Bakı, 7 noyabr, AZƏRTAC

Uzun illərdir ki, ABŞ federal hökuməti böyük yaşayış mərkəzlərində psixi sağlamlıq və narkotik istifadəsi ilə bağlı müalicə xərclərini maliyyələşdirməkdən çəkinib. Lakin bu vəziyyət 2015-ci ildə dəyişib. O vaxtdan, ABŞ-da narkotiklərdən yaranan ölüm hallarının artması fonunda federal hökumət, ştatlara psixi xəstəliklər üçün müəssisələrdə federal “Medicaid” maliyyələşdirilməsini təmin etmək üçün qadağaları götürməyə icazə verib. Bunun əvəzində dövlətlərdən narkotik asılılığı ilə mübarizə üçün dərmanlarla müalicənin artırılmasına xüsusi diqqət yetirmələri tələb olunurdu. Lakin Oreqon Sağlamlıq və Elm Universitetinin (OHSU) tədqiqatçıları tərəfindən aparılan yeni bir araşdırma göstərir ki, 2017-2019-cu illər arasında bu imtiyazları qəbul edən 17 ştatda müalicə səviyyəsinin yüksəlməsi və ya qeyri-ölümcül doza hallarının azalması baxımından heç bir ümumi fayda əldə edilməyib.

AZƏRTAC “news-medical.net” saytına istinadla xəbər verir ki, araşdırmada həmin dövrdə “Medicaid” imtiyazları olmayan 18 ştatla müqayisələr aparılıb. “Medicaid” federal-dövlət sağlamlıq sığortası proqramıdır və təxminən 90 milyon amerikalını əhatə edir, lakin heç də bütün ştatlar “Medicaid”i aşağı gəlirli böyükləri tam əhatə edəcək şəkildə genişləndirməyib.

Tədqiqatın aparıcı müəllifi, professor Stefan Lindner qeyd edib ki, imtiyazlar “Medicaid”in opioid istifadəsi ilə bağlı müalicə proqramını yeniləmək üçün vacibdir. Lakin bu tədbirlər müalicə sayının artmasına və ya doza hallarının azalmasına əhəmiyyətli təsir göstərməyib: “Bu imtiyazlar təxminən 10 il əvvəl başladı. O zamanlar hər il təxminən 50 min nəfər narkotik dozasından dünyasını dəyişirdi. İndi isə hər il ABŞ-da 100 mindən çox insan narkotikdən həyatını itirir. Böhranla mübarizə üçün daha ciddi tədbirlər lazımdır”.

S.Lindner imtiyazların kifayət etmədiyini vurğulayaraq, daha ciddi işlər görüləməsini təklif edib:

• Tam spektrdə müalicə: ABŞ-nın keçmiş konqres üzvü Greq Valden tərəfindən 2018-ci ildə təqdim edilən federal qanun ştatlardan opioid asılılığı müalicəsi üçün üç dərmanı (metadon, buprenorfin və naltrekson) təmin etməyi tələb edir. Lakin onun sözlərinə görə, qanunun icrası kifayət qədər səmərəli olmaya bilər.

• Metadona çıxışı əlçatan etmək: Araşdırmalar, o cümlədən OHSU-nun həyata keçirdiyi sınaqlar metadona çıxışın asanlaşdırılmasını tövsiyə edir. Fransa ilə müqayisədə ABŞ-da opioid asılılığı olanların yalnız 20 faizdən az bir qismi metadona çıxış əldə edir.

• Həyat qurtaran naloksonun paylanmasını artırmaq: OHSU gənclər arasında naloksonun geniş yayılmasını təşviq edən tədbirlər keçirib.

• Buprenorfinə çıxışı genişləndirmək: S.Lindnerin əvvəlki araşdırması göstərir ki, buprenorfinin əlçatanlığı ABŞ ştatları arasında fərqlidir və tibb müəssisələrində damğalanma hələ də böyük maneədir.

Araşdırma ABŞ Milli Səhiyyə İnstitutlarının Narkotiklərlə Mübarizə İnstitutu tərəfindən dəstəklənib, nəticələri “Health Affairs” jurnalında dərc edilib.