Bakı, 8 yanvar, AZƏRTAC

“Nature” jurnalında dərc olunmuş yeni bir tədqiqat, insan populyasiyalarında yayılan patogenlərin daha yoluxucu variantlarını sürətlə müəyyən etmək üçün innovativ bir metod təqdim edir. Bu yanaşma, COVID-19, qrip, göy öskürək və vərəm kimi xəstəliklərin monitorinqində əsaslı dönüş yarada bilər.

AZƏRTAC “Science Daily” saytına istinadla xəbər verir ki, Kembric Universitetinin Genetika Departamentindən doktor Noemie Lefrancq və həmkarları tərəfindən hazırlanan metod, yoluxmuş insanlardan alınan nümunələr əsasında patogenlərin genetik ardıcıllığını analiz edərək, onların yeni və təhlükəli variantlarını avtomatik olaraq aşkarlaya bilir. Bu texnologiya, variantların genetik dəyişikliklərini və insan populyasiyalarında yayılma potensialını obyektiv şəkildə qiymətləndirir. Hazırda mövcud sistemlər ekspert qruplarının qərarlarına əsaslanır. Lakin bu metod, “ailə ağacları” yaratmaqla patogenlərin genetik dəyişikliklərini real vaxt rejimində izləyir və insan müdaxiləsi olmadan yeni variantları müəyyənləşdirir. Yeni texnologiya, xüsusilə, məhdud resurslu bölgələrdə effektiv nəzarət sistemlərinin qurulmasına imkan verir.

Professor Julian Parkhill (Kembric Universiteti) bu yanaşmanın əsas üstünlüklərindən birinin geniş spektrli virus və bakteriyalara tətbiq oluna bilməsi olduğunu vurğulayıb: “Biz yeni metodla yüksək ötürücülük qabiliyyəti olan variantları sürətlə aşkarlaya və onların populyasiyada necə yayıldığını anlayaraq effektiv müdaxilə strategiyaları hazırlaya bilirik”.

Yeni yanaşma Bordetella pertussis (göy öskürək) bakteriyası üzərində sınaqdan keçirilib və daha əvvəl müəyyən edilməmiş üç yeni variant aşkarlayıb. Professor Sylvain Brisse diqqətə çatdırır ki, göy öskürəyin yenidən artması və antibiotikə davamlı variantların yaranması bu yanaşmanı daha vacib edir. Eyni metod “Mycobacterium tuberculosis” (vərəm) bakteriyası üzərində də sınanıb və antibiotikə müqavimət göstərən iki yeni variant müəyyən olunub. Professor Henrik Salje (Kembric Universiteti) bildirib: “Bu metod, hansı variantların daha təhlükəli olduğunu sürətlə göstərərək, xüsusi vaksinlərin və müalicə strategiyalarının hazırlanmasını dəstəkləyir”.

Patogenlərin genetik təkamülü yeni və daha yoluxucu variantların yaranmasına səbəb olur. Bu texnologiya, yalnız xəstəliklərin nəzarətində deyil, həm də onların qarşısının alınması və yayılmasının məhdudlaşdırılmasında əhəmiyyətli irəliləyişlər təmin edə bilər. Professor H.Salje qeyd edib ki, yeni metod yoluxucu xəstəliklərə qarşı ictimai səhiyyə strategiyalarının ayrılmaz hissəsinə çevrilə bilər və hökumətlərin bu sahədəki reaksiyalarını tamamilə dəyişə bilər. Bu yenilik, dünya miqyasında yoluxucu xəstəliklərə qarşı mübarizədə daha dəqiq və təsirli cavab mexanizmləri üçün ümidvericidir.