Bakı, 13 noyabr (AZƏRTAC). Milli Məclisin noyabrın 13-də keçirilən iclasında “Azərbaycan Respublikasının 2014-cü il dövlət büdcəsi haqqında” qanun layihəsinin müzakirəsi davam etdirilmişdir.

AZƏRTAC xəbər verir ki, çıxış edən deputatlar gələn ilin dövlət büdcəsinin əsas parametrləri, proqnoz göstəriciləri, ayrı-ayrı sahələrə ayrılan investisiya layihələri ilə bağlı fikirlərini bölüşmüşlər.

Müzakirələr zamanı bildirilmişdir ki, gələn ilin dövlət büdcəsində Dövlət Neft Fondundan transfertlərin miqdarının xeyli dərəcədə azalma ilə nəzərdə tutulması qeyri-neft sektorunun inkişafına təkan verəcək, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə geniş imkanlar açacaqdır. Eyni zamanda, gələcəkdə dövlət büdcəsi hazırlanarkən transfertdə olan limiti müəyyən edən layihə təqdim olunacaqdır.

Gələn ilin dövlət büdcəsindən müdafiə xərclərinə 8,2 faiz ayrılmasının az olduğunu vurğulayan deputatlar bildirmişlər ki, Azərbaycanın 20 faiz torpaqları işğal altındadır. Ona görə də müdafiə xərclərinə bu məbləğdə vəsaitin ayrılması yolverilməzdir. Hətta torpaqları işğal olunmayan ölkələr var ki, onların dövlət büdcəndə nəzərdə tutulmuş xərclərin 24 faizi hərbi sahəyə ayrılmışdır. Deputatlar bu sahəyə ən azı 20-22 faiz vəsait ayrılmasını məqsədəuyğun hesab etmişlər.

Çıxışlar zamanı vurğulanmışdır ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının qeyri-neft sektoru təhlil olunmalı və dövlət büdcəsinə əlavə maliyyə vəsaitlərinin cəlb edilməsinin yolları araşdırılmalıdır.

Deputatlar ölkənin bank sektorunda kredit faizlərinin azaldılması üçün xüsusi iclasın keçirilməsini, kəndli fermer təsərrüfatlarında yetişdirilən meyvə-tərəvəzin emal müəssisələrinə verilməsi ilə bağlı yaranan problemlərin həllinə diqqətin artırılmasını, 2014-cü ilin dövlət büdcəsində I qrup əlillərin təhsil haqlarının ödənilməsi üçün maliyyə vəsaitlərinin nəzərdə tutulmasını, ipoteka kreditlərinin həcminin artırılmasını, böyrək çatışmazlığı xəstəlikləri olan insanların pulsuz müalicəsini, əmək haqları, pensiya və müavinətlərin çoxaldılmasını təklif etmişlər.

Müzakirələr zamanı elmin və təhsilin inkişafına xüsusi diqqətin artırılmasının da vacibliyi qeyd olunmuşdur. Bildirilmişdir ki, elmin, təhsilin yüksək olması dövlətçiliyimizin dinamik inkişafına xidmət edəcəkdir.

Günün ikinci yarısında müzakirələr davam etdirilmişdir.

Mərkəzin Bankın idarə heyətinin sədri Elman Rüstəmov çıxış edərək ölkədə həyata keçirilən pul-kredit siyasətinin müsbət nəticələri və iqtisadiyyatın intensiv inkişafının bu siyasətə təsiri barədə ətraflı məlumat vermişdir.

E.Rüstəmov demişdir: “XXI əsrin əvvəllərindən başlayaraq yüksək inkişaf sürəti götürmüş iqtisadiyyatımız cari ildə dinamika və sabitlik nümayiş etdirmişdir. Əminliklə demək olar ki, 2013-cü il çox müvəffəqiyyətli illərdən biri olacaq və 2003-2013-cü illəri əhatə edən bütöv və parlaq quruculuq, inkişaf dövrünü tamamlayacaqdır. Son 10 ildə Prezident İlham Əliyevin başçılığı altında ölkəmizin inkişafında əldə olunan nailiyyətlərlə hər bir ölkə vətəndaşı fəxr edir. Ən azından ona görə ki, son 10 ildə milli iqtisadiyyatımız 3,4 dəfə artmış və 70 milyard ABŞ dollarına çatmışdır. Bu, olduqca böyük nailiyyətdir. Opponentlərimizin dediyi kimi, bu, təkcə neftin hesabına baş verməmişdir. Bütövlükdə qeyri-neft sektoru 3 dəfədən çox artmışdır. Azərbaycan bu dövrdə milli iqtisadiyyatın artım tempinə görə dünyada lider dövlətlərdən olmuşdur”.

Mərkəzi Bankın idarə heyətinin sədri bildirmişdir ki, 2003-cü ildə adambaşına düşən milli məhsulumuz 3 min 150 dollar olduğu halda, bu rəqəmin 2013-cü ilin sonuna 11 min dollara çatacağı gözlənilir. Bu göstərici ilə Azərbaycan son 10 ildə dünya reytinqində 100 pillə irəliləyərək orta gəlirli ölkələr klubuna daxil olmuşdur. Son 10 ildə Azərbaycanın tədiyyə balansı 2 milyardlıq defisitdən 15 milyardlıq profisitə qədər yüksəlmişdir. Strateji valyuta ehtiyatlarımız 29 dəfə artaraq 50 milyard dollara çatmışdır. Bu göstəriciyə görə ölkəmiz artıq birinci onbeşlikdədir.

Son 10 ildə işsizlik səviyyəsi 5,1 faizə, yoxsulluq 8 dəfə azalaraq 6 faizə enmiş, 3 milyon insan yoxsulluq səviyyəsindən qurtulmuşdur. Azərbaycan dünyada yoxsulluğun ən aşağı olduğu 20 ölkədən biridir. Sosial inklüzivlik təmin olunmuşdur. Dünya Bankının məlumatına görə, milli gəlirin ədalətli bölgüsü üzrə Azərbaycan dünyada ilk 25-ci sıradadır.

Azərbaycan makroiqtisadi sabitliyə görə dünyada 148 dövlət arasında ilk səkkizlikdədir və ən aşağı inflyasiyaya malik 7 ölkədən biridir. Qlobal rəqabət indeksinə görə Azərbaycan son 7 ildə 30 pillə irəliləyərək dünyada ilk 40-lıqda yer almışdır, MDB məkanında isə liderdir.

E.Rüstəmov qeyd etmişdir ki, makroiqtisadi sabitliyin qorunması Mərkəzi Bankın əsas mandatıdır. Mərkəzi Bankın başlıca məqsədi qiymətlərin sabitliyini təmin etməkdir.

Cari ilin 10 ayında ölkədə orta illik inflaysiya 2,3 faiz olmuşdur. İlin sonunadək inflyasiyanın 3,2 faiz olacağı gözlənilir. Bu, əmək haqqının təxminən 6,8 faiz, pul gəlirlərinin 7,3 faiz artım tempindən əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdır. Qeyri-neft sektorunda 10 faizdən çox artım, yüksək istehlak və investisiya aktivliyi şəraitində inflyasiyanın bu səviyyəsi milli iqtisadiyyatımız üçün olduqca məqbul səviyyədir.

Bildirilmişdir ki, cari ilin 9 ayında Mərkəzi Bank pul kütləsini tənzimləyərək onun təxminən 7,3 faiz artımına nail olmuşdur: “Biz düşünürük ki, pul kütləsinin artımı 10 faiz olacaq və bu da anti-inflyasiya siyasətində olduqca mühüm rol oynamışdır”, - deyən E.Rüstəmov bildirmişdir ki, manatın məzənnəsi də sabitdir və onun yüksək templə bahalaşmasının qarşısı alınmışdır. Bunun üçün Mərkəzi Bank cari ildə valyuta bazarında 2 milyard dollarlıq xarici valyuta almışdır. Sabitliyini qoruyan manat bu gün regionun ən etibarlı valyutasıdır.

Bank sektoru da dinamik artmışdır. Son 10 ildə bank sektorunun aktivləri 24 dəfə artaraq 1 milyard dollardan 24 milyard dollara çatmışdır. Kreditlər 24 dəfə, bank kapitalı 16 dəfə artmışdır. Əmanətlər 17 dəfə artaraq 6 milyard manatı ötmüşdür. Ölkədə 3 milyondan çox əmanətçi vardır.

Cari ildə sovet dövründən qalan əmanətlərin qaytarılması davam etdirilmişdir. 2013-cü ilin oktyabr ayının əvvəlinə artıq 1,6 milyondan çox əmanət hesabı üzrə 6 yüz milyona yaxın vəsait ödənilmişdir. Hesabat dövründə bank aktivlərinin də artımı davam etmişdir. İlin sonunda əmanətlərin və kreditlərin təxminən 21-22 faiz artımı gözlənilir, bu da mövcud iqtisadi artımdan təxminən 4-5 dəfə yuxarıdır. Regionlara yönəldilmiş kreditlərin həcmi daha sürətlə artır və təxminən 30 faizdən çoxdur.

Qeyd olunmuşdur ki, ötən 10 ildə dövlət büdcəmiz 19 dəfə, milli iqtisadiyyatımız 3,4 dəfə artmışdır. Büdcəmiz bu dövrdə milli iqtisadiyyatımızı təxminən 6 dəfə üstələmişdir. Yeni 10 illikdə iqtisadi inkişaf dinamikası başqa amillərə arxalanacaqdır. Biz yenə də inflyasiyanı 3,5 faiz həddində saxlamağı hədəf kimi götürmüşük. Mərkəzi Bankın imkanları var ki, manatın sabitliyini qoruyub saxlasın. Manat artıq sabitlik statusu qazanmışdır.

İpoteka siyasətindən danışan Elman Rüstəmov demişdir ki, bu məsələ həm Azərbaycan hökumətinin, həm də Mərkəzi Bankın daim diqqətindədir. Bununla bağlı ipoteka strategiyası hazırlanmışdır.

Dövlət büdcəsi layihəsinin Milli Məclisin iclasında müzakirəsi noyabrın 14-də davam etdiriləcəkdir.