Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

ELM VƏ TƏHSİL

Qərbi Azərbaycan kəndləri – Darğalı

Bakı, 13 dekabr, AZƏRTAC

Qərbi Azərbaycan İcmasının sədri, Milli Məclisin deputatı Əziz Ələkbərli Qərbi Azərbaycan kəndləri ilə bağlı araşdırma aparıb. AZƏRTAC Əziz Ələkbərlinin “Qərbi Azərbaycan kəndləri” silsiləsindən növbəti yazısını təqdim edir.

Darğalı kəndi Gərnibasar mahalının düzənlik hissəsində, Qəmərli qəsəbəsindən 8 kilometr şərqdə, Gərni çayının sol tərəfində yerləşir.

1828-ci ilə qədər kənddə ancaq azərbaycanlılar yaşayıb, həmin vaxtdan 1948-ci ilə qədər azərbaycanlılarla ermənilərin yanaşı yaşadığı qarışıq kənd olub. 1949-cu ildə kəndin azərbaycanlı əhalisi deportasiya edilib. 1988-ci ilə qədər kənddə ermənilərlə yanaşı müsəlman kürdlər yaşayıblar ki, onlar da 1988-ci ildə qovulub və kənd tamamilə erməniləşdirilib.

“İrəvan əyalətinin icmal dəftəri”ndə (1728) Gərni nahiyəsinin Darğalı kəndi kimi qeydə alınıb, Yuva kəndi yaxınlığında yerləşdiyi və əhalisinin Yuva kəndindən çıxanlar olduğu göstərilib. Kəndin Mustafa adlı şəxsin timarı olduğu qeyd edilib.

İvan Şopenin (1832) qeydlərində kəndin adı rus tələffüzündə “Darekalı” kimi yazılıb və bu, bəzi mənbələrdə (məsələn, H.Rəhimoğluda) kəndin keçmişdə Dərəkəli adlanması kimi yanlış fikir doğurub. Əslində, “Darekalı” sözü “Darğalı” sözünün ruscada təhrifindən başqa bir şey deyil. Bunu İ.Şopendən yüz il əvvəlki icmal dəftərində kəndin adının Darğalı kimi yazılması da təsdiqləyir. Bütün sonrakı mənbələrdə də kəndin adı Darğalıdır.

Adın etimologiyasına gəldikdə isə, XII-XIII əsrlərdən bəri kənd və şəhərlərdə vergi toplanması işinə başçılıq edən şəxslər darğa (monqolca daraxu) adlanıb. Kəndin adı, çox güman ki, həmin sözdən yaranıb, “darğanın kəndi”, “darğa yaşayan, darğa oturan kənd” mənalarında işlənib. “Darğa” sözünün özü də türk-monqolca “knyaz”, “el başçısı” anlamında olan “tarqa” sözündən törəyib. İşquzlarda (skif-saklarda) Tarğıtay, XIII əsrdə monqollarda Tarka, Tarğatay şəxs adları da həmin kökdəndir.

XVI əsrə aid mənbədə Bərdə sancağında qışlayan bir el də Darğalı adlanıb. Bu sonuncu fakt toponimin etnonim səciyyə daşıması ehtimalını ortaya qoyur. Mənbələrdən öyrənirik ki, İrəvan çuxurunda qədimdən sıx məskunlaşmış türk tayfalarından biri də Kolagirən tayfası olub və bu tayfanın tirələrindən biri məhz Darğalı adlanıb.

1831-ci ildə Gərnibasar mahalının Darğalı kəndində 22 təsərrüfatda 125 nəfər (69 kişi, 56 qadın) azərbaycanlı, 43 təsərrüfatda 228 nəfər (123 kişi, 105 qadın) İranın Xoy və Salmas vilayətlərindən yenicə köçürülüb gətirilmiş erməni qeydə alınıb.

Ermənilər, əsasən, kəndin aşağısında yerləşdirilib və tədricən kənd iki yerə bölünərək azərbaycanlılar yaşayan yuxarı hissəsi Yuxarı Darğalı, ermənilər məskunlaşan aşağı hissəsi Aşağı Darğalı adlanıb. Lakin kəndlər bitişik olduğundan onlar iki ayrıca kənd kimi tarixə daxil olmayıb və bütün mənbələrdə vahid Darğalı kəndi kimi qeyd edilib.

1873-cü ilin statikasında Darğalının mülkədar kəndi olduğu, Gərni çayının sol tərəfində, Araz yaxınlığında yerləşdiyi göstərilib, kənddə cəmi 4 təsərrüfatda 22 (12 kişi, 10 qadın) azərbaycanlının və 116 təsərrüfatda 767 (414 kişi, 353 qadın) erməninin yaşadığı qeyd olunub. 1886-cı ildə kənddə azərbaycanlıların sayı 6 təsərrüfatda 36 nəfərə (19 kişi, 17 qadın), ermənilərin sayı 153 təsərrüfatda 909 nəfərə (494 kişi, 415 qadın) çatıb. 1905-ci ildə kənddə 29 nəfər, 1914-cü ildə yenə də 29 azərbaycanlı yaşayıb.

1918-ci ildə erməni daşnaklarının bölgədə törətdiyi türk-müsəlman soyqırımı zamanı Darğalı kəndinin azərbaycanlı əhalisi də doğma yurdunu tərk etməyə məcbur olub. Sovet hakimiyyəti dövründə bir neçə azərbaycanlı ailəsi doğma yurda dönmək imkanı qazanıb.

Kəndin Darğalı adı 1949-cu il dekabrın 1-də dəyişdirilərək Anastasavan, 1957-ci il dekabrın 30-da isə Haygezard qoyulub.

 

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

“Yaşıl dünya naminə” layihəsi çərçivəsində Biləsuvarda ekoloji aksiyalar keçirilib

KOBİA sədri: Milli ESG standartı Beynəlxalq Standartlaşdırma Təşkilatının tövsiyələrinə əsasən hazırlanıb

Fidon Mvombeki: Azərbaycanın yaşıl dünya naminə həmrəylikdə oynayacağı rol əhəmiyyətlidir

UEFA Gənclər Liqası: Azərbaycan çempionu “Bazel”lə cavab oyununa çıxacaq

Nəbil Həddad: İqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə din öz rolunu açıq şəkildə göstərir

Azərbaycanın daha bir veteran cüdoçusu dünya çempionu olub

AMEA-da “Vətən sevgisindən Zəfər marşına” adlı tədbir təşkil edilib

Prezident İlham Əliyev Bişkekdə Türk Dövlətləri Təşkilatı Dövlət Başçılarının 11-ci Zirvə görüşündə iştirak edir YENİLƏNƏCƏK

Xankəndi və Füzuli şəhərlərinə onlayn ticarət platformalarından edilən sifarişlərin çatdırılmasına başlanılıb

Professor Ruhi Ersoy: Türkiyə və Azərbaycanın taleyi ayrılmaz bir bütövdür

Azərbaycan Televiziyası və Radiosu Gününə həsr olunmuş ənənəvi kitab sərgisi açılıb

Əlişir Nəvai Beynəlxalq Mükafatı Türk Dövlətləri Təşkilatına verilir

Bakıda ESG üzrə vahid platformanın və milli standartın təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilir

Opera və Balet Teatrının təqdimatında ilk dəfə "Nəsimi" operası tamaşaya qoyulacaq

Bu gün Bakı metrosu işçilərinin peşə bayramıdır

Avropa Liqası: “Beşiktaş” İsveç klubuna qarşı

Bişkekdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan ilə görüşü olub YENİLƏNİB

Dövlət hesabına göstərilən hüquqi yardımla bağlı monitorinqin nəticələri müzakirə edilib

Azərbaycanın xarici işlər naziri TDT XİN Şurasının iclasında COP29-a hazırlıq işlərindən danışıb

Misli Premyer Liqası: Bu gün təxirə salınmış oyun keçiriləcək

Azərbaycan Universitetində “Məhəmməd Füzuli-530” adlı ədəbi-bədii tədbir keçirilib

Azərbaycan diplomatı Bəhreyn qəzetində COP29 haqqında məqalə ilə çıxış edib

Milli Kitabxanada Zəfər Günü münasibətilə virtual sərgilər təqdim olunub

Bakıda yollardan birində svetoforların iş rejimi dəyişdirilib

Avropa Kuboku: “Sabah” bu gün Yunanıstan klubu ilə qarşılaşacaq

GDU-da müharibə iştirakçıları və qazilərlə görüş keçirilib

Dünya birjalarında neft ucuzlaşıb

İqlim dəyişikliyi və insan hüquqları ilə bağlı müsabiqələr elan edilib

Çempionlar Liqası: “Bavariya” “Benfika”nı, “İnter” “Arsenal”ı qəbul edəcək

DİA tələbələri müsabiqədə qalib gəliblər

Azərbaycan neftinin qiyməti 77 dolları ötüb

Akkan Suver: Dünya dini liderlərinin qlobal Bakı Sammitini yüksək dəyərləndiririk

Zaqatalada güclü küləyin törətdiyi fəsadlar aradan qaldırılır VİDEO

İbrahim Neqm : Dini liderlərin qlobal Bakı Sammitinin COP29 ərəfəsində keçirilməsi uğur hekayəsidir

Dünya dini liderlərinin qlobal Bakı Sammiti işini plenar iclasla davam etdirir

DİN: Ötən gün 45 cinayətin üstünün açılması təmin olunub

Azərbaycanın Mərakeşdəki səfirliyində Zəfər Günü qeyd edilib

Azərbaycan Türk dünyasının güclənməsinə daimi töhfələr verməklə onun birliyi amallarına sadiq qalır

Çin kommersiya nazirinin müavini: Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyi etməsi tarixi hadisədir VİDEO

2025-ci ildə Rusiyada dövlət qulluqçuları üçün ümumi insan resursları platforması yaradılacaq

6 noyabr – Azərbaycan Televiziyası və Radiosu Günüdür

Körpələrin şəkərdən az istifadə etməsi sağlamlığa uzunmüddətli fayda verir - ARAŞDIRMA

Donald Tramp seçkidə saxtakarlığa yol verildiyini bildirib

Zəfər Günü İstanbulda təntənəli konsert proqramı ilə qeyd edilib VİDEO

Xalçaçı Röya Tağıyeva Cənubi Koreyada beynəlxalq mükafata layiq görülüb

NATO-nun Baş katibi İtaliyaya səfər edib

Fransada dəmiryol işçiləri tətilə hazırlaşırlar

Xaçmazda avtomobil çaya düşüb, ölənlər var YENİLƏNİB VİDEO

Azərbaycan səfiri Baham Adalarında keçirilən tədbirdə COP29-la bağlı çıxış edib

Ərzurumda Azərbaycanın Zəfər Günü münasibətilə təntənəli tədbir keçirilib

Serbiyada dəmiryolu vağzalındakı qəzaya görə keçirilən aksiya iğtişaşa çevrilib

Çempionlar Liqası: "Milan" “Real Madrid”ə, “Liverpul” “Bayer”ə qalib gəlib

Azərbaycanın turizm imkanları Londonda nümayiş olunur VİDEO

Azərbaycanın səfiri Rusiya Prezidentinə Bakı ilə İrəvan arasında sülh prosesinə göstərdiyi fəal dəstəyə görə təşəkkür edib

Xaçmazda oftalmoloji aksiya keçiriləcək

Müdafiə Nazirliyində QHT rəhbərləri ilə görüş keçirilib

Donald Tramp: Ölkəmiz çətin vəziyyətdədir

Bişkekdə Türk Dövlətləri Təşkilatının dövlət və hökumət başçılarının qeyri-rəsmi şam yeməyi olub

WWF Azərbaycan: Son 20-25 ildə görülmüş işlərin iqlim dəyişmələri ilə mübarizədə rolu hesablanır

“Zəfərimiz-şərəfimiz” bədii qiraət müsabiqəsi başa çatıb

Xəzər dənizində suitilərin kütləvi tələfatı davam edir

Bişkekdə şair Alıkul Osmonovun ev-muzeyi əsaslı təmirdən sonra açılıb

Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun növbəti iclası keçirilib

Qazaxıstanda “isti asfalt” texnologiyası sınaqdan keçirilir

ADNSU-da “Nəzəriyyədən təcrübəyə-2024” adlı qida sərgisi təşkil olunub

Lavrov: Rusiya Azərbaycan-Ermənistan sülh prosesi çərçivəsində əldə olunan irəliləyişi alqışlayır

ABŞ-da ilk seçki məntəqəsində səsvermənin nəticəsi məlum olub

COP29 zamanı Ombudsman təsisatı tərəfindən panel müzakirələrin təşkili nəzərdə tutulub

Azərbaycan Respublikası Gənclər Təşkilatları Milli Şurasına yeni üzvlər qəbul olunub

® “Azercell” “Tələbələrin Akselerasiya Proqramı” üzrə layihə tərəfdaşı qismində çıxış edir

Milli Aviasiya Akademiyasında Elmi şuranın iclası keçirilib

Dəniz Vağzalında “Xəzərin qoruyucuları: mayaklar və xalçalar” adlı sərgi baş tutub VİDEO

® Pulunu “Unibank” kartında saxla, 7 faiz gəlir qazan!

Eskişehirdə “İki dövlət, bir Zəfər. Qarabağın azadlığı” adlı sərgi açılıb

“COP29: Azərbaycanın Sədrliyində yaşıl gələcək naminə təşəbbüslər və çağırışlar” - dəyirmi masa

® “Azercell Biznes” rəqəmsal sənədləşmə imkanını təqdim edir

bp Azərbaycan dilində “Uşaqlar üçün yaşıl biliklər” kitabının təqdimatını keçirib

Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı Raqif İsrayılov “Məktəbdə...” layihəsinin qonağı olub

® “Bakcell” “Birbank” istifadəçilərinə xüsusi üstünlüklər verən “Birinci” tarifini təqdim edir

Milli Depozit Mərkəzi İT sistemlərini “Hökumət buludu”na köçürüb

İngiltərə nəhəngləri “Barselona”nın futbolçusunu transfer etmək istəyir

® “Nar”ın dəstəyi ilə ekologiya mövzusunda jurnalistlərə beynəlxalq təlim keçirilib

Dünya dini liderlərinin qlobal Bakı Sammitinin ilk günü yekunlaşıb YENİLƏNİB VİDEO

“Qarabağ və Zəngəzurun mədəni irsi arxeoloji tədqiqatlarda” - elmi konfrans

Azərbaycanın COP29 çərçivəsində enerji təşəbbüslərinin təşviqi məqsədilə məlumatlandırma sessiyaları keçirilib

Bu il sənaye zonalarında 27 sahibkarlıq subyektinə rezident statusu verilib

Pedaqoji Universitetin tələbələri şəhid məzunların ailələrini ziyarət ediblər

Faktiki hava: Paytaxtda küləyin sürəti saniyədə 28 metrə çatır

Tarixi Zəfərimizdən ötən dörd ilin uğurlarının miqyası ölçüyəgəlməzdir ŞƏRH

“Netflix”in Fransa filialının ofislərində axtarış aparılıb

YAP Mərkəzi Aparatında qanvermə aksiyası keçirilib

ADPU-da tədbir: Qələbə ruhunu yaşat

Yaponiya və Azərbaycan arasında suvarma sahəsində qrant müqaviləsi imzalanıb

Yeni üzüm bağlarının salınmasına marağı artırmaq məqsədilə dəstək mexanizmləri həyata keçirilir

Tbilisidə “Gürcüstan-Azərbaycan Gənclərinin “Networking” Forumu keçirilib

“Qarabağ” Avropa Liqasının oyunu üçün Norveçə yollanıb

Bakı-Xırdalan-Sumqayıt marşrutu üzrə bir neçə qatar ləğv edilir

Meksika səfirliyində Ölülər Günü qeyd edilib

® “TələbəPlus” kartı ilk sahiblərinə təqdim edilib: Tələbələri geniş imtiyazlar gözləyir

COP29 mövzusu gündəmə gətirilməklə Azərbaycana qarşı təzyiq vasitələri formalaşdırılır ŞƏRH