DÜNYA
Keçmiş Yuqoslaviya ölkələri Osvensim-Birkenau Muzeyinin blokunu birlikdə bərpa edəcəklər
Bakı, 26 yanvar, AZƏRTAC
Hər il yanvarın 27-də qeyd edilən Holokost Qurbanlarının Xatirəsini Beynəlxalq Anma Günü ərəfəsində Bosniya və Herseqovina, Xorvatiya, Monteneqro, Şimali Makedoniya, Serbiya və Sloveniya UNESCO-nun baş qərargahında Osvensim-Birkenau Memorial və Muzeyinin 17-ci blokunun təmiri ilə bağlı tarixi saziş imzalayıblar. Həmin blokda keçmiş Yuqoslaviyadan deportasiya edilmiş yəhudi və qeyri-yəhudi insanların taleyi ilə bağlı yeni və birgə daimi sərgi qurulacaq.
AZƏRTAC UNESCO-nun rəsmi saytına istinadla xəbər verir ki, keçmiş Osvensim I düşərgəsinin 17-ci bloku 1941-ci ildə dustaqlar tərəfindən alman nasist konsentrasiya və məhvetmə düşərgəsinin artan sayda məhbuslarının yerləşdirilməsi üçün tikilib. Həmin dövrdə qətl mexanizminin sürəti artdıqca, onun qaranlıq divarları iztirab və ümidsizlik abidəsinə çevrilib. Yuqoslaviyadan deportasiya edilən 20.000 nəfərin əksəriyyəti 17-ci blokdan keçib. Osvensim-Birkenau Memorial və Muzeyi milli sərgilərin keçirilməsinə qərar verdikdən sonra 17-ci blok 1963-cü ildə Yuqoslaviya pavilyonuna verilib. Lakin həmin dövlətin süqutundan sonra bu pavilyon da bağlanıb və 2009-cu ildən bəri boş qalıb.
2010-cu ildən UNESCO birgə daimi sərginin bərpası üçün Yuqoslaviyanın ərazisində yaranmış dövlətlərə diplomatik, maliyyə və texniki dəstək göstərir. Başlanğıcda, ortaq bir təşkilat yaratmaq üçün bölgənin ekspertləri, mədəni müəssisələri və mədəniyyət nazirlikləri, həmçinin Alman Terror Topoqrafiyasının və ABŞ Holokost Memorial Muzeyinin beynəlxalq ekspertlərinin cəlb olunduğu beynəlxalq rəhbər komitə yaradılıb.
2012-ci ildən 2019-cu ilə qədər UNESCO müvafiq altı ölkə arasında əməkdaşlıq danışıqlarının aparıldığı bir sıra görüşlərə şərait yaradıb. Əldə edilən yekun razılaşma 17-ci blokun təmirini və dörd mövzu ətrafında qurulacaq yeni daimi sərginin yaradılmasını ehtiva edir, habelə zaman və məkan; qurbanlar; cinayətkarlar və onlarla əməkdaşlıq edənlər; müqavimət döyüşçüləri - keçmiş Yuqoslaviyada İkinci Dünya müharibəsi zamanı nasistlərin təqib siyasəti nəticəsində Osvensimə deportasiya edilənlərə diqqət yetirir. Sərgi memarlıq vasitəsilə yaddaşı oyatmaq bacarığı ilə tanınan arxitektor Daniel Libeskind tərəfindən tərtib olunacaq.
Sazişin imzalanması mərasimində altı iştirakçı dövlətin mədəniyyət nazirləri və onların nümayəndələri, həmin ölkələrin xahişi ilə sənədin depozitari qismində çıxış etməyə razılıq vermiş UNESCO-nun Baş direktoru Odri Azule iştirak ediblər.
Osvensim-Birkenau Memorial və Muzeyi 1979-cu ildə UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilib.