Bakı, 10 may, AZƏRTAC

Prezident İlham Əliyevin 2023-cü ilin ölkəmizdə “Heydər Əliyev İli” elan olunması haqqında Sərəncamı Ulu Öndərin dil siyasətinin öyrənilməsi baxımından da çox vacibdir. Azərbaycan dilini yaxşı bilən, bu dilin zəngin lüğət tərkibinə dərindən bələd olan və qrammatik imkanlarından ustalıqla istifadə etməyi bacaran Heydər Əliyev 1969-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin 50 illiyinə həsr olunmuş yubiley toplantısında ana dilində parlaq nitq söylədi. Bu hadisə o zaman respublikanın hər yerində böyük əks-səda yaratdı.

Bunu AZƏRTAC-a açıqlamasında AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun aparıcı elmi işçisi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Təranə Şükürlü-İbadullazadə deyib. O bildirib ki, Ulu Öndər Heydər Əliyev Azərbaycan yazıçılarının X qurultayındakı çıxışında da dil və nitq mədəniyyəti məsələlərinə geniş yer verib. Heydər Əliyev göstərdi ki, hər bir azərbaycanlı, ilk növbədə, ana dilini bilməlidir. Heydər Əliyevin ana dilinə böyük qayğısı onun yalnız əsl vətəndaşlıq, ana dilini sevmək, yüksək qürur hissləri ilə bağlı deyil. Bu, həm də dahi şəxsiyyətin ana dilini dərindən bilmək, onun incəliklərinə, gözəlliyinə dərindən vaqif olmaq və məharətlə istifadə etmək qabiliyyətindən və istedadından irəli gəlirdi.

Alim vurğulayıb ki, Ulu Öndər Heydər Əliyevin milli dil siyasətində dilə, dilin inkişafına hörmət və qayğı sistem halındadır. Ötən əsrin 70-ci illərində dördcildlik “Müasir Azərbaycan dili” dərsliyinin Respublika Dövlət Mükafatı alması məhz ana dilinə qayğı və hörmətlə bağlı idi. 1970-ci ildə ümumittifaq statuslu türkoloji jurnalın nəşrə başlaması da Ulu Öndərin Azərbaycan dilinin hörmətini qaldırmaq istəyindən irəli gəlirdi. Dövlət dilinin adı ilə bağlı müzakirələrdə Ulu Öndər bu məsələyə xalqın, ölkənin gələcəyi üçün taleyüklü bir məsələ kimi baxır, onun düzgün həllini ölkənin hər bir vətəndaşı üçün şərəf sayırdı. Xalqın, millətin mənliyini təyin edən ən mühüm amillərdən olan dövlət dili uğrunda mübarizədə hər cür çətinliklərlə qarşılaşmış Ulu Öndər bu məsələdə səmimi mövqedə durmağı insan həyatına bərabər tuturdu.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə işlənib-hazırlanmış və 1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq səsverməsi yolu ilə qəbul olunmuş Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına “Dövlət dili” adlı ayrıca bir maddə daxil edildi. Konstitusiyanın müzakirəsi və qəbulu prosesi də göstərdi ki, Heydər Əliyevin dil siyasəti onun milli dövlət quruculuğu siyasətinin üzvü tərkib hissəsidir.

Ümummilli Liderin ana dilinə qayğısı və diqqəti sonrakı illərdə də davam edib. Ulu Öndərin ana dilinin inkişafında “Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında” 2001-ci il 18 iyun tarixli Fərmanı xüsusi yer tutur. İlk növbədə, müstəqil Azərbaycan dövlətinin dil siyasətinin müəyyənləşməsi, formalaşması və möhkəmləndirilməsi baxımından müstəsna əhəmiyyət daşıyan bu tarixi sənəd dövlət dili ilə bağlı hərtərəfli və geniş məlumatları özündə ehtiva edir.

“Azərbaycan dili ilə bağlı vacib addımlardan biri də Ulu Öndərin 2002-ci il sentyabrın 30-da imzaladığı “Azərbaycan Respublikasının dövlət dili haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunudur. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin ana dilinə hərtərəfli qayğısının təcəssümünü özündə əks etdirən bu qanunda dövlət dilinin işlənməsi, inkişafı, saflığının qorunması, ədəbi dilin normalarına əməl edilməsi, ölkəmizdə dilçilik elminin nəzəri və tətbiqi sahələrinin inkişafı üçün lazımi şəraitin yaradılması və s. kimi məsələlər də nəzərdə tutulub. Ümummilli Lider Heydər Əliyev dilimizin saflığını, mənəvi zənginliyini qorumağın vacibliyini çıxışlarında hər zaman vurğulayırdı. Ulu Öndər siyasi məzmunlu çıxışlarında ana dilinin inkişafını təmin etməklə yanaşı, cəmiyyətin bütün imkanlarını bu işə səfərbər edirdi. İnanırıq ki, “Heydər Əliyev İli” dahi şəxsiyyətin yaradıcılığının tədqiqinə, daha dərindən öyrənilməsinə və onun dil siyasətinin geniş təbliği işinə töhfədir”, - deyə alim fikrini yekunlaşdırıb.