DÜNYA
COP28: Təbii fəlakətdən zərər çəkmiş ölkələrlə bağlı səmərəli yardım mexanizmləri qəbul edilməlidir
![COP28: Təbii fəlakətdən zərər çəkmiş ölkələrlə bağlı səmərəli yardım mexanizmləri qəbul edilməlidir](/files/2023/3/1200x630/17012066654379320167_1200x630.jpg)
Bakı, 29 noyabr, AZƏRTAC
Avropada yay daha isti və quru keçsə də, qlobal cənubdakı iqlim böhranı artıq ciddi nəticələrə səbəb olmağa davam edir. İnsanlar sel daşqınları altında boğulur, aclıq çəkir və ya evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalırlar. Dünyada vaxt keçdikcə daha çox insan qlobal istiləşmənin təsirlərindən xilas olmağa çalışır. Kütləvi miqrasiya mövcuddurmu?
AZƏRTAC BMT-nin məlumatına istinadla xəbər verir ki, keçən il dünya üzrə mühacir yerdəyişmələrinin yarısı iqlim dəyişikliyindən qaynaqlanıb və bu tendensiya artmaqda davam edir. Xüsusilə, hərbi əməliyyatların aparıldığı Somali, Cənubi Sudan və Yəmən kimi ölkələr qeyri-mütənasib şəkildə bu tendensiyaya məruz qalmalı olublar. Danimarka Qaçqınlar Şurası (DQŞ) adlı qeyri-hökumət təşkilatı məlumatların təhlili nəticəsində, məhz bu insanların daha az yardım aldıqları ilə bağlı qənaətə gəlib. DQŞ əsasən qlobal istiləşmə problemləri ilə əlaqədar olaraq, dünyanın 40 ölkəsində qaçqınlarla və mühacirlərlə işləyir.
Danimarka Qaçqınlar Şurasının baş katibi Şarlotta Slente sürətli şəkildə zəruri tədbirlərin görülməsinə çağırıb, əks halda, bu problemin çox ciddi fəsadlar doğura biləcəyini qeyd edib: “Əgər yerli səviyyədə daha çox sərmayə ayrılmasa, zərərçəkənlərin sayı iki dəfə çoxala bilər. İqlim böhranı artıq nəhəng mühacir yerdəyişmələrinə rəvac verir. Bir tərəfdən, bunun bilavasitə səbəbləri mövcuddur - insanlar quraqlıq və daşqınlardan xilas olmaq üçün köç edirlər. Digər tərəfdən isə əhalini uzunmüddətli fəsadlar gözləyir - məsələn, təmiz içməli suyun və münbit kənd təsərrüfatı üzrə əkin sahələrinin əlçatanlığı problemə çevrilir. İqlim dəyişikliyi şiddətli ixtilaflara səbəb olur və bu da köçkünlərin sayının artmasına gətirib çıxarır. Gələcəkdə bu cür ssenarilərin artması daha çox gözləniləndir".
S.Slentenin sözlərinə görə, iqlim dəyişikliyi inkişaf etməkdə olan ölkələrə xüsusilə ağır zərbə vurur. Lakin qlobal şimal ölkələrindən edilən ianələr onlara ən çox ehtiyacı olan ölkələrə gedib çatmır. Şiddətli münaqişələrlə üzləşən ölkələr iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşmaq üçün çox az vəsait alırlar. Çünki bu vəsait inkişaf məqsədilə edilən yardımın sadəcə bir hissəsidir və münaqişə yarandığı təqdirdə, bu yardım, ümumiyyətlə, dayandırılır.
Baş katib COP28 Beynəlxalq İqlim Sammitində təbii fəlakətlərdən zərər çəkmiş ölkələrə səmərəli yardım mexanizmlərinin müzakirə edilməsinin zəruriliyini vurğulayıb.
Məsələn, son illərdə Somali dağıdıcı quraqlıqdan əziyyət çəkib və üç milyondan çox insan evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalıb. İndi nəhayət yağışlar başlayıb, amma onunla birlikdə daha 600 min insanın qaçıb canını qurtarmalı olduğu güclü daşqınlar meydana gəlib. Afrikadakı çoxsaylı qaçqın düşərgələri də su altında qalıb və iqlim dəyişikliyi səbəbindən köç edən insanlar ikinci dəfə qaçqın vəziyyətinə düşməli olublar.
Ekspertlər dövlət və hökumət başçılarını Dubayda keçirilən COP28 Beynəlxalq İqlim Sammitində köçkünlərin sayını minimuma endirmək, daha dayanıqlı evlər tikmək və iqlim dəyişikliyinə daha davamlı yeni kənd təsərrüfatı təcrübələrini tətbiq etmək mexanizmlərini nəzərdən keçirməyə çağırırlar. Vurğulayırlar ki, bu cür proqramlar daha çox sayda olmalı və bunun üçün daha çox maliyyə vəsaiti ayrılmalıdır.