Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

ELM VƏ TƏHSİL

“Təbiət kimi, insan da gözəlliklə dolub-daşır” – Aida İmanquliyeva

“Təbiət kimi, insan da gözəlliklə dolub-daşır” – Aida İmanquliyeva

Görkəmli şərqşünas-alimin anadan olmasından 85 il ötür

Bakı, 10 oktyabr, AZƏRTAC

Görkəmli şərqşünas-alim, professor Aida İmanquliyeva Azərbaycan şərqşünaslıq elminin inkişafında böyük xidmətlər göstərib, onu respublikamızdan kənarda layiqincə təmsil edib. Dərin nəzəri bilikləri, analitik təfəkkürü, geniş erudisiyası, bir neçə Şərq və Qərb dillərini bilməsi sayəsində apardığı tədqiqatlar və yazdığı əsərlər ona nəinki keçmiş Sovet İttifaqında, hətta bir çox xarici ölkələrdə geniş şöhrət qazandırıb. Qısa, lakin mənalı ömür sürmüş Aida xanım bu gün də şərqşünas-alim, təcrübəli pedaqoq, ziyalı xanım, xeyirxah insan, fədakar ana olaraq xatırlanır.

AZƏRTAC xəbər verir ki, oktyabrın 10-da professor Aida İmanquliyevanın anadan olmasından 85 il ötür.

Aida Nəsir qızı İmanquliyeva 1939-cu il oktyabrın 10-da Bakıda ziyalı ailəsində anadan olub. 1957-ci ildə Bakı şəhərindəki 132 nömrəli orta məktəbi qızıl medalla bitirib. 1957-1962-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) Şərqşünaslıq fakültəsinin ərəb filologiyası bölməsində təhsil almış Aida İmanquliyeva bu ali məktəbin Yaxın Şərq xalqları ədəbiyyatı tarixi kafedrasında aspirant olub, həmçinin keçmiş SSRİ EA Asiya Xalqları İnstitutunun aspiranturasında oxuyub. 1966-cı ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edən Aida İmanquliyeva Azərbaycan EA Şərqşünaslıq İnstitutunda əmək fəaliyyətinə başlayıb. O, istedadı, zəhmətsevərliyi sayəsində kiçik elmi işçidən şöbə müdiri, elmi işlər üzrə direktor müavini və direktor vəzifəsinədək yüksəlib. Hazırda bu instituta rəhbərlik edən akademik Gövhər Baxşəliyeva deyir: “Aida xanım böyüklə böyük idi, uşaqla uşaq. Yəni, hərənin öz dili ilə danışırdı. Heç kimin xətrinə dəyməməyə çalışırdı, amma eyni zamanda, öz tələbkarlığını azaltmırdı və hazırladığımız elmi-tədqiqat işləri yüksək səviyyədə olmalı idi. Çox müdrik insan idi, insanları başa düşürdü, duyurdu və çalışırdı mümkün köməyi eləsin. Onunla elə sadəcə ünsiyyət zamanı biz çox şey öyrənirdik”.

Aida İmanquliyeva 1989-cu ildə Tbilisi şəhərində doktorluq dissertasiyası müdafiə edib və çox keçmədən professor elmi adı alıb. Aida xanım Azərbaycanda elmlər doktoru elmi dərəcəsi almış ilk şərqşünas qadın alimdir. Üç fundamental monoqrafiyanın (“Mixail Nüaymə və “Qələmlər birliyi”, “Cübran Xəlil Cübran”, “Yeni ərəb ədəbiyyatı korifeyləri”) və 70-dən çox elmi məqalənin müəllifi Aida İmanquliyeva ərəb ədəbiyyatının bir sıra korifeylərinin yaradıcılığını tamamilə yeni rakursdan araşdıraraq onları Azərbaycan ədəbi ictimaiyyətinə tanıdıb. Bununla da o, elmi və ədəbi xəzinəmizi daha da zənginləşdirib. Aida İmanquliyeva, həmçinin Şərq filologiyası sahəsində yazılmış bir çox elmi əsərlərin redaktoru idi. Azərbaycan EA Şərqşünaslıq İnstitutunda fəaliyyət göstərən “Asiya və Afrika ölkələri xalqları ədəbiyyatları” ixtisası üzrə müdafiə şurasının sədri olub. Azərbaycan şərqşünaslıq elmini keçmiş SSRİ məkanında və onun hüdudlarından kənarda layiqincə təmsil edib.

Bu barədə danışarkən mərhum akademik Vasim Məmmədəliyevin sözləri yada düşür: “Aida xanım beynəlxalq aləmdə dünyanın görkəmli alimləri tərəfindən bütün şərqşünaslıq mərkəzlərində məhcər ədəbiyyatının ən sanballı tədqiqatçısı kimi qəbul edilir. Onun əsərlərindən tez-tez istifadə olunur, çıxış nöqtəsi kimi ona müraciət edilir və Aida xanımın fikirləri məhcər ədəbiyyatının ayrı-ayrı problemlərini öyrənmək üçün əsas mənbə rolunu oynayır. Məhz Aida xanımın rəhbərliyi dövründə, onun təşkilatçılığı sayəsində Şərqşünaslıq İnstitutunun coğrafi hüdudları çox genişləndi, beynəlxalq əlaqələri gündən-günə artdı. Aida xanımın təşəbbüsü ilə Azərbaycanda simpoziumlar keçirildi. O, həmin simpoziumların həm təşkilatçısı, həm də əsas məruzəçilərindən biri idi. Bu da Aida İmanquliyevanın beynəlxalq elm aləmində nüfuzundan irəli gəlirdi”.

Sankt-Peterburq Universitetinin professoru Olqa Frolovanın Aida xanımla bağlı xatirələrindən: “Mən onunla ilk dəfə Tiflisdə beynəlxalq elmi konfransda görüşdüm. Tədbirə müxtəlif ölkələrdən xeyli alim gəlmişdi. Aida xanımın gözəlliyinə ilk baxışda heyran oldum. Sonra biz digər şəhərlərdə keçirilən tədbirlərdə görüşdük. Bütün ərəb dünyası alimləri professor Aida İmanquliyevanın əsərlərini oxuyur və onu ehtiramla yad edirlər. Onlar məhz bu əsərlərdən öz yaradıcılıqları, Afrika, Asiya və demək olar ki, dünyanın bütün ölkələrinin yazıçılarını öyrənmək, başa düşmək üçün güc alırlar”.

Aida xanımın elmi fəaliyyətini yüksək qiymətləndirən şərqşünas alimlər sırasında Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki Aleksandr Kudelin, Sankt-Peterburq Universitetinin professoru Anna Dolinina, keçmiş SSRİ EA-nın Şərqşünaslıq İnstitutunun professorları İsaak Filştinski, Valeriya Kirpiçenko, İrina Bilık və başqalarının adlarını çəkmək olar.

Aida İmanquliyeva elmi-təşkilati fəaliyyətində yüksəkixtisaslı ərəbşünas kadrlar hazırlanmasına da böyük diqqət yetirirdi. Rəhbəri olduğu Ərəb filologiyası şöbəsində qısa müddətdə 10-dan çox namizədlik dissertasiyası müdafiə edilmişdi. Ümumittifaq Şərqşünaslar Cəmiyyətinin Rəyasət Heyətinin, Şərq ədəbiyyatlarının tədqiqi üzrə Ümumittifaq Koordinasiya Şurasının üzvü olan Aida İmanquliyeva uzun illər səmərəli pedaqoji fəaliyyət göstərib, Azərbaycan Dövlət Universitetində ərəb filologiyası fənnindən mühazirələr oxuyub.

Professor Aida İmanquliyeva Azərbaycanda Şərq-Qərb ədəbi əlaqə və təsirini sistemli şəkildə araşdıran ilk azərbaycanlı alimdir. Onun çoxsaylı elmi əsərlərində Qərb və Şərq mədəni ənənələrinin sintezi, yaradıcı üslubun inkişafı və yeni bədii üslubun təşəkkül tapması tədqiq olunur ki, bu da nəinki ərəb ədəbiyyatının, bütövlükdə müasir Şərq ədəbiyyatlarının həmin aspektdə araşdırılması üçün mühüm zəmin yaradır. Bir alim kimi Aida İmanquliyevanın fəaliyyət dairəsi geniş və çoxşaxəli idi. O, həmçinin ərəb ədəbiyyatından bəzi nümunələri - Mixail Nuaymənin, Mahmud əz-Zahirin, Məhəmməd Dibin, Sahib Camalın, Süheyl İdrisin, Macid Zeyyib Ğənəmanın hekayələrini Azərbaycan dilinə tərcümə edərək həmin əsərlərin poetik ruhunu, məna və məzmununu olduğu kimi saxlayıb.

Aida İmanquliyeva həm də unudulmaz müəllim kimi yaddaşlarda əbədiləşib. Şərqşünaslıq İnstitutunun şöbə müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fərda Əsədov: “O zaman Aida xanımın gəlib Şərqşünaslıq fakültəsində mühazirə deməsi o qədər də adi hadisə deyildi. Elmlər Akademiyasından alimlər nadir hallarda gəlib mühazirə oxuyurdular. Gənc nəsillər və təcrübəli mütəxəssislər arasında münasibət də fərqli şəkildə formalaşırdı. Müəllimlərdən “yaz”, “qeyd elə”, “dedim, yadında saxla” kimi ifadələri eşitmişdik. Aida xanım isə başqa bir mədəniyyət gətirdi. Yəni o, elə bil elmi fəaliyyətini auditoriyada davam etdirirdi və bizi mübahisələrə, müzakirələrə dəvət edirdi. Bəzi hallarda da elə olurdu ki, nəyinsə üstündə təkid etmək, öz fikrini yuxarıdan aşağı yönəltmək əvəzinə biz onun tərəfindən müəyyən güzəşt, müəyyən başqa fikirlə razılaşmaq kimi halları görürdük”.

Əsərlərindən birində “Hər bir cəmiyyətin, quruluşun gələcəyini həyata yeni atılan, böyüyən və yetkinləşən nəsil təşkil edir. Bu nəsli yetişdirən isə ilk növbədə ailədir” yazmış Aida xanımın gözəl, nümunəvi ailəsi olub və o, cəmiyyət üçün ləyaqətli övladlar böyüdüb. Həyatını elmə həsr edən böyük qızı akademik Nərgiz Paşayeva M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Bakı filialının rektoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidentidir. Bu ailənin ikinci qızı – Mehriban Əliyeva Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidentidir.

Milyonların məhəbbətini qazanmış Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya məsuliyyət hissini, hər bir işin əvvəlindən maksimum nəticə əldə etməyə çalışmağı, özünə tələbkar və intizamlı münasibəti anası - nəcib, istedadlı, məğrur və son dərəcə gözəl qadın olan Aida İmanquliyeva aşılayıb. Mehriban xanım deyir: “Onun böyük sevən ürəyi, incə və səxavətli qəlbi var idi. Onun yoxluğunu hər zaman hiss edirəm”.

Nərgiz xanım isə anasını belə xatırlayır: “O, doğrudan da parlaq və nadir bir insan idi. Onun ucalığı heç kəsin kiçilməsi demək deyildi. Onun parlaqlığı heç kəsi zülmətə qərq etmək vadarlığına gətirib çıxarmırdı. O, sözün əsl mənasında nadir və parlaq insan idi. Çünki onun zahiri gözəlliyi müqabilində çox zəngin daxili aləmi var idi. Həmin o zahiri gözəllik daxili gözəlliklə bir harmoniyada idi. Bu insan doğrudan da mükəmməl əqidəyə, möhkəm prinsiplərə malik bir insan idi. O, doğrudan da göründüyü qədər təbiətən gözəl idi. O, göründüyü kimi olmağı və olduğu kimi görünməyi bacaran insanlardan idi. Əfsuslar olsun ki, ömür vəfa etmədi və o, indi aramızda yoxdur”.

Əsərlərindən birində “Təbiət kimi, insan da gözəlliklə dolub-daşır” yazan Aida xanımın zahiri gözəlliyi onun daxili aləmi, zəngin mənəvi dünyası, incə ruhu və həssas qəlbi ilə vəhdət təşkil edirdi. Onu yaxından tanıyanlar deyirdilər ki, Aida xanım mehriban, əliaçıq, həddindən artıq səxavətli qadın idi. Diplom işlərində kağız alınmasında, çap edilməsində tələbələrə yardım edərdi. Hətta o zaman qıt olan dərmanları tapıb gətirməklə neçə-neçə insanı həyata qaytarmışdı. Özü də bunların hamısını təmənnasız edərdi. Bu gün Aida xanımın əsərləri dönə-dönə oxunur, təhlil və tədqiq edilir, tərcümə olunur, yenidən işıq üzü görür. Onun bu gün də aktuallığını qoruyub saxlayan əsərləri, monoqrafiyaları ərəb ədəbiyyatını araşdıran gənc alimlər üçün əsas istinad qaynağıdır.

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Şuşada üçrəngli bayrağımızın qaldırılmasından sonra döyüş meydanındakı Zəfərə siyasi Qələbə də əlavə olundu

Aktau şəhərində “Azərbaycan-qazax xalqlarının Dostluq xiyabanı” açılıb

Naxçıvanda Şəhidlər bağı salınıb

COP29 qlobal iqlim konfransı ərəfəsində nümayəndə heyətləri üçün logistik brifinq təşkil edilib

Butan Krallığının Baş naziri Azərbaycana səfərə gəlib

Türkiyə Superliqası: “Qalatasaray” və “Fənərbağça” qələbə qazanıb, “Beşiktaş” xal itirib

Premyer Liqa: “Çelsi” – “Arsenal” oyunu qollu sülhlə yekunlaşıb

Qana Prezidenti COP29-da iştirak etmək üçün Azərbaycandadır

Azərbaycan millisinin heyətində dəyişiklik edilib

Rəsmi Kişineu ölkənin hava məkanını pozan Rusiya dronlarına reaksiya verib

Müsəlman Ağsaqqalları Şurasının sədri Azərbaycana gəlib

Papa Fransisk: COP29 ümumi evimizin qorunmasına töhfə verəcək

Britaniya səfiri COP29 ilə bağlı paylaşım edib

Bosniya və Herseqovinanın Rəyasət Heyətinin sədri Denis Beçiroviç və Heyətin üzvü Jelka Tsviyanoviç Azərbaycana səfərə gəliblər

Misli Premyer Liqası: “Qarabağ” turun son oyununda “Zirə”yə qalib gəlib

Monqolustan Prezidenti Azərbaycana səfərə gəlib

Böyük Britaniyanın Baş naziri və altı nazir COP29-da iştirak edəcək

Asiya İnkişaf Bankının prezidenti Azərbaycana səfərə gəlib

Berlində naməlum şəxslər polis əməkdaşlarına hücum ediblər

Premyer Liqa: “Liverpul” və “Mançester Yunayted” turu qələbə ilə bitirib

Türkiyə və Şimali Kipr mediası Azərbaycanda keçiriləcək COP29 mövzusunu geniş işıqlandırıb

MN: Hərbi qulluqçumuz piyadaəleyhinə minaya düşərək xəsarət alıb

Antiqua və Barbudanın Baş naziri Azərbaycana gəlib

Heydər Əliyev Sarayında “Oyanış” adlı konsert proqramı keçiriləcək VİDEO

“Sabah” qəzeti Türkiyənin COP29 çərçivəsində prioritetləri barədə məqalə dərc edib 

Burundinin vitse-prezidenti Azərbaycanda səfərdədir

İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının Baş katibi Azərbaycana səfərə gəlib

Şəhid Qasımov Şəhriyarın xatirəsinə həsr olunmuş anım mərasimi keçirilib

Prezident İlham Əliyev Qvineya-Bisau Prezidenti ilə görüşüb YENİLƏNİB VİDEO

Prezident İlham Əliyev Zimbabve Prezidenti ilə görüşüb YENİLƏNİB VİDEO

Superliqa: “Qalatasaray” doğma meydanda üç xala sevinib

Prezident İlham Əliyev San-Tome və Prinsipi Demokratik Respublikasının Baş naziri ilə görüşüb YENİLƏNİB VİDEO

COP29 “Daily Show” televiziya proqramına start verir

Özbəkistan iqtisadiyyatının karbonsuzlaşdırılması potensialı

Yaşıl gələcəyi birlikdə quraq: COP29 - Yaşıl sabaha doğru

Niuenin Baş naziri Azərbaycana gəlib

Prezident İlham Əliyev Surinam Prezidenti ilə görüşüb YENİLƏNİB VİDEO

Şimali Makedoniyanın Prezidenti Azərbaycana gəlib

Malavinin vitse-prezidenti Azərbaycana səfərə gəlib

Anqolanın vitse-prezidenti COP29-da iştirak üçün Azərbaycana gəlib

Sabahdan bəzi yerlərdə hava yağıntılı olacaq

Kayrat Sarıbay: Azərbaycan bəşəriyyətin gələcəyinə məsuliyyətli yanaşma və qayğı nümayiş etdirir

Qərb Ermənistanı dəstəkləməklə bölgədə mövcud olan kövrək sülhə təhdid yaradır ŞƏRH

AFFA-nın vitse-prezidenti UEFA-dan təyinat alıb

Şəkidə şəhid övladları üçün payız düşərgəsi təşkil olunub

Yaşıl Rəqəmsal Fəaliyyət üzrə yüksək səviyyəli dəyirmi masada nələr müzakirə olunacaq?

Gürcüstanın Baş naziri COP29-da iştirak edəcək

Müdafiə Nazirliyi həftəlik icmalı təqdim edib VİDEO

Qırğızlar COP-29 günlərində Musiqili Teatrda "Adəm"lə çıxış edəcəklər

Moskvada Azərbaycanın Dövlət Bayrağı Gününə həsr olunmuş beynəlxalq musiqi festivalı keçirilib

Hərbi ekspert: Ermənistanın silahlanması regionda sabitliyi və təhlükəsizliyi poza bilər

Azərbaycanın Zəfər Günü münasibətilə Manisada tədbir təşkil olunub

Bakıda və Abşeron yarımadasında havanın əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir

Zimbabve Prezidenti Azərbaycana səfərə gəlib

Türkiyə COP29-da 2053-cü ilə qədər ətraf mühit hədəflərini açıqlayacaq

On ayda tütün xammalı ixracında 3,5 dəfə artım qeydə alınıb

İstanbulda azərbaycanlı tələbələr arasında keçirilən futbol turniri başa çatıb

Stokholmda 50-yə yaxın uşaq bağçası narkotik vasitələrin dövriyyəsi açıq olan ərazilərdə yerləşir

Türkiyədə Mustafa Kamal Atatürkün xatirəsi anılır

Qvineya-Bisaunun Prezidenti Azərbaycanda səfərdədir

Təhsil eksperti: COP29 xarici tələbələrin Azərbaycan universitetlərinə marağını artıracaq

Müsəlman Ağsaqqalları Şurasının Baş katibi Azərbaycana səfərə gəlib

Tullantıdan sənətə - Abşeron Milli Parkında növbəti ekoloji tədbir VİDEO

COP29-da inklüziv mühit ŞƏRH

Məşhur hindistanlı yoqin Sadhquru Azərbaycana səfərə gəlib

COP29 Yaşıl Zona biletləri artıq satışdadır

Faktiki hava: Ölkə ərazisində hava şəraiti əsasən yağmursuz keçib

Mingəçevirdə sanitariya-gigiyena qaydalarının pozulması hallarına qarşı tədbirlər gücləndirilib

XİN: Erməniəsilli rejissorun filmi “Oskar” mükafatına təqdim edilməyib

Almaniyanın Şmalkalden Universitetinin tələbələri BANM-də olublar

“Xalq artisti, professor Siyavuş Kərimi” adlı ənənəvi kitab sərgisi istifadəçilərə təqdim olunub

Naxçıvanda Mustafa Kamal Atatürkün xatirəsi anılıb

Zəfər Günü və Dövlət Bayrağı Günü Rustavidə qeyd olunub

Azərbaycan Kanoe və Avarçəkmə Federasiyası COP-29-a dəstək yürüşü keçirəcək

Donald Trampın andiçmə mərasimini təşkil edən komanda yaradılıb

San-Tome və Prinsipi Demokratik Respublikasının Baş naziri Azərbaycana səfərə gəlib

Burkina-Fasoda ölüm cəzasının bərpası təklif edilib

Surinam Respublikasının Prezidenti Azərbaycana səfərə gəlib YENİLƏNİB

Uşaqların dil öyrənmə mexanizmləri ilə bağlı yeni məlumatlar əldə olunub - ARAŞDIRMA

ADPU-da “Ekoloji sivilizasiyanın astanasında: yaşıl enerjiyə keçid” kitabının təqdimatı keçirilib

Süd vəzi xərçənginə qarşı peyvənd üzrə yeni nəticələr əldə edilib TƏDQİQAT

Müqəddəs Pyotr kreslosu 150 il sonra ilk dəfə nümayiş olunur

ADPU-nun əməkdaşları şəhid tələbə və məzunların ailələrini ziyarət ediblər

Bakı Ali Neft Məktəbinin tələbəsi Qlobal İnnovasiyalar Forumunda iştirak edib

Türkiyənin Vyetnamdakı səfiri: Azərbaycanın Zəfəri ilə bölgədə ədalət bərqərar olub

NAYORA tərəfindən Zəfər və Bayraq Gününə həsr olunmuş silsilə tədbirlər keçirilib

Dünya mediası COP29-dan yazır: Planetimizin gələcəyi Azərbaycanda müzakirə ediləcək

Göyçayda ölümlə nəticələn qəza baş verib

Prezidentin Mətbuat Xidmətinin Məlumatı

Fransada müddətsiz tətillər və etiraz nümayişlərinə çağırış edilib

Azərbaycanın Zəfər Günü Strasburqda təntənə ilə qeyd olunub

® Azərbaycanın pambıq sənayesində yeni ad: MKT İstehsalat Kommersiya artıq “Prime Cotton” olaraq fəaliyyət göstərəcək

Nyu-Yorkda Zəfər və Dövlət Bayrağı günlərinə həsr olunmuş məlumatlandırma aksiyası keçirilib

Moldova MSK Maya Sandunun ölkə prezidenti vəzifəsinə mandatını təsdiq edib

Şəkidə sahibsiz itlər sakinlərə xəsarət yetirib

Batumi şəhərinin əsas küçə və meydanları Azərbaycan bayrağının rəngləri ilə işıqlandırılıb

Muxtar Babayev: Gənclər iqlim dəyişmələri ilə mübarizədə ən güclü səsə çevrilə bilərlər

İsveçin Aİ-nin iqlim qanunvericiliyini pozması ilə bağlı şikayət edilib

BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Gənclərin 19-cu Konfransının bağlanış mərasimi olub VİDEO

Mançesterdə iki avtobusun toqquşması nəticəsində 17 nəfər xəsarət alıb