Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

CƏMİYYƏT

Özünə inam, sabaha ümid - onları birləşdirən dəyər -  REPORTAJ VİDEO

Özünə inam, sabaha ümid - onları birləşdirən dəyər -  REPORTAJ  VİDEO

Bakı, 31 yanvar, Aytac Haqverdiyeva, AZƏRTAC

Erkən yaş dövründə başlayan, sosial münasibətlər və ünsiyyət sferasında pozuntularla özünü göstərən ümumi inkişaf problemi olan autizm bütün dünyada geniş yayılıb. Bu sindrom nəticəsində üzə çıxan simptomlarla əlaqədar bəzən autizmli uşaqlar arasında xüsusi istedadların olduğuna inanmırlar. Lakin onların arasında öz maraqlarına uyğun sahələrdə uğurlar qazanan və heç də başqalarından geri qalmayanlar var.

AZƏRTAC-ın əməkdaşı autizm mərkəzlərinin birində olub, xüsusi istedada malik uşaqlar barədə reportaj hazırlayıb.

Autizmli uşaqların qatıldığı kursda onlar üçün keçirilən dərslərlə yaxından maraqlandıq. Ən çox maraq doğuran autizm diaqnozu qoyulan uşaqlarda xüsusi bacarıqların necə kəşf edildiyi və formalaşdırıldığı oldu.

İlk müsahibimiz kursun idman üzrə mütəxəssisi Kənan Həşimli bizi 14 yaşlı Talıb və 15 yaşlı Ayxanla tanış etdi. O, üç ildir ki, hər iki gənclə stolüstü tennis üzrə məşğul olur. Üç yaşında autizm diaqnozu qoyulan Talıbın ailəsi həmin dövrdən onu idman məşğələlərinə cəlb edib. Autizmlə əlaqədar hiperaktivlikdən əziyyət çəkməsi Talıba həmin məşğələlərdə bacarıqlarını inkişaf etdirməkdə kömək olub. İdmanın bir çox növündə özünü sınayandan sonra stolüstü tennisin ona ən uyğun olduğuna qərar verib. Nitq qüsuru olsa da, o, öz bacarığını stolüstü tennisdə qazandığı uğurlarla ifadə edib. Kənan müəllimin fikrincə, həm Talıb, həm də yarışlara yeni qoşulan Ayxan stolüstü tennisdə sağlam uşaqlardan heç də geri qalmırlar: “Talıb Gənclər və İdman Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən stolüstü tennis yarışında birinci yerə çıxıb. Onun qazandığı bu uğur təkcə ailəsini deyil, bizi də sevindirir. Mən autizmli uşaqlarla məşğul olmazdan əvvəl, sağlam uşaqlarla da işləmişəm. Açıq deyə bilərəm ki, Talıb və Ayxanın bu sahədəki bacarıqları onlardan heç nə ilə fərqlənmir”.

Kənan müəllim Talıb kimi Ayxanın da uğurlarına inanır. Kursda olarkən onların bir-biri ilə güzəştsiz mübarizəsini izləmək imkanımız oldu. Onlar olduqca diqqətli və sinxron oynayırdılar. Talıb və Ayxanın yarışı gərgin mübarizə şəraitində keçirdi. Arada Kənan müəllim onlara məsləhətlər verir, hər iksini mübarizəyə həvəsləndirirdi. Gənc tennisçilər çox yaxşı təsir bağışlayırdılar...

Mərkəzdə rəsm otağına da üz tutduq. Bizi rəsm müəllimi Gülər Əliyeva ilə birgə balaca Amid qarşıladı. Gülər müəllimin dediyinə görə, Amid öz fikir və düşüncələrini çəkdiyi rəsmlərlə ifadə etməyi sevir. Rənglər onu sakitləşdirir və Amidin bu hobbisi bəzi kriz hallarında valideynlərinə də olduqca kömək olur. Təbiət lövhələri, peyzajlar çəkməyi çox sevən Amid bəzən saatlarla rəsm otağından çıxmaq bilmir və çəkdiyi şəkillərinin üzərində işləyir. Çəkdiyi rəsmləri, əl işlərini bizə göstərən Amid öz yaradıcılıq məhsulları ilə sanki qürur duyurdu. Autizmli uşaqlarda tez-tez kriz halları yaşanmasının mümkün olduğunu deyən Gülər müəllim, Amiddə rəsmə olan bağlılıq sayəsində həmin halın getdikcə azaldığını düşünür: “Rəsm dərslərində rənglərdən istifadə uşaqların çoxunun diqqətini çəkir. Boyalarla oynamaq, rəsm dərslərində onları yerli-yerində istifadə etmək kursdakı uşaqları sakitləşdirir. Eyni zamanda, autizmin əsas əlamətlərindən biri olan diqqət probleminin həlli üçün ideal metodlardan biri sayılır”.

Mərkəzdə fəaliyyət göstərən kurslarda öz qabiliyyətlərini nümayiş etdirmək istəyən çoxlu uşaqla tanış oluruq. Burada idmanın digər növlərində də özlərini inkişaf etdirməyə çalışan uşaqlar var. İdman müəllimi Babək Qələmzadə bizi kursda xüsusi fəallığı ilə seçilən İsmayıl və Cəlalın uğurları ilə tanış etdi. O, uşaqların hər ikisinin idmanda üçlü, dördlü hərəkətlər adlandırılan çətin bir növü çox asanlıqla öyrəndiklərini, hətta bir müddət sonra kursun digər uşaqları üçün örnək olduqlarını dedi. İdman müəlliminin sözlərinə görə, bu sahədə inkişaf etmək üçün bəzən autizmli uşaqlara çox uzun vaxt lazım gəlir. Ancaq İsmayıl və Cəlal öz istedadları ilə qarşıya qoyulan hədəfə və məqsədə çatmağın mümkün olduğunu sübut edir.

Sonra uşaqların kulinariya dərslərini izləmək üçün digər otağa keçirik. Menyuda İtaliya mətbəxindən pizza var idi. Uşaqlar öz müəllimləri ilə birlikdə pizza hazırlamaq üçün lazım olan bütün ləvazimatları doğradılar, hətta xəmir açdılar. Kulinariya dərslərində tərəvəzləri doğramaq və digər məqamlar onlarda gündəlik həyat vərdişlərinin formalaşmasına kömək edir. Öyrəndik ki, bəzi valideynlər övladlarının sırf bu sahə üzrə ixtisaslaşmasını istəyirlər. Onların kursda öyrəndikləri uşaqlara günlük həyatlarında dəstək olur və heç kəsin köməyi olmadan öz işlərini görməyə şərait yaradır.

Mərkəzdə uşaqların hazırladığı kiçik şouproqrama da baxdıq. Milli geyimdə rəqs edən Talıb və Elmiranı pianinoda 10 yaşlı Cavidan müşayiət edirdi. Daha sonra uşaqlar şeirlər və musiqi nömrələri ifa etdilər. Müəllimləri deyir ki, musiqi məşğələləri autizmli uşaqlar üçün təbii sakitləşdirici amildir.

Kursun rəhbəri Xəyalə Abbaszadə dedi ki, 4 yaşında olarkən onun da övladına autizm diaqnozu qoyulub: “Həmin hissi yaşadığıma görə valideynləri yaxşı başa düşürəm. Burada əsas məsələ uşaqlara güvənmək, onun bacaracağına inanmaqdır. Övladım idman üzrə keçirilən bir çox yarışda iştirak edib və onun qazandığı medallar uşaqların uğurlarının nümayiş olunduğu guşədə yerləşdirilib. Eyni zamanda, uşaqların rəqs, musiqi, rəsm və digər sahələrdə göstərdiyi yüksək qabiliyyət göz önündədir”.

Sonda kursun rəhbəri mövzunun işıqlandırılması və autizm diaqnozu qoyulan uşaqların istedadlarını nümayiş etdirməkdə onlara dəstək olduğumuz üçün AZƏRTAC-a təşəkkürünü ifadə edib. Uşaqların AZƏRTAC üçün birlikdə hazırladıqları tablo isə çəkiliş komandamıza təqdim olundu. Bu tablonu izləmək hər birimizdə xoş duyğular oyatdı...

Bu sindrom müxtəlif səbəblərə bağlı olaraq ortaya çıxan kompleks inkişaf pozuntusudur. Autizmin ağır və yüngül dərəcələri var. Əsas xüsusiyyətləri nitqi qavramamaq, özünəqapanma, mümkün dəyişikliyə kəskin reaksiya vermək, eyniliyi davam etdirməyi tələb etmək, zaman və məkan anlayışlarının olmaması, insanlarla sosial münasibətlərin zəif olmasıdır.

Xatırladaq ki, dünyada 70 milyon insan autizmdən əziyyət çəkir. Qeyri-rəsmi statistikaya görə, ölkəmizdə təxminən 5 minə yaxın uşaq və yeniyetmə autizm sindromludur və onların sayı artmaqda davam edir. Bu səbəbdən valideynlər autizm sindromu ilə bağlı maariflənməli və onun ilkin əlamətlərini bilməlidirlər.

 

Özünə inam, sabaha ümid - onları birləşdirən dəyər -  REPORTAJ  VİDEO

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

AQTA: Qoyun əti quzu əti ilə müqayisədə istehlak üçün daha faydalıdır

Donald Tramp Şahzadə Harrini deport etməyəcəyini açıqlayıb

Bundesliqa: “Borussiya Dortmund” evdə məğlub olub, “Bayer Leverkuzen” isə səfərdə xal itirib

Britaniyanın səhiyyə naziri vəzifəsindən azad edilib

2025-ci il yanvarın 29-da keçirilmiş bələdiyyə seçkilərində Mərkəzi Seçki Komissiyasına daxil olmuş 5 fevral 2025-ci il tarixli 32 saylı müraciətə baxılmasına dair
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının QƏRARI

Azərbaycan güləşçiləri reytinq turnirində daha 2 medal qazanıblar

2025-ci il yanvarın 29-da keçirilmiş bələdiyyə seçkilərində Mərkəzi Seçki Komissiyasına daxil olmuş 7 fevral 2025-ci il tarixli 39 saylı müraciətə baxılmasına dair
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının QƏRARI

2025-ci il yanvarın 29-da keçirilmiş bələdiyyə seçkilərində Mərkəzi Seçki Komissiyasına daxil olmuş 6 fevral 2025-ci il tarixli 38 saylı müraciətə baxılmasına dair
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının QƏRARI

Mərkəzi Seçki Komissiyasının 2025-ci il 6 fevral tarixli iclas protokolunun  təsdiq edilməsi barədə
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının QƏRARI

Türkiyə Superliqası: "Beşiktaş" Sivasdan qələbə ilə qayıdır

Şahmat üzrə Azərbaycan çempionatında ilk yarımfinalçılar bəlli olub

Qəbələ festivalında Bakı Xoreoqrafiya Akademiyasının konsert proqramı maraqla qarşılanıb

Azərbaycan parataekvondoçusu Türkiyədə bürünc medal qazanıb

Donald Tramp Baydenin məxfi informasiyaya girişini məhdudlaşdırmaq istəyir

Fransada təxribat: Atatürkün bu ölkədəki tək büstü oğurlanıb

Heydər Əliyev Fondu nüfuzlu beynəlxalq mükafata layiq görülüb

Dövlət Uşaq Filarmoniyası “Qırmızı Papaq” tamaşası ilə çıxış edib

Almaniyada radikal sağa qarşı etirazlar davam edir

“Min bir gecə” baleti yeni quruluşda Omanda təqdim edilib

Hacıqabulda zəlzələ baş verib

Astana ilə Aktau arasında: Gecikən jurnalistin qeydləri

FIFA azərbaycanlı futbolçunun şikayətini təmin edib, Türkiyə klubu təzminat ödəyəcək

Etibar İbrahimov: Şah dili brendinin formalaşmasına və məşhurlaşmasına nail olmuşuq

“Qarabağ Universitetinin Klinikası” azad edilmiş torpaqlarda yüksək keyfiyyətli tibbi xidmətlərin göstərilməsində mühüm rol oynayacaq – RƏY

Mərkəzi Seçki Komissiyasının iclası keçirilib VİDEO

"Neftçi" İngiltərə çempionunu transfer edib

BƏƏ Dünya Hökumətlər Sammitinə ev sahibliyinə hazırlaşır

Dmitri Sitkovetski: Azərbaycanda özümü evimdəki kimi hiss edirəm

Romada fermerlər traktorlarla etiraz aksiyası keçiriblər

Yeni texnologiya elektrik enerjisinin idarə olunmasında mühüm bir dövrün başlanğıcı ola bilər - TƏDQİQAT

Bu gündən Mingəçevir-Şuşa və əks istiqamətdə avtobus reysi fəaliyyətə başlayıb

Yeniyetmə voleybolçuların Azərbaycan birinciliyi keçirilir

Çexiyalı siyasətçi: Aİ tənqidi mövqeləri boğur, fərqli baxışları nifrətlə mübarizə adı altında məhdudlaşdırır

Abşeron Milli Parkına dəniz akvatoriyalı xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazisi statusu verilməsi planlaşdırılır

Fərhad Bədəlbəyli: Bu soyuq qış günlərində musiqisevərlərə isti, xoş ovqat bəxş edəcəyik

Şuşa-Ağdərə-Kəlbəcər rayonlarının ərazisini əhatə edən yeni milli park yaradılacaq

Çexiyanın keçmiş Baş naziri: Avropa İttifaqı intihara bərabər siyasət yürüdür

ABŞ İsrailə 7,41 milyard dollar dəyərində hərbi məhsulların satışına icazə verib

“Ordu” İdman Klubu Basketbol Liqasında növbəti qələbəsini qazanıb

Fransanın dörd qeyri-şəffaf həbsxanasında 9 mindən çox miqrant qanunsuz saxlanılıb

USAID: Qlobal inkişaf aləti, yoxsa geosiyasi təsir vasitəsi? TƏHLİL

Abşeron Milli Parkının yaradılmasının 20 ili tamam olur

“Vergi və hesabatlılıq” işçi qrupunun növbəti iclası keçirilib

Qazaxıstanda “Divanü lüğat-it-türk” Beynəlxalq sərgisi açılıb

İngiltərədə 319 uşaq psixi sağlamlıq müalicəsi üçün 35 min 845 günü evindən uzaqda keçirib

Astanada türk xalqlarının musiqi konserti - “TAMYR” keçirilib

Kəngərli rayonu ərazisində hərbi sursat tapılıb VİDEO

Çində torpaq sürüşməsi nəticəsində 30 nəfər dağıntı altında qalıb VİDEO

Türkiyə ordusu Suriyanın şimalında 13 terrorçunu məhv edib

Şolts: ABŞ tariflər tətbiq edərsə, Avropa Komissiyası cavab verəcək

Vado Şakarişvili: USAID sülhün deyil, müharibələrin, antidemokratiyanın, korrupsiyanın beşiyi olub

Misir XİN: Fələstinlilər Qəzzada qalmalıdırlar

Üç girov azad edilərək İsrail hərbçilərinə verilib

Şalva Papuaşvili: Aİ-nin ATƏT/DTİHB-nin qanunlarla bağlı gələcək hesabatlarını nəzərə almağa çağırması ikiüzlülükdür

Yaşadığı evdən 3000 manatlıq oğurluq edən kirayənişin polis tərəfindən saxlanılıb

Tibb ixtisasının açılması Qarabağ Universitetinin beynəlxalq reytinqini artıracaq – ekspert

İrakli Kobaxidze: Xarici agentliklər və xaricdən maliyyələşən QHT-lər ölkədə dörd dəfə inqilab etmək istəyiblər

İlin ilk “Kənddən şəhərə” həftəsonu yarmarkasından REPORTAJ

Naxçıvanda məktəblilər arasında II kimya-biologiya olimpiadasının final turu keçirilib

Hərbi dənizçilərimiz “AMAN-25” çoxmillətli təlimi və dialoqunda iştirak edirlər

Sinqapurun “GovInsider” təşkilatının saytında Azərbaycanın DOST modeli barədə məqalə dərc edilib

Gürcüstan ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı bəzi qanunları sərtləşdirir

Ağsuda sosial şəbəkədə investisiya və yatırım adı altında dələduzluq edən şəxs saxlanılıb

USAID-in ölkəmizdə fəaliyyətinin dayandırılması ilə bağlı qərar çox müsbət addımdır - ŞƏRH

Proqnoz: Sabah qar yağacaq

Türkiyədə İŞİD və PKK üzvləri saxlanılıb

Beynəlxalq Aerokosmik və Rəqəmsal İnnovasiyalar Forumu gənclərin bu sahəyə marağını artıracaq

Aleksandr Kovalenko: Bu çətin şəraitdə Azərbaycanın Ukraynaya dəstəyi əvəzsizdir VİDEO

Bakıda yanğın təhlükəli restoranın fəaliyyəti dayandırılıb

Polis Oğuzda 8 kiloqram narkotik vasitə aşkarlayıb

Qara dənizə mazut axıdılması nəticəsində 84 delfin tələf olub

Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi hava şəraiti ilə bağlı hərəkət iştirakçılarına müraciət edib

Xankəndidə şagirdlər zərərli vərdişlərin fəsadları barədə məlumatlandırılıb

Türkiyədən Antarktikaya növbəti elmi-araşdırma səfəri başlayıb

Beynəlxalq hava limanı: Uçuşların təhlükəsizliyi tam təmin olunur, bütün reyslər cədvəl üzrə həyata keçirilir

Beynəlxalq Türk Akademiyası ilə əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edilib

FHN: Ötən gün 33 yanğına çıxış olub, 9 nəfər xilas edilib

USAID-in fəaliyyətinin dayandırılması sabitliyi pozmaq cəhdlərinin qarşısının alınması deməkdir - ŞƏRH

Xətai rayonunda əl qumbarası aşkarlanıb

“Talassemiyasız həyat naminə 20 il: Nadir xəstəliklər” mövzusunda konfrans keçirilib

Sosial Xidmətlər Agentliyi: Yanvar ayında 6 uşaq övladlığa, 2 uşaq himayədar ailəyə verilib

Polis əməkdaşları vətəndaşlardan 1 qumbara, 10 tüfəng götürüblər

Bakıda Beynəlxalq Aerokosmik və Rəqəmsal İnnovasiyalar Forumu keçirilib VİDEO

Ötən gün ümumi çəkisi 20 kiloqrama yaxın narkotik vasitə aşkar olunaraq götürülüb

Qəbələdə “Qış nağılı” Beynəlxalq Musiqi Festivalının açılışı olub FOTO

Keçən il 5663 aztəminatlı şəxsə pulsuz hüquqi yardım göstərilib

Şimal bölgəsində dörd yeni məktəb binası inşa olunur

Ötən il Vəkillər Kollegiyasının Rəyasət Heyətinə 1116 şikayət daxil olub

Ötən gün cinayət törətməkdə şübhəli bilinən 52 nəfər saxlanılıb

Paytaxtda “Kənddən şəhərə” həftəsonu yarmarkası açılıb VİDEO

Hazırda ölkəmizdə 2503 vəkil fəaliyyət göstərir

Azərbaycan nümayəndə heyəti Türkiyədə yaşıl enerji sahəsində dördtərəfli əməkdaşlıq iclasında iştirak edib

Rusiya ABŞ-a ən çox gübrə ixrac edən ikinci ölkə olub

MN: Hərbi hissələrdə görüşə müvəqqəti məhdudiyyət qoyulub

Dağlıq rayonlara qar yağır, bəzi ərazilərdə güclü şimal-qərb küləyi əsir - FAKTİKİ HAVA

AZAL-dan bütün istiqamətlərə 25 faiz endirim kampaniyası

Hava şəraiti ilə əlaqədar sərnişin və yük qatarlarının sürət həddi endirilib

Yeni nevroloji tədqiqat qorxu reaksiyalarını idarə edən beyin bölgələrini müəyyənləşdirib

Alyaskada itmiş təyyarədə olan 10 nəfərin hamısı ölüb YENİLƏNİB

Şolts: NATO-nun Qrenlandiyada mövcudluğu artırılmalıdır