Bakı, 21 dekabr, AZƏRTAC

“Eurasia Review” nəşrində azərbaycanlı politoloq Şəbnəm Həsənovanın “Aİ-Azərbaycan münasibətləri yeni geosiyasi reallıqlar kontekstində inkişaf edir” sərlövhəli məqaləsi dərc olunub.

AZƏRTAC xəbər verir ki, məqalədə Azərbaycanın qazandığı Qələbənin Aİ-Azərbaycan münasibətlərinə də mövcud reallıq nəzərə alınaraq baxılması zərurəti yaratdığı vurğulanır, Zəfərin regionda sabitliyin, əməkdaşlığın və davamlı təhlükəsizliyin təmin olunması üçün əsaslı zəmin formalaşdırdığının mütləq vurğulanmalı olduğu qeyd edilir. Müəllif bildirir ki, postmüharibə dövründə Azərbaycan təmkinli mövqe sərgiləyərək bölgədə sülhün bərqərar olması, sərhədlərin müəyyənləşməsi və sülh müqaviləsinin imzalanması üçün bütün tərəflərlə təmaslara, bərabərhüquqlu müstəvidə danışıqlara hazır və təşəbbüslərə açıq müstəqil, konstruktiv siyasət yürüdən bir ölkə kimi xarakterizə edilir.

Politoloq diqqətə çatdırıb ki, Cənubi Qafqaz ölkələrinin hər birinin ayrılıqda rəsmi Brüssellə münasibətləri inkişaf etdirmək barədə fərqli yanaşmalarının və faktiki addımlarının olduğu reallığını nəzərə alaraq, rəsmi Bakı Aİ ilə assosiativ üzvlük çərçivəsində deyil, bərabərhüquqlu, qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq prinsipi üzrə əlaqələr qurmağa üstünlük verdi. Prezident İlham Əliyev dekabrın 15-də Brüsseldə keçirilən VI Şərq Tərəfdaşlığı Sammitində çıxışı zamanı bildirdi ki, Azərbaycanla Avropa İttifaqı arasında yeni tərəfdaşlıq sazişi üzərində işin 90 faizdən çoxu artıq başa çatdırılıb və sənədin qalan hissəsinin qarşıdan gələn dövr ərzində aparılacaq danışıqlar nəticəsində yekunlaşdırılacağına ümid edir.

Azərbaycan Respublikası ilə Avropa İttifaqı arasında tərəfdaşlığın əsas istiqamətlərindən birinin enerji təhlükəsizliyi olduğunu qeyd edən müəllif bildirir ki, Azərbaycan ərazisində faktiki olaraq müharibə getməsinə baxmayaraq, layihənin dördüncü - son seqmenti olan Trans-Adriatik kəməri müharibədən qısa müddət sonra, yəni, 2020-ci il dekabrın 31-də istifadəyə verildi. Cənub Qaz Dəhlizinin bütün dörd seqmentində əsas maliyyə yükünü Azərbaycan öz üzərinə götürüb. Hazırda Cənub Qaz Dəhlizi layihəsində iştirak etməyən dövlətlər bu layihəyə qoşulmaq niyyətlərini ifadə edirlər. Təbii ki, Azərbaycan da bu məsələyə müsbət baxır.

Prezident İlham Əliyev dəfələrlə qeyd edib ki, birincisi, Azərbaycan qazı ilə təchiz edilən ölkələrdə nə qaz böhranı, nə qiymət böhranı, nə də soyuqdan donma olmadığı üçün, ikincisi isə Cənub Qaz Dəhlizi nəinki marşrutların, həmçinin mənbələrin şaxələndirilməsi missiyasına xidmət etdiyi üçün əsl enerji təhlükəsizliyi layihəsidir. 2021-ci ilin yanvarın 1-dən oktyabrın 31-dək Azərbaycan bu marşrutla 14 milyard kubmetrdən çox təbii qazı beş ölkəyə - Türkiyə, Gürcüstan, İtaliya, Yunanıstan və Bolqarıstana ixrac edib.

Müəllif bildirir ki, Aİ-Azərbaycan gündəliyində ilkin məsələlərdən birini, heç şübhəsiz, Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşdırılması təşkil edir. Postmüharibə dövründə ilk dəfə idi ki, Şarl Mişelin təşəbbüsü ilə dekabrın 14-də Azərbaycan Prezidenti və Ermənistanın baş naziri arasında 5 saata yaxın davam edən müzakirələr baş tutdu. Dövlətimizin başçısı İlham Əliyev bu danışıqları konstruktiv mühitdə keçən səmərəli və praqmatik görüş kimi xarakterizə etdi. Şarl Mişelin görüşün yekunları ilə bağlı bəyanatında önəmli məsələlərə toxunduğunu vurğulayan müəllif qeyd edir ki, Aİ-nin mövqeyi ilə Azərbaycanın siyasi gündəliyi üst-üstə düşür.

Müəllif məqalədə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Brüsseldə işgüzar səfərdə olarkən dekabrın 14-də İspaniyanın “El Pais" qəzetinə, dekabrın 15-də isə İtaliyanın “İl Sole 24 Ore” qəzetinə müsahibədə səsləndirdiyi fikirlərə geniş yer ayırır, dövlətimizin başçısından sitatlar gətirir.

Politoloq Avropa İttifaqı Şurasının Prezidentinin bəyanatında Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı Azərbaycan tərəfindən itkin düşmüş 4 mindən çox şəxsin taleyi haqqında hələ də məlumatın olmamasının və Aİ-nin gündəliyinə itkin düşmüş şəxslər mövzusunun ilk dəfə salınmasının, onların taleyinə aydınlıq gətirilməsinin zəruriliyinin diqqətə çatdırılmasının Azərbaycan üçün çox vacib məqam olduğunu bildirir. Müəllif Azərbaycanın humanizm prinsiplərinə sadiqlik göstərərək daha 10 erməni hərbi qulluqçunun dekabrın 19-da Avropa İttifaqının vasitəçiliyi ilə Ermənistan tərəfinə təhvil verdiyini bildirir.

Nəticədə müəllif bu qənaətə gəlir ki, Aİ və Azərbaycan arasında qarşılıqlı əlaqələr regional və qlobal miqyasda meydana gələn yeni geosiyasi reallıqlar kontekstindən inkişaf etdirilməlidir. Azərbaycan "Şərq tərəfdaşlığı"nın yeganə üzvüdür ki, uzun illərdir ardıcıl mövqe nümayiş etdirir. Azərbaycan dövlətinin bu uğurlu mövqeyinin bazasında müstəqil dövlət statusunda bərabərhüquqlu tərəfdaşlıq üzərində qurduğu qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq xətti dayanır. Təcrübə sübut edir ki, Azərbaycanın tutduğu mövqe perspektivli, reallığa uyğun və ən əsası, səmərəlidir.