Bakı, 19 sentyabr, AZƏRTAC

Məlum olub ki, 44-60 yaş arasında baş verən proseslərdə insanlar yaşlanır. Bu barədə araşdırma nəticələrinin qocalma ilə əlaqədar yaranan xəstəliklərin qarşısının alınması və müalicəsi ilə bağlı araşdırmalara töhfə verəcəyi gözlənilir.

AZƏRTAC “The İndependent” nəşrinə istinadla xəbər verir ki, yaşlanmanın ümumiyyətlə həyatı əhatə edən mərhələli bir prosesdə baş verdiyi düşünülür. Doğuşdan ölümə qədər davamlı bir dəyişiklik olduğu doğru olsa da, yeni bir araşdırma qocalmanın həyatın iki nöqtəsində cəmləşdiyini ortaya qoyub.

“Nature Aging” jurnalında dərc edilən araşdırmada 25-75 yaş arası iştirakçıların bədənlərindəki molekullar araşdırılıb. Alimlər orta hesabla iki il ərzində hər üç-altı ayda bir 108 iştirakçıdan qan nümunələri, həmçinin ağız, dəri və burun çubuqları toplayıblar. Daha sonra 135 239 müxtəlif molekul və mikrob analiz edilib. Bunlara RNT, protein və metabolitlər, həmçinin bakteriya və viruslar daxildir. Tədqiqatçılar bu molekulların və mikrobların təxminən 81 faizinin insan həyatının 40-cı illərinin ortaları və 60-cı illərinin əvvəlləri arasında tədricən deyil, kəskin şəkildə dəyişdiyini müşahidə ediblər. Orta yaş həddi də 44 və 60 idi.

Stanford Universitetindən genetika üzrə professor Maykl Snayder bildirib ki, əlbəttə, biz həyatımızda dəyişirik: “Ancaq çoxlu dəyişikliklərin baş verdiyi iki mühüm dövr var: biri 40-cı illərin ortaları, digəri isə 60-cı illərin əvvəlləri. Tədqiqatda xüsusilə 40-cı illərin ortalarında baş verən ani dəyişiklik gözlənilməz oldu. Komanda əvvəlcə belə məlumatların qadınların menopauzaya keçid dövründə olduğu üçün ortaya çıxdığını düşünsə də, təhlillər bu dövrdə kişilərin də sıx dəyişikliklər keçirdiyini göstərdi. Bu, menopauzadan asılı olmayan amillərin qocalmaya əhəmiyyətli təsir göstərdiyini ortaya qoyur”.

Alimlər dəri və əzələ qocalması ilə əlaqəli molekulların həm 40-cı illərin ortalarında, həm də 60-cı illərin əvvəllərində sürətlə dəyişdiyini müşahidə ediblər. Ancaq bəzi dəyişikliklər iki dövrdən birində cəmləşib. Məsələn, insan həyatının 40-cı illərinin ortalarında kofein, spirt və yağların, eləcə də ürək-damar xəstəlikləri ilə əlaqəli molekulların emal qabiliyyəti dəyişirdi. İkinci hücum dövründə immun tənzimlənməsi, böyrək funksiyası və karbohidratların işlənməsi ilə bağlı molekullarda dəyişikliklər ön planda idi. Tədqiqatçılar bildiriblər ki, bu dəyişikliklərin bəziləri həyat tərzi ilə də bağlı ola bilər. Məsələn, 40 yaşlarında insanlar daha çox spirtli içki qəbul etməyə başladığı üçün belə məlumatlar ortaya çıxa bilər. Həyatın iki dövrünə diqqət yetirən bu dəyişikliklərin nədən qaynaqlandığı hələ dəqiq bilinmir. Yenə də, nəticələr qocalma ilə yaranan problemlərin qarşısını almağa kömək edə bilər. Alimlər vurğulayıblar ki, məsələn, əzələ itkisinin daha sıx olduğu bu iki dövrdə daha çox məşq etmək olar.

Məqalənin aparıcı müəllifi dr. Xiaotao Şen vaxtaşırı tibbi müayinədən keçməyi və pəhrizə diqqət etməyi tövsiyə edir: “Məsələn, karbohidratların emal mexanizminin pozulduğunu bilirsinizsə, bununla bağlı edə biləcəyiniz bir şey var: Pəhrizinizi dəyişdirin. Bu dəyişikliklər hələ sağlam olduğu müddətdə edilməlidir”.

Tədqiqatçılar yeni araşdırmanın qısa müddət ərzində bir neçə nəfəri izləmək kimi məhdudiyyətlərə malik olduğuna diqqət çəkiblər. Qocalma prosesinə işıq salmaq üçün əlavə tədqiqatlar gözləyən komanda, molekulyar dəyişikliklərə səbəb olan amilləri öyrənməyə ümid edirlər.