Bakı, 7 dekabr, AZƏRTAC

Ağacların nəsli kəsilmək təhlükəsi ekosistemlərin sabitliyini təhdid edir, minlərlə bitki, heyvan və göbələk növü üçün ciddi təhlükə yaradır. Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə Birliyinin (IUCN) “Təhlükəli Növlərin Qırmızı Siyahısı”nın yenilənmiş məlumatlarına əsasən, hazırda dünyada mövcud ağac növlərinin üçdə birindən çoxu yox olmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir.

AZƏRTAC “euronews.com”a istinadla xəbər verir ki, ilk dəfə olaraq, IUCN tərəfindən qlobal miqyasda siyahıya alınmış 47 282 ağac növünün 16 425-nin nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olduğu müəyyən edilib. Bu, ağac növlərinin Qırmızı Siyahıdakı növlərin 25 faizdən çoxunu təşkil etdiyini göstərir. Maraqlıdır ki, nəsli kəsilməkdə olan ağac növlərinin sayı quşlar, məməlilər, sürünənlər və suda-quruda yaşayan növlərin ümumi sayından iki dəfə çoxdur.

Ağac növlərinin qorunmasında iqlim dəyişikliyi əsas problemlərdən biridir. Xüsusilə tropik bölgələrdə dəniz səviyyəsinin qalxması, qasırğalar və digər təbii fəlakətlər ağacların həyati təhlükəsini artırır. Bundan əlavə, urbanizasiya, kənd təsərrüfatının genişlənməsi, invaziv növlər və xəstəliklər ağacların nəslinin kəsilməsinə səbəb olan digər amillərdir.

IUCN-in məlumatına görə, adalarda yaşayan ağac növləri ən yüksək risk altında olanlardır. Cənubi Amerika isə ağac növlərinin müxtəlifliyi ilə liderlik edir; qiymətləndirilən 13,668 növdən 3,356-sı (25 faiz) nəsli kəsilmək təhlükəsi ilə üzləşir. Bununla yanaşı, bu bölgədə elmə hələ təsvir edilməmiş ağac növlərinin çoxluğu səbəbindən risklərin artacağı gözlənilir.

Ağaclar karbon, su və qida dövriyyəsində mühüm rol oynayaraq torpaq əmələ gəlməsi və iqlimin tənzimlənməsinə təsir göstərir. IUCN tərəfindən müəyyən edilən nəsli kəsilməkdə olan ağac növlərinin 5 mindən çoxu tikinti materialı kimi, 2 mindən çoxu isə dərman, qida və yanacaq üçün istifadə olunur. Ağacların itməsi təkcə biomüxtəlifliyə deyil, həm də insanların həyatına ciddi təsir göstərə bilər.

Kral Botanika Bağlarının tədqiqat rəhbəri Eymar Nik ağacların ekosistemlər və insanlar üçün əhəmiyyətini vurğulayaraq, qlobal miqyasda ağacların qorunmasının vacibliyini qeyd edir: “Ümid edirik ki, hər üç ağac növündən birinin nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olması kimi qorxulu statistika təcili tədbirlərə təkan verəcək”.

“Fondation Franklinia”nın baş icraçı direktoru Jan-Kristof Vi bildirib ki, ağac növlərinin qorunmasında artıq bir sıra ölkələr müsbət addımlar atır. Qana, Kolumbiya, Çili və Keniya kimi ölkələr milli strategiyalar hazırlayıb, Qabon isə mühüm əraziləri qorumaq üçün xüsusi planlar həyata keçirir. Professor əlavə edir ki, ağaclar iqlim dəyişikliyinə qarşı effektiv həll yolu kimi görünsə də, yeni meşə salınma planlarının daha yaxşı idarə edilməsinə ehtiyac var. Nəsli kəsilməkdə olan növlər bu planlara daxil edilməli və növlərin müxtəlifliyi artırılmalıdır.

Bu tədqiqat, ağac növlərinin qorunmasının qlobal miqyasda vahid yanaşma tələb etdiyini sübut edir. IUCN və digər təşkilatların birgə səyləri nəticəsində geniş məlumat bazası yaradılıb və artıq tədbirlər görülməyə başlanılıb. Hər bir vətəndaş, hökumət və təşkilat bu prosesə qoşularaq həm iqlim dəyişikliyi, həm də biomüxtəliflik böhranı ilə mübarizədə müsbət təsir göstərə bilər.