Bakı, 8 yanvar, AZƏRTAC

Ermənistan Respublikasının ilk prezidenti Levon Ter-Petrosyan və həmin dövrdə Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarını işğal etməsi nəticəsində yaradılmış qondarma qurumun hərbi-siyasi liderlərindən olan Robert Koçaryan və Serj Sarkisyan azərbaycanlılara qarşı həyata keçirilən etnik təmizləmədə əsas rol oynayan şəxslər sırasındadır. Onların göstərişi və birbaşa iştirakı ilə azərbaycanlılara qarşı çoxsaylı cinayətlər törədilib, həmvətənlərimiz qeyri-insani rəftara məruz qalıblar. Etnik təmizləmə siyasətinin növbəti mərhələsi kimi Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi və ətraf yeddi rayon işğal edilib.

Bunu AZƏRTAC-a açıqlamasında Milli Məclisin deputatı Pərvanə Vəliyeva deyib.

1992-ci ildə törədilən Xocalı soyqırımından danışan deputat xatırladıb: “Xocalı soyqırımı bu dövrdə törədilən ən dəhşətli hadisələrdən biridir. Xocalıda 613 dinc sakin qətlə yetirildi, yüzlərlə insan yaralandı və əsir götürüldü. Ümumilikdə, bir milyondan çox azərbaycanlı doğma torpaqlarından didərgin salınaraq, məcburi köçkünə çevrildi. Ter-Petrosyanın hakimiyyəti dövründə etnik təmizləmə siyasəti sistematik şəkildə həyata keçirilib və bu, beynəlxalq hüququn normalarına zidd olaraq mülki əhalinin məcburi köçürülməsi, mülklərinin talan edilməsi və mədəni irsin məhv edilməsi ilə müşayiət olunub. Bütün bunlar insanlıq əleyhinə törədilmiş cinayətlərdir və dünya ictimaiyyətinə Petrosyanın öz dilindən etiraf etdiyi kadrlarda nümayiş etdirilib.

Həmçinin 1987-ci ildən başlayaraq, Ermənistandakı azərbaycanlı əhali kütləvi şəkildə zorakılığa məruz qaldı və öz evlərini tərk etməyə məcbur edildi. Nəticədə isə Ermənistan monoetnik dövlətə çevrildi və azərbaycanlı əhali faktiki olaraq bu ərazilərdən tamamilə çıxarıldı. Artıq hər kəsə məlumdur ki, işğal edilmiş ərazilərdə Azərbaycan xalqına məxsus tarixi və dini abidələr, qəbiristanlıqlar, məscidlər və muzeylər dağıdılıb və təhqir edilib. Ermənilər işğal olunmuş ərazilərdə azərbaycanlıların izlərini silmək üçün mədəniyyət abidələrini özününküləşdirməyə, tarixi saxtalaşdırmağa və irsi məhv etməyə çalışıblar.

Bu proseslərdə yüzlərlə azərbaycanlı öldürülüb, yüz minlərlə insan, o cümlədən 300 mindən çox qərbi azərbaycanlı ağır şərtlər altında köçkün vəziyyətinə düşüb. İtkin düşən insanların sayı 4 minə yaxındır. Təəssüf ki, onlar barəsində hələ də heç bir məlumat yoxdur. Müharibə zamanı şəhid olan, itkin düşən hərbçiləri kütləvi şəkildə basdırdıqları məzarlıqların yerləri isə müəmmadır. İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aşkar edilən kütləvi məzarlıqlardan tapılan sümüklərin kimə aid olduğunu tapmaq, itkin düşmüş şəxslərin ailələrinin yaşadığı travma, hüzn olduqca dəhşətli faktlardır. Bütün bunların kompensasiyası ödənilməlidir”.

Deputatın sözlərinə görə, Qərb dövlətləri və beynəlxalq təşkilatlar tarixi faktları görməzdən gələrək ikili standartlar nümayiş etdirirlər: “Ermənistanın etnik təmizləmə siyasəti beynəlxalq hüququn normalarına ziddir və müharibə cinayətləri kateqoriyasına aiddir. Bu siyasət həm regional sabitlik, həm də humanitar prinsiplərin pozulması baxımından ciddi nəticələr doğurub. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qəbul etdiyi 4 qətnamədə (822, 853, 874, 884) Ermənistanın işğalçı kimi tanınması və Azərbaycan ərazilərindən çıxarılması tələb olunub. Lakin bu qətnamələr 30 ilə yaxın müddətdə yerinə yetirilməyib.

Etnik təmizləmə insanlıq əleyhinə cinayətdir və beynəlxalq hüquqda ciddi problem sayılır. Bu cür hərəkətlər, əhalinin müəyyən etnik, dini və ya milli qrupa mənsubluğuna görə məcburi şəkildə köçürülməsi, qətl, işgəncə, təcavüz, mədəni irsinin məhv edilməsi və digər insan hüquqlarının pozulmasını əhatə edir.

BMT-nin 1998-ci il tarixli Roma Statutuna (Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin əsas sənədi) görə, "insan əleyhinə cinayətlər" əhalinin müəyyən bir hissəsinə qarşı genişmiqyaslı və ya sistematik şəkildə törədilən hərəkətləri əhatə edir. Etnik təmizləmə bu kontekstdə, xüsusilə qətllər, deportasiyalar və digər qeyri-insani əməllərlə insan əleyhinə cinayətlərə daxil ola bilər. Etnik təmizləmə müəyyən hallarda soyqırımı cinayətləri kimi də təsnif edilə bilər. BMT-nin 1948-ci il Soyqırımı Cinayətinin Qarşısının Alınması və Cəzalandırılması Konvensiyasına əsasən, müəyyən bir milli, etnik, irqi və ya dini qrupu tamamilə və ya qismən məhv etmək niyyəti ilə törədilən hərəkətlər soyqırımı hesab edilir. Silahlı münaqişələr zamanı etnik təmizləmə əhalinin qanunsuz məcburi köçürülməsi, mülki əhalinin hədəf alınması və digər hərəkətlərlə müharibə cinayətlərinə də aid edilə bilər.

Azərbaycan dəfələrlə Ermənistan tərəfindən törədilən cinayətləri beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə çatdırıb və Ermənistanın yüksək vəzifəli şəxslərinin məsuliyyətə cəlb olunmasını tələb edib. Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi bu cinayətləri araşdırmalı və məsuliyyət daşıyan şəxsləri mühakimə etməlidir. Petrosyanın məlum çıxışında açıq etirafları da məhkəmə araşdırması üçün təkzibolunmaz faktlardır.

Azərbaycanlıları öz doğma yurdlarından zorla qovmaq, sonra isə işğalçı müharibəyə başlamaq erməni ideologiyasının əsasını təşkil edib. Vətən müharibəsi nəinki 30 illik işğala son qoydu, eləcə də digər məkrli planların gerçəkləşməsinə imkan vermədi. Şanlı Azərbaycan Ordusu və Müzəffər Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə Azərbaycan xalqına qarşı törədilə biləcək daha təhlükəli cinayətlərin qarşısı alındı”.