Bakı, 23 may, AZƏRTAC

Sakit okeandakı Yeni Zelanda adaları paytaxtında fəaliyyət göstərən jurnalist Devid Robi “New Zealand” radiosuna müsahibəsində bildirib ki, Fransanın müstəmləkəçilik siyasəti iflasa uğrayıb və Yeni Kaledoniya azadlığına qovuşmalıdır.

AZƏRTAC radionun saytına istinadla xəbər verir ki, bir vaxtlar Yeni Kaledoniyada fransız səlahiyyətliləri tərəfindən “casus” adlandırılan Robi əlavə edib: “Bir çox insanın Sakit okean regionunun bir hissəsi olan Yeni Kaledoniya üçün gələcək qurmaq səyləri üç onilliyin zəhmətinin nəticəsidir. Fransa 2020-ci ildən başlayaraq, daha dəqiq desək, Eduard Filipin adada hakimiyyətdə olmasından sonra burada təsirini itirdi”. Jurnalist əlavə edib ki, 2020-ci ildən bəri Fransanın təyin etdiyi üç Baş nazirin yerli məsələlərə, xüsusən də Sakit okeanın cənubuna real yaxınlığı olmayıb”.

Fransanın daxili və dənizaşırı işlər naziri Jerald Darmaninin təşəbbüsü ilə konstitusiyaya yenidən baxılmasının səbəb olduğu geniş iğtişaşların fonunda Prezident Emmanuel Makronun adaya səfərinə münasibət bildirən jurnalist qeyd edib ki, Əsas qanuna dəyişikliklər qəbul edilərsə, ən azı 10 il ada dövlətində yaşayan Fransa vətəndaşları yerli seçkilərdə səs verə biləcəklər. Onun sözlərinə görə, yerli xalq – kanaklar bu prosesin onların assimilyasiyası ilə nəticələnə biləcəyindən narahatdır.

Makronun səfəri ərəfəsində Sakit Okean Regional Qeyri-Hökumət Təşkilatları – regionun iyirmidən çox QHT-sinin ittifaqı mayın 22-də bu ərazi üzərində müstəmləkə nəzarətinin uzadılmasına dair gizli gündəliyinə görə Fransanı qınayıb.

Makron fövqəladə vəziyyət elan edib və qayda-qanunu bərpa etmək üçün adaya əlavə qüvvələr yerləşdirib. Paytaxt Numeadakı La Tontouta Beynəlxalq Hava Limanı mayın 25-dək bütün kommersiya uçuşları üçün bağlı elan edilib. İğtişaşlar Avstraliya və Yeni Zelandiya da daxil olmaqla qonşu ölkələrin vətəndaşlarının təxliyəsinə səbəb olub.

Devid Robi bu prosesləri şərh edərək yazıb: “Fransa yerli kanakların istəklərinə xəyanət etdi. Halbuki Numea Sazişinin bütün ruhu onların öz müqəddəratını təyin etməsindən ibarət idi. BMT Yeni Kaledoniyanı dekolonizasiya olunacaq ərazilər siyahısına daxil edib. Fransanın qərarları, həmçinin Parisin qərəzsizlik iddiasını da alt-üst edir.

Sakit Okean adalarında fəaliyyət göstərən jurnalist və tədqiqatçı Nik MakLellan hesab edir ki, Darmani və Fransanın müdafiə naziri Sebastien Lekornu indiki böhrana görə ağır məsuliyyət daşıyırlar. O, “X” platformasındakı şərhində yazıb: “Bu iki şəxs Makronu Yeni Kaledoniyaya səfəri zamanı müşayiət edir. Kanak Sosialist Milli Azadlıq Cəbhəsinin (FLNKS) müstəqillik hərəkatı Makrona və onun xarici siyasətinə olan inamı ciddi şəkildə sarsıtdı”.