Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

ELM VƏ TƏHSİL

Bu gün şərqşünas-alim Aida İmanquliyevanın anım günüdür

Bu gün şərqşünas-alim Aida İmanquliyevanın anım günüdür

Bakı, 19 sentyabr, AZƏRTAC

Sentyabrın 19-u görkəmli şərqşünas, ədəbiyyatşünas, pedaqoq, tərcüməçi, vətənpərvər alim Aida İmanquliyevanın anım günüdür. Qısa, lakin mənalı ömür sürmüş Aida İmanquliyeva həm elmin zirvəsini fəth edən görkəmli alim, həm də əhatəsində olduğu insanların əbədi sevgisini qazanan parlaq şəxsiyyət idi.

AZƏRTAC Azərbaycan şərqşünaslığında ilk qadın elmlər doktoru, professor Aida İmanquliyevanın anım günündə onun həyat və elmi fəaliyyətinin bəzi məqamlarına nəzər salır.

Aida Nəsir qızı İmanquliyeva 1939-cu il oktyabrın 10-da Bakıda ziyalı ailəsində anadan olub. 1957-ci ildə Bakı şəhərindəki 132 nömrəli orta məktəbi qızıl medalla bitirib. 1957-1962-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) Şərqşünaslıq fakültəsinin Ərəb filologiyası bölməsində təhsil almış Aida İmanquliyeva bu ali məktəbin Yaxın Şərq xalqları ədəbiyyatı tarixi kafedrasında aspirant olub, həmçinin keçmiş SSRİ EA Asiya Xalqları İnstitutunun aspiranturasında oxuyub. 1966-cı ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edən Aida İmanquliyeva Azərbaycan EA Şərqşünaslıq İnstitutunda əmək fəaliyyətinə başlayıb. O, istedadı, zəhmətsevərliyi sayəsində kiçik elmi işçidən şöbə müdiri, elmi işlər üzrə direktor müavini və nəhayət Azərbaycan Elmlər Akademiyası Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru vəzifəsinədək yüksəlib. Hazırda bu instituta rəhbərlik edən akademik Gövhər Baxşəliyeva deyir: “Aida xanım böyüklə böyük idi, uşaqla uşaq. Yəni hərənin öz dili ilə danışırdı. Heç kimin xətrinə dəyməməyə çalışırdı, amma eyni zamanda, öz tələbkarlığını azaltmırdı və hazırladığımız elmi-tədqiqat işləri yüksək səviyyədə olmalı idi. Çox müdrik insan idi, insanları başa düşürdü, duyurdu və çalışırdı mümkün köməkliyi eləsin. Onunla elə sadəcə ünsiyyət zamanı biz çox şey öyrənirdik”.

1989-cu ildə Aida İmanquliyeva Tbilisi şəhərində doktorluq dissertasiyası müdafiə edib və çox keçmədən professor adı alıb.

Üç fundamental monoqrafiyanın (“Mixail Nüaymə və “Qələmlər birliyi”, “Cübran Xəlil Cübran”, “Yeni ərəb ədəbiyyatı korifeyləri”) və 70-dən çox elmi məqalənin müəllifi Aida İmanquliyeva, həmçinin Şərq filologiyası sahəsində yazılmış bir çox elmi əsərlərin redaktoru idi. Azərbaycan EA Şərqşünaslıq İnstitutunda fəaliyyət göstərən “Asiya və Afrika ölkələri xalqları ədəbiyyatları” ixtisası üzrə müdafiə şurasının sədri olub. Azərbaycan şərqşünaslıq elmini keçmiş SSRİ məkanında və onun hüdudlarından kənarda layiqincə təmsil edib.

Bu barədə danışarkən mərhum akademik Vasim Məmmədəliyevin sözləri yada düşür: “Aida xanım beynəlxalq aləmdə dünyanın görkəmli alimləri tərəfindən bütün şərqşünaslıq mərkəzlərində ərəb məhcər ədəbiyyatının ən sanballı tədqiqatçısı kimi qəbul edilir. Onun əsərlərindən tez-tez istifadə olunur, çıxış nöqtəsi kimi ona müraciət edilir və Aida xanımın fikirləri məhcər ədəbiyyatının ayrı-ayrı problemlərini öyrənmək üçün əsas mənbə rolunu oynayır. Məhz Aida xanımın rəhbərliyi dövründə, onun təşkilatçılığı sayəsində Şərqşünaslıq İnstitutunun coğrafi hüdudları çox genişləndi, beynəlxalq əlaqələri gündən-günə artdı. Aida xanımın təşəbbüsü ilə Azərbaycanda simpoziumlar keçirildi. O, həmin simpoziumların həm təşkilatçısı, həm də əsas məruzəçilərindən biri idi. Bu da Aida İmanquliyevanın beynəlxalq elm aləmində nüfuzundan irəli gəlirdi”.

Sankt-Peterburq Universitetinin professoru Olqa Frolovanın Aida xanımla bağlı xatirələrindən: “Mən onunla ilk dəfə Tiflisdə beynəlxalq elmi konfransda görüşdüm. Tədbirə müxtəlif ölkələrdən xeyli alim gəlmişdi. Aida xanımın gözəlliyinə ilk baxışda heyran oldum. Sonra biz digər şəhərlərdə keçirilən tədbirlərdə görüşdük. Bütün ərəb dünyası alimləri professor Aida İmanquliyevanın əsərlərini oxuyur və onu ehtiramla yad edirlər. Onlar məhz bu əsərlərdən öz yaradıcılıqları, Afrika, Asiya və demək lazımdır ki, dünyanın bütün ölkələrinin yazıçılarını öyrənmək, başa düşmək üçün güc alırlar”.

Aida xanımın elmi fəaliyyətini yüksək qiymətləndirən şərqşünas alimlər sırasında Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki Aleksandr Kudelin, Sankt-Peterburq Universitetinin professoru Anna Dolinina, keçmiş SSRİ EA-nın Şərqşünaslıq İnstitutunun professorları İsaak Filştinski, Valeriya Kirpiçenko, İrina Bilık və başqalarının adlarını çəkmək olar.

Aida İmanquliyeva elmi-təşkilati fəaliyyətində yüksəkixtisaslı ərəbşünas kadrlar hazırlanmasına da böyük diqqət yetirirdi. Rəhbəri olduğu Ərəb filologiyası şöbəsində qısa müddətdə 10-dan çox namizədlik dissertasiyası müdafiə edilmişdi.

Ümumittifaq Şərqşünaslar Cəmiyyətinin Rəyasət Heyətinin, Şərq ədəbiyyatlarının tədqiqi üzrə Ümumittifaq Koordinasiya Şurasının üzvü olan Aida İmanquliyeva uzun illər səmərəli pedaqoji fəaliyyət göstərib, Azərbaycan Dövlət Universitetində ərəb filologiyası fənnindən mühazirələr oxuyub.

Professor Aida İmanquliyeva Şərq-Qərb ədəbi əlaqə və təsirini sistemli şəkildə araşdıran ilk azərbaycanlı alimdir. Onun çoxsaylı elmi əsərlərində Qərb və Şərq mədəni ənənələrinin sintezi, yaradıcı üslubun inkişafı və yeni bədii üslubun təşəkkül tapması tədqiq olunur ki, bu da nəinki ərəb ədəbiyyatının, bütövlükdə müasir Şərq ədəbiyyatlarının həmin aspektdə tədqiqi üçün mühüm zəmin yaradır.

Bir alim kimi Aida İmanquliyevanın fəaliyyət dairəsi geniş və çoxşaxəli idi. O, həmçinin ərəb ədəbiyyatından bəzi nümunələri - Mixail Nuaymənin, Mahmud əz-Zahirin, Məhəmməd Dibin, Sahib Camalın, Süheyl İdrisin, Macid Zeyyib Ğənəmanın hekayələrini Azərbaycan dilinə tərcümə edərək həmin əsərlərin poetik ruhunu, məna və məzmununu olduğu kimi saxlayıb.

Aida İmanquliyeva həm də unudulmaz müəllim kimi yaddaşlarda əbədiləşib. Tələbələri həmişə onu ehtiramla yad edirlər. Şərqşünaslıq İnstitutunun şöbə müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fərda Əsədov: “O zaman Aida xanımın gəlib Şərqşünaslıq fakültəsində mühazirə deməsi o qədər də adi hadisə deyildi. Elmlər Akademiyasından alimlər nadir hallarda gəlib mühazirə oxuyurdular. Gənc nəsillər və təcrübəli mütəxəssislər arasında münasibət də fərqli şəkildə formalaşırdı. Müəllimlərdən “yaz”, “qeyd elə”, “dedim, yadında saxla” kimi ifadələri eşitmişdik. Aida xanım isə başqa bir mədəniyyət gətirdi. Yəni o, elə bil elmi fəaliyyətini auditoriyada davam etdirirdi və bizi mübahisələrə, müzakirələrə dəvət edirdi. Bəzi hallarda da elə olurdu ki, nəyinsə üstündə təkid etmək, öz fikrini yuxarıdan aşağı yönəltmək əvəzinə biz onun tərəfindən müəyyən güzəşt, müəyyən başqa fikirlə razılaşmaq kimi halları görürdük”.

Geniş elmi fəaliyyəti ilə yanaşı, Aida xanımın gözəl, nümunəvi ailəsi olub və o, cəmiyyət üçün ləyaqətli övladlar böyüdüb. Həyatını elmə həsr edən böyük qızı Nərgiz Paşayeva M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Bakı filialının rektoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidentidir. Bu ailənin ikinci qızı – Mehriban Əliyeva Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidentidir. Milyonların məhəbbətini qazanmış Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya məsuliyyət hissini, hər bir işin əvvəlindən maksimum nəticə əldə etməyə çalışmağı, özünə tələbkar və intizamlı münasibəti anası - nəcib, istedadlı, məğrur və son dərəcə gözəl qadın olan Aida İmanquliyeva aşılayıb. Mehriban xanım deyir: “Onun böyük sevən ürəyi, incə və səxavətli qəlbi var idi. Onun yoxluğunu hər zaman hiss edirəm”.

Onu yaxından tanıyanlar deyirdilər ki, Aida xanım mehriban, həddindən artıq səxavətli qadın idi. Diplom işlərində kağız alınmasına, çap edilməsinə yardım edərdi. Hətta o zaman qıt olan dərmanları tapıb gətirməklə neçə-neçə insanı həyata qaytarmışdı. Özü də bunların hamısını təmənnasız edərdi.

Aida xanımın xatirəsi ürəklərdə daim yaşayır. Əsərləri dönə-dönə oxunur, təhlil və tədqiq edilir, tərcümə olunur, yenidən işıq üzü görür. Onun aktuallığını qoruyub saxlayan əsərləri, monoqrafiyaları ərəb ədəbiyyatını araşdıran gənc alimlər üçün bu gün də istinad qaynağıdır.

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Azərbaycan qalib dövlət, xalqımız isə qalib xalq kimi dünya tarixinə öz möhürünü vurub ŞƏRH

“Neftçi” basketbol komandasının yeni baş məşqçisi məlum olub

Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun Misirin əl-Əzhər Universiteti ilə əməkdaşlıq etməsinə dair fikir mübadiləsi aparılıb

ATU-da “İnnovativ ekosistemlərin inkişafında universitetlərin rolu” adlı konfrans keçirilir

Şöbə müdiri: 2030-cu ilə qədər iqlim dəyişikliyi səbəbi ilə 80 milyon insanın işini itirəcəyi proqnozlaşdırılır

Türkiyə İranla sərhədboyu divarın tikintisi işlərini başa çatdırmaq üzrədir

Azərbaycan və Anqola arasında idman sahəsində əməkdaşlıq müzakirə olunub

Qaradağa elektrik enerjisinin verilişində məhdudiyyət yaranacaq

Vyetnamın mərkəzində hərbi təyyarə qəzaya uğrayıb, pilotlar itkin düşüb

Azərbaycanın Mərakeşdəki səfirliyində Zəfər Günü qeyd edilib

Baş redaktor: “AnewZ” qərəzsiz, neytral və regional perspektivi təqdim edən alternativ xəbər kanalıdır

Hulusi Kılıç: Azərbaycan COP29 məqsədlərinə nail olmaq istiqamətində mühüm addımlar atır

Yol polisi sürücülərə müraciət edib

® “ACWA Power” şirkəti COP29-un Enerji və Su məsələləri üzrə rəsmi tərəfdaşı olub

İcraçı direktor: “AnewZ” telekanalı indiyədək o qədər də çox eşidilməyən regionların səsini Bakıdan dünyaya çatdıracaq

İctimai-siyasi Sənədlər Arxivində Zəfər Gününə həsr olunmuş tədbir keçirilib

Prezident İlham Əliyev Donald Trampı yenidən ABŞ Prezidenti seçilməsi münasibətilə təbrik edib

“Neftçi” basketbol klubu baş məşqçisi ilə yollarını ayırıb

Zelenski Trampı seçkilərdə qələbəsi münasibətilə təbrik edib

Amerika Birləşmiş Ştatlarının yeni seçilmiş Prezidenti Zati-aliləri cənab Donald Trampa

Azərbaycanın təbii və mədəni irsinə həsr olunmuş videoçarx hazırlanıb

Ukraynada hərbi vəziyyət rejiminin müddəti növbəti dəfə uzadılıb

Akademik: 8 Noyabr – Zəfər Günü bütün Türk dünyasının bayramıdır

ADY yenilənmiş korporativ veb-saytını təqdim edib

Elm və Təhsil Nazirliyinin Şəki-Zaqatala üzrə yeni Çağrı Mərkəzi istifadəyə verilib

Noyabrın 7-nə olan hava proqnozu açıqlanıb

Dini liderlər qlobal Bakı Sammitinə görə Azərbaycan Prezidentinə təşəkkür ediblər

Prezident İlham Əliyev Bişkekdə Macarıstanın Baş nazirinin təltifolunma mərasimində iştirak edib

Rumıniyada 1300 ton benzin daşıyan qatar relsdən çıxıb

Dövlət qulluğuna qəbulda səriştə modelinin tətbiq olunması ilə bağlı hazırlıq işləri davam edir

Vətən müharibəsindən sonra sabitliyin təminatında yeni model: Polisin və Daxili Qoşunların rolu - konfrans

Rektor: Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyi etməsi dövlətimizin növbəti qələbəsidir

FHN-in Cənub Regional Mərkəzində şəhid övladları üçün “açıq qapı” günü keçirilib

Fərid Şahbazlı: COP29 yaşıl iqtisadiyyata keçidin sürətləndirilməsi üçün mühüm platforma rolunu oynayacaq

Dünya dini liderləri COP29 iştirakçılarına müraciət ünvanlayıblar

Azərbaycanla Qırğızıstanın münasibətləri Türk dünyası üçün önəm daşıyır - RƏY

Şuşa şəhərinin azad edilməsi müharibənin gedişinə həlledici təsir göstərdi – elmi-praktik konfrans

Bursada Zəfər Günü və Atatürkün Anım Günü ilə bağlı şahmat turniri keçirilib

Dünya çempionu olan Azərbaycan cüdoçusu: Nəticə istədiyim və gözlədiyim kimi alındı

Misli Premyer Liqası: XIII turun oyunlarına hakim təyinatları açıqlanıb

Donald Tramp özünü ABŞ-ın 47-ci prezidenti elan edib

Bakı Sammitinin iştirakçıları dövlətlərə, beynəlxalq təşkilatlara və dini liderlərə müraciət ediblər

Bişkekdə Türk Dövlətləri Təşkilatı Dövlət Başçılarının 11-ci Zirvə görüşü keçirilib
Prezident İlham Əliyev Dövlət Başçıları Şurasının iclasında iştirak edib YENİLƏNİB-5

Paytaxt məktəbində mina təhlükəsinə qarşı maarifləndirmə tədbiri keçirilib

Orban Trampı “gözəl qələbə” qazanması münasibətilə təbrik edib

Hüseyn Hüseynov: “2022-2026-cı illərdə sosial-iqtisadi inkişaf Strategiyası”nın icrası nəticəsində iqtisadiyyat hər il 3-4 faiz artacaq

“Səbail” komandasına müvəqqəti baş məşqçi təyin olunub

Misli Premyer Liqasında XVI turun proqramı açıqlanıb

BMT rəsmisi: ESG üzrə vahid platformanın təqdimatı düzgün planlaşdırmanın göstəricisidir

Altı milyondan çox italyan xaricdə təhsil alır

Azərbaycan Kubokunda 1/8 final oyunlarının vaxtı bəlli olub

“Bir Müəllimin Manifesti” ixtisasartırma proqramının builki tələbələri Qazaxda dərsə başlayıblar

Dünya dini liderləri tərəfindən Bakı Bəyannaməsi qəbul edilib

Rusiya vətəndaşının Azərbaycandan külli miqdarda narkotik vasitə keçirməsinin qarşısı alınıb

Almatıda Türkiyənin Təhsil, Elm və Mədəniyyət Mərkəzi açılıb

Çempionlar Liqası: Əliyar Ağayevin idarə etdiyi oyunda VAR-a baxılıb, qol qeydə alınmayıb

Dövlət Sərhəd Xidməti həqiqi hərbi xidmətə qəbul elan edir VİDEO

“ASAN xidmət”də Zəfər Günü ilə bağlı tədbir təşkil olunub

Maksim Medvedev: Norveç klubu “Qarabağ”la matçda öz oyun üslubundan kənara çıxmalı olacaq

Şeyxülislam: COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi ölkəmiz üçün böyük əhəmiyyət daşıyır

Moskvada COP29-a həsr olunmuş forum keçirilir

Nazirlik: İqlim Maliyyəsi üzrə Fəaliyyət Fondunun fəaliyyəti üçün 1 milyard dollar kapital toplanması planlaşdırılır

Göygöldə alkoqollu içkilərin istehsalı müəssisəsində nöqsanlar aşkarlanıb

Azərbaycan Prezidenti: Əminəm ki, TDT-yə üzv ölkələr COP29-un işində fəal iştirak edəcəklər

Donald Tramp seçkilərdə qələbəsini elan etməyə hazırlaşır

Vətən müharibəsinin xronikası: 6 noyabr

Prezident İlham Əliyev: Orta Dəhlizin rəqəmsallaşdırılması istiqamətində bir sıra layihələr icra olunur

Respublika Gənclər Kitabxanasında “Zəfərə gedən yol” adlı tədbir keçirilib

Prezident: Son dövrlər Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizi ilə Azərbaycan ərazisi üzrə daşımalar daha da artıb

Tramp: Bu, Amerika xalqının qələbəsidir

Nazir müavini: Azərbaycanın iqlim təşəbbüsləri qlobal miqyasda yaşıl iqtisadiyyata keçiddə əhəmiyyət daşıyacaq

Xidmətlər Zərfinə əlavə olunması planlaşdırılan əməliyyatlar haqqında müzakirələr aparılıb

ABŞ mediası: Prezident seçkilərində Tramp liderlik edir

Azərbaycan Prezidenti TDT Dövlət Başçıları Şurasının iclasında üzv ölkələr arasındakı hərbi əməkdaşlıqdan danışıb

Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan TDT-nin möhkəmlənməsi istiqamətində səylərini bundan sonra da davam etdirəcək

Sərdar Çələbi: Bakı Sammiti iqlimlə bağlı birgə fəaliyyətin təşviqində əhəmiyyətli ola bilər

Şöbə müdiri: İqlim dəyişikliyi 2050-ci ilə qədər dünya iqtisadiyyatına 7,9 trilyon dollar zərər vuracaq

“Fox News”: Donald Tramp ABŞ-da keçirilən prezident seçkilərində 277 seçkiçinin səsini qazanır

Xüsusi şərtlərlə əmək pensiyası alanların sayı açıqlanıb

Məktəbəqədər yaşlı uşaqların qidalanması zamanı nələrə diqqət yetirilməlidir?

Özbəkistanda Zəfər Günü münasibətilə kitab təqdimatı olub

ABŞ Senatına seçkilərdə respublikaçılar önə çıxıb

Misli Premyer Liqası: “Neftçi” – “Qarabağ” oyununun vaxtı açıqlanıb

DOST Agentliyi Portuqaliyada növbəti dəfə Avropa Sosial Xidmətlər Mükafatına layiq görülüb

“Yaşıl dünya naminə” layihəsi çərçivəsində Biləsuvarda ekoloji aksiyalar keçirilib

KOBİA sədri: Milli ESG standartı Beynəlxalq Standartlaşdırma Təşkilatının tövsiyələrinə əsasən hazırlanıb

Fidon Mvombeki: Azərbaycanın yaşıl dünya naminə həmrəylikdə oynayacağı rol əhəmiyyətlidir

UEFA Gənclər Liqası: Azərbaycan çempionu “Bazel”lə cavab oyununa çıxacaq

Nəbil Həddad: İqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə din öz rolunu açıq şəkildə göstərir

Azərbaycanın daha bir veteran cüdoçusu dünya çempionu olub

AMEA-da “Vətən sevgisindən Zəfər marşına” adlı tədbir təşkil edilib

Xankəndi və Füzuli şəhərlərinə onlayn ticarət platformalarından edilən sifarişlərin çatdırılmasına başlanılıb

Professor Ruhi Ersoy: Türkiyə və Azərbaycanın taleyi ayrılmaz bir bütövdür

Azərbaycan Televiziyası və Radiosu Gününə həsr olunmuş ənənəvi kitab sərgisi açılıb

Əlişir Nəvai Beynəlxalq Mükafatı Türk Dövlətləri Təşkilatına verilir

Bakıda ESG üzrə vahid platformanın və milli standartın təqdimatı ilə bağlı konfrans keçirilir

Opera və Balet Teatrının təqdimatında ilk dəfə "Nəsimi" operası tamaşaya qoyulacaq

Bu gün Bakı metrosu işçilərinin peşə bayramıdır

Avropa Liqası: “Beşiktaş” İsveç klubuna qarşı

Bişkekdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan ilə görüşü olub YENİLƏNİB-2 VİDEO