BMT-nin yeni hesabatı: İqlim böhranı gender zəminində zorakılığı artırır
Bakı, 23 aprel, AZƏRTAC
İqlim böhranı gender zəminində zorakılığı artırır. Bu xəbərdarlıq mesajı BMT-nin “Spotlight” təşəbbüsünün iqlim dəyişikliyinin qadınlara və qızlara qarşı zorakılıq səviyyəsinin artmasına səbəb olan sosial və iqtisadi stresləri gücləndirdiyinə dair yeni hesabatında yer alıb.
AZƏRTAC təşkilatın saytına istinadla xəbər verir ki, hesabatda ekstremal hava şəraiti, yerdəyişmə, ərzaq təhlükəsizliyi və iqtisadi qeyri-sabitliyin gender zəminində zorakılığın yayılması və onun şiddətini artıran əsas amillər olduğu vurğulanır. Qeyd edilir ki, bu böhran qadınların bərabərsizliklə üzləşdiyi və hücumlara daha həssas olduğu kövrək icmalara daha çox təsir edir.
Tədqiqat göstərir ki, qlobal temperaturun hər 1 dərəcə Selsi yüksəlməsi intim tərəfdaş zorakılığının (IPV) 4,7 faiz artması ilə əlaqələndirilir. Həmçinin 2 dərəcə Selsi istiləşmə ssenarisində 2090-cı ilə qədər hər il 40 milyondan çox qadın və qızın İPV ilə qarşılaşacağı, 3.5 dərəcə Selsi ssenarisində bu rəqəmin iki dəfədən çox artacağı bildirilir.
“Spotlight” təşəbbüsü Avropa İttifaqı ilə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı arasında qlobal tərəfdaşlıq, habelə qadınlara və qızlara qarşı zorakılığın bütün formalarını aradan qaldırmaq məqsədi daşıyır. Onun son tədqiqatı vurğulayır ki, iqlim həlləri effektiv və ya davamlı olmaq üçün hüquq, təhlükəsizlik və ədaləti əhatə etməlidir.
Hesabatda qeyd olunur ki, gender zəminində zorakılıq artıq qlobal epidemiyadır. Bir milyarddan çox qadın (zərif cinsin nümayəndələrinin azı üçdəbiri) həyatı boyu fiziki, cinsi və ya psixoloji zorakılığa məruz qalıb. Sağ qalanların yalnız yeddi faizi polisə və ya tibbi xidmətlərə rəsmi hesabat təqdim etdiyinə görə, bu rəqəmlər çox güman ki, reallıqdan daha azdır.
“Spotlight” təşəbbüsü iqlim fəlakətlərindən sonra artan zorakılıq nümunəsini müəyyən edir. Belə ki, təkcə 2023-cü ildə 93,1 milyon insan hava ilə bağlı fəlakətlərdən və zəlzələlərdən təsirlənib, təxminən 423 milyon qadın isə kişilər tərəfindən zorakılığa məruz qalıb. İqlim sarsıntıları daha intensiv hal aldıqda və şiddətləndikdə, zorakılıq riskinin kəskin şəkildə artacağı proqnozlaşdırılır. Məsələn, hesabatda vurğulanan bir araşdırma, isti dalğaları zamanı qadınların qətlinin 28 faiz artdığını aşkar edib. Digər nəticələrə xüsusilə daşqınlar, quraqlıqlar və ya səhralaşmanın səbəb olduğu yerdəyişmələrdən sonra uşaq nikahları, insan alveri və cinsi istismarın yüksək nisbətləri daxildir.
BMT qeyd edir ki, iqlim böhranının yükü bərabər paylanmayıb. Yoxsulluq şəraitində yaşayan qadınlar və qızlar, o cümlədən kiçik fermerlər və qeyri-rəsmi şəhər yaşayış məntəqələrində olanlar daha çox problemlə üzləşirlər. Yerli, əlil, yaşlı təbəqənin bir hissəsi olan qadınlar da xidmətlərə, sığınacaqlara və ya müdafiələrə məhdud çıxışla üst-üstə düşən risklərə məruz qalırlar.
Afrikanın Səhra bölgəsinə dair proqnozlar göstərir ki, temperatur 4 dərəcə Selsi artarsa, intim partnyor zorakılığı 2015-ci ildəki 48 milyon qadından 2060-cı ilə qədər 140 milyona çata bilər. Bununla belə, istiləşməni 1,5 dərəcə Selsi ilə məhdudlaşdıran ssenariyə əsasən, təsirə məruz qalan qadınların payı 2015-ci ildəki 24 faizdən 2060-cı ildə 14 faizə qədər azala bilər.
Hesabatda, həmçinin ətraf mühitin qorunması ilə məşğul olan qadın hüquq müdafiəçilərinə qarşı artan təhdidlərə diqqət çəkilir. Onların bir çoxu torpaqdan dağıdıcı istifadəyə və ya hasilat sənayesinə qarşı çıxış etdikləri üçün təqib, böhtan, fiziki hücum və ya daha pisi ilə üzləşir.
Bölmənin digər xəbərləri
