Kuala-Lumpur, 13 iyun (AZƏRTAC). Malayziyanın nüfuzlu “Getway” jurnalında Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illiyinə həsr edilmiş “Azərbaycanın ürəyi, Nuh peyğəmbərin məskən saldığı müqəddəs diyar-Naxçıvan” sərlövhəli məqalə dərc olunmuşdur.

Azərbaycanın Malayziyadakı səfirliyinin təşəbbüsü ilə dərc olunmuş məqalədə qeyd edilmişdir ki, Azərbaycanın ən qədim ərazilərindən olan, “Şərqin qapısı” adlandırılan Naxçıvan dünya sivilizasiyalarının mərkəzlərindəndir. Azərbaycan xalqı bu diyarda tarixi çox qədimlərə gedib çıxan zəngin mədəniyyət yaratmışdır.

Müəllif yazır ki, sistemli araşdırmalar, arxeoloji qazıntılar sübut etmişdir ki, Azərbaycanın tərkib hissəsi olan Naxçıvan 5000 ildən çox yaşı ilə dünyanın ən qədim yaşayış məskənlərindəndir. Naxçıvanın “İpək Yolu” kimi qədim ticarət yollarının qovşağında yerləşməsi bu ərazidə sivilizasiyanın inkişafına təkan vermişdir.

Məqalədə vurğulanmışdır ki, Naxçıvan müalicəvi iqlimi, dərman bitkilərinin bolluğu, şəfalı mineral suları ilə fərqlənir. “Land of miracle and splendid waters” adlandırılan Naxçıvan Azərbaycanın mineral su ehtiyatlarının 60 faizinə sahibdir. Mineral suların əksəriyyəti müalicə əhəmiyyətlidir.

Naxçıvanın digər bir möcüzəli təbii səhiyyə ocağı “Duzdağ” Fizioterapiya Mərkəzidir. Naxçıvanın rəmzlərindən biri sayılan, təbii ehtiyatları 90 milyon ton təşkil edən bu mərkəz saf və təmiz duz istehsalı ilə yanaşı, həm də şəfaverici xüsusiyyətlərinə görə tanınmışdır. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin göstərişinə əsasən aparılan abadlıq və yenidənqurma işlərindən sonra mərkəzdə vəziyyət daha da yaxşılaşmışdır. Burada il ərzində 1600-1700 xəstə qəbul edilir.

Yazıda qeyd edilmişdir ki, bəşəriyyətin ən qədim mədəniyyət mərkəzlərindən olan Naxçıvanda 1162 tarixi mədəniyyət abidəsi vardır. Məhz bəşər övladının ilk mədəni nümunələrinin qorunduğu və Nuhun gəmisinin lövbər saldığı Gəmiqaya abidəsi, əsrlərə meydan oxuyan, yaşı min ildən çox olan Möminə Xatun türbəsi, azərbaycanlıların qəhrəmanlıq simvolu, 14 il Əmir Teymurun qoşunları ilə mübarizədə təslim olmamış Əlincə qalası Naxçıvanda yerləşir.

Naxçıvan çox əhəmiyyətli dini ziyarətgahlardan birinə ev sahibliyi edir. Müqəddəs Qurani Kərimin “Əl- Kəhf” surəsində bəhs edilən Əshabi-Kəhf (mağara sakinləri) ziyarətgahı da məhz Naxçıvandadır.

Mühüm strateji coğrafi mövqeyi ilə seçilən Naxçıvan tarix boyunca hegemon dövlətlərin hücumlarına məruz qalmışdır. Bu torpaqlara Makedoniyalı İsgəndər, Roma və Bizans imperatorları, ərəb xəlifələri, osmanlı sultanları, rus çarları qoşunlar göndərmişlər. Lakin igid azərbaycanlılar ana vətənlərini rəşadətlə qorumuş, onu düşmən tapdağı altında inləməyə qoymamışdır. Hətta Sovet İmperiyasının bütün məkrli siyasi addımlarına və fiziki olaraq Azərbaycandan ayrı salınmağına baxmayaraq, Naxçıvan diyarını Azərbaycandan qopartmağa heç kim müyəssər olmamışdır.

Məqalədə qeyd edilmişdir ki, 1920-ci il aprelin 28-də Azərbaycana sovet ordusunun hərbi müdaxiləsi və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutu regionda ümumi vəziyyəti tamamilə dəyişmişdi. Ermənistanın sovetləşməsindən sonra Sovet Rusiyası Naxçıvan torpaqlarının Azərbaycandan ayrılması siyasətini həyata keçirməyə çalışırdı. Zəngəzur quberniyasının Sovet rəhbərliyi tərəfindən Ermənistana verilməsindən sonra Naxçıvan Azərbaycandan ayrı düşmüşdü. Buna baxmayaraq, 1921-ci ildə Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya nümayəndələrinin təşəbbüsü ilə keçirilmiş referendumda əhalinin 90 faizindən çoxu Azərbaycanın tərkibində Naxçıvana muxtariyyət statusunun verilməsinə səs vermişdi. Naxçıvanın tarixi taleyi Moskva (1921-ci il) və Qars (1921-ci il) müqavilələri ilə müəyyən edilmişdi. Bu beynəlxalq müqavilələrlə Naxçıvan Azərbaycanın şəksiz ayrılmaz tərkib hissəsi kimi təsbit edilmişdir. Azərbaycan SSR Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin fərmanı ilə 1924-cü il fevralın 9-da Moskva və Qars beynəlxalq müqavilələrinin müddəaları əsasında Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası yaradılmışdır.

Yazıda bildirilmişdir ki, dünyada və regionda gedən gərgin tarixi və siyasi proseslər nəticəsində Naxçıvan Muxtar Respublikası XX əsrin sonlarında yenidən dünyanın qaynar nöqtələrindən birinə çevrilmişdir. Sovet İttifaqının son günlərində yaranmış siyasi vəziyyətdən istifadə etməyə çalışan ermənilər məkrli planlarını davam etdirərək Naxçıvanı Azərbaycandan qoparmağa cəhd etmişlər. Nəticədə Azərbaycan Respublikası bir daha erməni terrorizmi ilə üzləşmişdi. Ermənistan ərazisində yaşayan azərbaycanlılar öz ata-baba yurdlarından sürgün edilmiş, Qarabağ və Naxçıvan üzərinə silahlı hücumlar başlanmışdır.

Məqalədə vurğulanmışdır ki, Naxçıvan əhalisinin təkidli tələbi ilə 1991-ci il sentyabrın 3-də Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinə rəhbərlik etməyə razılıq vermiş ümummilli lider Heydər Əliyevin siyasi fəaliyyətinin Naxçıvan dövrü (1990-1993) Azərbaycan tarixinin möhtəşəm səhifələrindəndir. Ulu öndər Heydər Əliyev Naxçıvanı Azərbaycanın müstəqillik mübarizəsinin ideya və real fəaliyyət mərkəzinə çevirmişdi. Məhz Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycanın milli dövlət rəmzləri ilk dəfə Naxçıvanda qəbul edilmiş, Naxçıvan Muxtar Respublikasının adından “Sovet sosialist” sözləri çıxarılmış, kommunist partiyasının yerli orqanlarının işi dayandırılmışdır. Sovet qoşunları bölgədən çıxarılmış, aqrar islahatlar aparılmış, tarixi ədaləti və müstəqil dövlətçilik prinsiplərini bərqərar edən fərmanlar imzalanmışdır.

Oxucuların diqqətinə çatdırılmışdır ki, bu gün də Naxçıvan Azərbaycanın idarəçiliyində muxtar respublika kimi mövcudluğunu qoruyur və inkişaf edir. Naxçıvanın inkişafı gündən-günə daha da sürətlənir.

Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev Naxçıvanın muxtariyyətinə belə şərh vermişdir: “Naxçıvan Muxtar Respublikasının yaradılması Azərbaycan xalqının olduqca mürəkkəb bir siyasi şəraitdə əldə etdiyi ən böyük tarixi nailiyyət idi”.

Yazıda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illik yubileyinin keçirilməsi barədə Sərəncamına əsasən bu əlamətdar hadisənin yalnız Azərbaycanda deyil, dünyanın digər ölkələrində də qeyd olunması xüsusilə vurğulanmışdır.

Məqalə aşağıdakı fikirlərlə tamamlanmışdır: “Naxçıvan Azərbaycanın istər tarixinin, istərsə də mədəniyyətinin ən əhəmiyyətli parçasıdır. Öz əsrarəngizliyi ilə insanları heyran qoyan Nuh peyğəmbərin möcüzəli məskəni dünyanın mütləq ziyarət olunmalı bölgələrindəndir”.

Vüqar Ağayev

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Kuala-Lumpur