Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

ELM VƏ TƏHSİL

Alimlər iqlim dəyişikliyinin gələcəyini proqnozlaşdırmaq üçün Yerin “rəqəmsal əkizini” hazırlayıblar

Alimlər iqlim dəyişikliyinin gələcəyini proqnozlaşdırmaq üçün Yerin “rəqəmsal əkizini” hazırlayıblar

Bakı, 15 oktyabr, AZƏRTAC

Kompleks kompüter modeli hava və iqlim sistemlərini, eləcə də planetə təsirimizi nəzərə alır. Alimlər ekstremal hava və iqlim dəyişikliyi haqqında etibarlı məlumat əldə etmək üçün Yer planetinin yüksək dəqiqlikli rəqəmsal simulyasiyasını qurublar. Süni intellektlə işləyən bu “rəqəmsal əkiz” su, qida və enerji sistemləri kimi sahələrə təsiri proqnozlaşdırmaq üçün təbii hadisələr və insan fəaliyyətləri arasında qarşılıqlı əlaqəni simulyasiya edir. Keçmişdə iqlim və hava proqnozları ya yerli bölgələrə, ya da daha böyük qlobal sistemlərə diqqət yetirirdi. “Destination Earth” (DestinE) kimi tanınan yeni layihə, “bütün Yer sisteminin mürəkkəb proseslərini təsvir etmək” üçün bütün məlumatları insan hərəkətləri ilə birlikdə bir araya gətirir.

AZƏRTAC “euronews.com” saytına istinadla xəbər verir ki, Avropa Komissiyası tərəfindən Rəqəmsal Avropa proqramının 315 milyon avrodan çox maliyyə dəstəyi ilə aktivləşdirilən layihə alimlərin gələcəyə hazırlaşmağa kömək edəcək ssenarilərin sınaqdan keçirilməsi metodunu təqdim etməsinə ümid yaradır.

Rəqəmsal əsrə uyğun Avropa üzrə icraçı vitse-prezident Marqret Vestager bildirib ki, ilk təyinat yerinin (DestinE) işə salınması iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəmizdə əsl oyun dəyişdiricisidir: “Bu o deməkdir ki, biz gələcək ssenariləri proqnozlaşdırmağa kömək edə biləcək, ekoloji problemlərin müşahidə olunması üçün bu layihəni hazırladıq. Bu gün “gələcək” sözün əsl mənasında əlimizin altındadır. “DestinE” hazırda iki modeldən ibarətdir - biri iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşmaya, digəri isə hava şəraitinin yaratdığı ekstremallara diqqət yetirir – bütün bunlar “Kopernik” kimi mənbələrdən əldə edilən məlumatlara əsaslanır. Onun 2030-cu ilə qədər Yerin tam rəqəmsal nüsxəsini tamamlayaraq qarşıdakı illərdə davamlı olaraq təkamül edəcəyi gözlənilir”.

Hava şəraitinin kəskinləşməsi ilə iqlim böhranının təsirlərini qiymətləndirməyə ehtiyac artır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, 1970-2021-ci illər arasında iki milyondan çox insan ekstremal hava ilə bağlı hadisələrdə həlak olub. 2003 və 2010-cu illərdə şiddətli isti dalğaları Avropada ölümlərin 80 faizini təşkil edib. Getdikcə iqlim fəlakətləri daha da pisləşir. “DestinE” Avropaya təbii fəlakətlərə daha effektiv cavab vermək, iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşmaq və bu cür hadisələrin potensial sosial-iqtisadi və siyasi təsirlərini qiymətləndirmək üçün istifadə olunacaq. Avropada külək stansiyalarının tikintisi kimi hipotetik ssenarilər və iqlim dəyişikliyi ilə əlaqədar bitkilərin harada əkilməsi ilə bağlı məlumatlar model tərəfindən təmin edilə bilər.

“DestinE”, Finlandiyanın Kajaani şəhərindəki LUMI superkompüteri də daxil olmaqla, Avropanın Yüksək Performanslı kompüterlərinə (EuroHPC) əsaslanır. Sistemin necə güclənəcəyi bəlli olmasa da, hesablama mütəxəssisləri daha əvvəl onun inkişafında karbon-neytral enerjinin vacibliyini vurğulayıblar. Finlandiya istehlak etdiyi enerjinin demək olar yarısını bərpa olunan mənbələrdən əldə edir və Aİ-də İsveçdən sonra ikinci yerdədir. 2027-ci ilə qədər komanda əlavə rəqəmsal əkizlərə və xidmətlərə sahib olmağı hədəfləyir. Bu simulyasiyalardan əldə edilən məlumatlar daha sonra onilliyin sonuna qədər “Yerin tam rəqəmsal əkizini” yaratmaq üçün birləşdiriləcək.

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Hidayət Məmmədov: Metronun “Koroğlu” stansiyasında COP29-la bağlı istiqamət lövhələri yerləşdirilib

Çin XİN: Prezidentin kimliyindən asılı olmayaraq Çinin ABŞ siyasəti sabitdir

Azərbaycan Ümumdünya Termo Nüvə Enerjisi Qrupunun birinci nazirlər iclasında təmsil olunur

Türkiyənin Diyanət İşləri İdarəsinin sədri ilə COP29-a hazırlıq tədbirləri ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb

BMT: Son 60 ildə silahlı münaqişələrin 40 faizi təbii sərvətlərə sahib olmaq uğrunda baş verib

İsveç yığmasının Azərbaycan millisi ilə oyun üçün heyəti açıqlanıb

COP29-la əlaqədar Bakı metrosunda qərargah fəaliyyət göstərəcək

Gürcüstanın Baş naziri azərbaycanlı həmkarına minnətdarlığını bildirib

Rəis müavini: Sərnişin axını ilə bağlı Bakı Metropoliteni əməkdaşları növbətçilik əsasında işə cəlb ediləcəklər

Baş nazir Əli Əsədov Müsəlman Ağsaqqalları Şurasının Baş katibi ilə görüşüb

Respublikaçılar Nümayəndələr Palatasında çoxluğu saxlamağa yaxındır

“Zəfər” elm müsabiqəsinin yekun mərhələsində 467 məktəbli biliyini sınayıb

Bakı metrosunun iş rejiminə dəyişiklik ediləcək

Azərbaycan ilə Çin arasında hüquqi və institusional əməkdaşlıq genişləndiriləcək

COP29 iştirakçıları üçün taksi xidməti tətbiqlərində “COP29” menyusu yaradılıb

Hərb Tarixi Muzeyində “Müstəqillikdən Zəfərə!” adlı tədbir keçirilib

® Ülviyyə Cəlilzadə: “Urban Crew” şirkəti olaraq COP29 tədbirinə tam hazırıq

Rəqəmsal İqtisadiyyat üzrə Tərəfdaşlıq Sazişi imzalanıb

Azərbaycan Texniki Universitetində Zəfər Gününə həsr olunmuş tədbir keçirilib

Türkiyə Prezidenti Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanacağına ümidvar olduğunu bildirib

Azərbaycan qalib dövlət, xalqımız isə qalib xalq kimi dünya tarixinə öz möhürünü vurub ŞƏRH

“Neftçi” basketbol komandasının yeni baş məşqçisi məlum olub

Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun Misirin əl-Əzhər Universiteti ilə əməkdaşlıq etməsinə dair fikir mübadiləsi aparılıb

ATU-da “İnnovativ ekosistemlərin inkişafında universitetlərin rolu” adlı konfrans keçirilir

Şöbə müdiri: 2030-cu ilə qədər iqlim dəyişikliyi səbəbi ilə 80 milyon insanın işini itirəcəyi proqnozlaşdırılır

Türkiyə İranla sərhədboyu divarın tikintisi işlərini başa çatdırmaq üzrədir

Azərbaycan və Anqola arasında idman sahəsində əməkdaşlıq müzakirə olunub

Qaradağa elektrik enerjisinin verilişində məhdudiyyət yaranacaq

Vyetnamın mərkəzində hərbi təyyarə qəzaya uğrayıb, pilotlar itkin düşüb

Azərbaycanın Mərakeşdəki səfirliyində Zəfər Günü qeyd edilib

Baş redaktor: “AnewZ” qərəzsiz, neytral və regional perspektivi təqdim edən alternativ xəbər kanalıdır

Hulusi Kılıç: Azərbaycan COP29 məqsədlərinə nail olmaq istiqamətində mühüm addımlar atır

Yol polisi sürücülərə müraciət edib

® “ACWA Power” şirkəti COP29-un Enerji və Su məsələləri üzrə rəsmi tərəfdaşı olub

İcraçı direktor: “AnewZ” telekanalı indiyədək o qədər də çox eşidilməyən regionların səsini Bakıdan dünyaya çatdıracaq

İctimai-siyasi Sənədlər Arxivində Zəfər Gününə həsr olunmuş tədbir keçirilib

Prezident İlham Əliyev Donald Trampı yenidən ABŞ Prezidenti seçilməsi münasibətilə təbrik edib

“Neftçi” basketbol klubu baş məşqçisi ilə yollarını ayırıb

Zelenski Trampı seçkilərdə qələbəsi münasibətilə təbrik edib

Amerika Birləşmiş Ştatlarının yeni seçilmiş Prezidenti Zati-aliləri cənab Donald Trampa

Azərbaycanın təbii və mədəni irsinə həsr olunmuş videoçarx hazırlanıb

Ukraynada hərbi vəziyyət rejiminin müddəti növbəti dəfə uzadılıb

Akademik: 8 Noyabr – Zəfər Günü bütün Türk dünyasının bayramıdır

ADY yenilənmiş korporativ veb-saytını təqdim edib

Elm və Təhsil Nazirliyinin Şəki-Zaqatala üzrə yeni Çağrı Mərkəzi istifadəyə verilib

Noyabrın 7-nə olan hava proqnozu açıqlanıb

Dini liderlər qlobal Bakı Sammitinə görə Azərbaycan Prezidentinə təşəkkür ediblər

Prezident İlham Əliyev Bişkekdə Macarıstanın Baş nazirinin təltifolunma mərasimində iştirak edib

Rumıniyada 1300 ton benzin daşıyan qatar relsdən çıxıb

Dövlət qulluğuna qəbulda səriştə modelinin tətbiq olunması ilə bağlı hazırlıq işləri davam edir

Vətən müharibəsindən sonra sabitliyin təminatında yeni model: Polisin və Daxili Qoşunların rolu - konfrans

Rektor: Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyi etməsi dövlətimizin növbəti qələbəsidir

FHN-in Cənub Regional Mərkəzində şəhid övladları üçün “açıq qapı” günü keçirilib

Fərid Şahbazlı: COP29 yaşıl iqtisadiyyata keçidin sürətləndirilməsi üçün mühüm platforma rolunu oynayacaq

Dünya dini liderləri COP29 iştirakçılarına müraciət ünvanlayıblar

Azərbaycanla Qırğızıstanın münasibətləri Türk dünyası üçün önəm daşıyır - RƏY

Şuşa şəhərinin azad edilməsi müharibənin gedişinə həlledici təsir göstərdi – elmi-praktik konfrans

Bursada Zəfər Günü və Atatürkün Anım Günü ilə bağlı şahmat turniri keçirilib

Dünya çempionu olan Azərbaycan cüdoçusu: Nəticə istədiyim və gözlədiyim kimi alındı

Misli Premyer Liqası: XIII turun oyunlarına hakim təyinatları açıqlanıb

Donald Tramp özünü ABŞ-ın 47-ci prezidenti elan edib

Bakı Sammitinin iştirakçıları dövlətlərə, beynəlxalq təşkilatlara və dini liderlərə müraciət ediblər

Bişkekdə Türk Dövlətləri Təşkilatı Dövlət Başçılarının 11-ci Zirvə görüşü keçirilib
Prezident İlham Əliyev Dövlət Başçıları Şurasının iclasında iştirak edib   YENİLƏNİB-6

Paytaxt məktəbində mina təhlükəsinə qarşı maarifləndirmə tədbiri keçirilib

Orban Trampı “gözəl qələbə” qazanması münasibətilə təbrik edib

Hüseyn Hüseynov: “2022-2026-cı illərdə sosial-iqtisadi inkişaf Strategiyası”nın icrası nəticəsində iqtisadiyyat hər il 3-4 faiz artacaq

“Səbail” komandasına müvəqqəti baş məşqçi təyin olunub

Misli Premyer Liqasında XVI turun proqramı açıqlanıb

BMT rəsmisi: ESG üzrə vahid platformanın təqdimatı düzgün planlaşdırmanın göstəricisidir

Altı milyondan çox italyan xaricdə təhsil alır

Azərbaycan Kubokunda 1/8 final oyunlarının vaxtı bəlli olub

“Bir Müəllimin Manifesti” ixtisasartırma proqramının builki tələbələri Qazaxda dərsə başlayıblar

Dünya dini liderləri tərəfindən Bakı Bəyannaməsi qəbul edilib

Rusiya vətəndaşının Azərbaycandan külli miqdarda narkotik vasitə keçirməsinin qarşısı alınıb

Almatıda Türkiyənin Təhsil, Elm və Mədəniyyət Mərkəzi açılıb

Çempionlar Liqası: Əliyar Ağayevin idarə etdiyi oyunda VAR-a baxılıb, qol qeydə alınmayıb

Dövlət Sərhəd Xidməti həqiqi hərbi xidmətə qəbul elan edir VİDEO

“ASAN xidmət”də Zəfər Günü ilə bağlı tədbir təşkil olunub

Maksim Medvedev: Norveç klubu “Qarabağ”la matçda öz oyun üslubundan kənara çıxmalı olacaq

Şeyxülislam: COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi ölkəmiz üçün böyük əhəmiyyət daşıyır

Moskvada COP29-a həsr olunmuş forum keçirilir

Nazirlik: İqlim Maliyyəsi üzrə Fəaliyyət Fondunun fəaliyyəti üçün 1 milyard dollar kapital toplanması planlaşdırılır

Göygöldə alkoqollu içkilərin istehsalı müəssisəsində nöqsanlar aşkarlanıb

Azərbaycan Prezidenti: Əminəm ki, TDT-yə üzv ölkələr COP29-un işində fəal iştirak edəcəklər

Donald Tramp seçkilərdə qələbəsini elan etməyə hazırlaşır

Vətən müharibəsinin xronikası: 6 noyabr

Prezident İlham Əliyev: Orta Dəhlizin rəqəmsallaşdırılması istiqamətində bir sıra layihələr icra olunur

Respublika Gənclər Kitabxanasında “Zəfərə gedən yol” adlı tədbir keçirilib

Prezident: Son dövrlər Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizi ilə Azərbaycan ərazisi üzrə daşımalar daha da artıb

Tramp: Bu, Amerika xalqının qələbəsidir

Nazir müavini: Azərbaycanın iqlim təşəbbüsləri qlobal miqyasda yaşıl iqtisadiyyata keçiddə əhəmiyyət daşıyacaq

Xidmətlər Zərfinə əlavə olunması planlaşdırılan əməliyyatlar haqqında müzakirələr aparılıb

ABŞ mediası: Prezident seçkilərində Tramp liderlik edir

Azərbaycan Prezidenti TDT Dövlət Başçıları Şurasının iclasında üzv ölkələr arasındakı hərbi əməkdaşlıqdan danışıb

Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan TDT-nin möhkəmlənməsi istiqamətində səylərini bundan sonra da davam etdirəcək

Sərdar Çələbi: Bakı Sammiti iqlimlə bağlı birgə fəaliyyətin təşviqində əhəmiyyətli ola bilər

Şöbə müdiri: İqlim dəyişikliyi 2050-ci ilə qədər dünya iqtisadiyyatına 7,9 trilyon dollar zərər vuracaq

“Fox News”: Donald Tramp ABŞ-da keçirilən prezident seçkilərində 277 seçkiçinin səsini qazanır

Xüsusi şərtlərlə əmək pensiyası alanların sayı açıqlanıb

Məktəbəqədər yaşlı uşaqların qidalanması zamanı nələrə diqqət yetirilməlidir?