Bakı, 18 sentyabr, AZƏRTAC

Azərbaycan Respublikası ilə Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci il fevralın 24-də yaranıb. Lakin ölkələrimiz və xalqlarımızın müqəddəs İslam dini və qədim ədəbi-mədəni əlaqələrindən güc alan qarşılıqlı münasibətlər tarixi Azərbaycan dövlət quruculuğunun mühüm mərhələsindən – Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişinin ikinci dövründən başlayır. 1994-cü ilin aprel ayında Azərbaycan ilə Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı arasında müxtəlif sahələr üzrə Baş Saziş imzalanıb. Bundan sonra Ulu Öndər Heydər Əliyev Səudiyyə Krallığının Azərbaycanın müstəqilliyini ilk dövlətlər sırasında tanımasına və habelə Səudiyyə məliki Fəhd ibn Əbdül Əziz-əl Səudun dəvətinə müsbət cavab olaraq Səudiyyə Ərəbistanı Krallığına səfər edib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu fikirlər AMEA Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun şöbə müdiri fəlsəfə elmləri doktoru Xatirə Quliyevanın “Azərbaycan Respublikası - Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı münasibətlərinə tarixi baxış” sərlövhəli məqaləsində yer alıb.

Məqalədə bildirilir ki, 1994-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev Səudiyyə Ərəbistanına rəsmi səfər edərkən “İki Müqəddəs Məscidin Şərifi” titulunun sahibi Kral Fəhd və bir çox nüfuzlu rəsmi şəxslərlə görüşüb, ölkələr arasında əlaqələrin güclənməsinə faydalı olan sahələr müəyyənləşdirilib.

1994-cü il sentyabrın 20-də imzalanmış “Əsrin müqaviləsi”ndə Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı da təmsil olunub. Eyni zamanda, Kral Fəhd ibn Əbdül Əziz-əl Səudun yardım proqramı çərçivəsində azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkünlərə dəfələrlə humanitar yardımlar göstərilib. 2002-ci ildə Səudiyyə İnkişaf Fondu Bakı səhərində orta məktəb binalarının tikintisi üçün 35.7 milyon rial həcmində kredit ayrılması haqqında qərar verib.

İki ölkə arasında dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərinin möhkəm əsaslara bağlı olmasının bir əyani nəticəsi də Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının 2002-ci ilin avqust ayında qondarma “Dağlıq Qarabağ respublikası”nda keçirilmiş “prezident seçkiləri”ni qətiyyətlə pisləməsi və növbəti dəfə Azərbaycanın sərhəd toxunulmazlığını, ərazi bütövlüyünü dəstəkləməsi ilə təsdiqlənir. Krallıq hökuməti 2006-cı ildə Azərbaycana Tərtər və Ağstafa rayonlarının ərazisinin minalardan və partlamamış döyüş sursatlarından təmizlənməsi məqsədilə 50 min ABŞ dolları ayırıb.

Şübhəsiz, 1994-cü ildə Məkkəyə səfəri Ulu Öndər Heydər Əliyevə çox təsir etdiyindəndir ki, o, görkəmli bəstəkar Arif Məlikovun bu müqəddəs şəhər, ümumiyyətlə, Məhəmməd peyğəmbərin (ə.s.) həyatı mövzusunda musiqi əsəri yazmasını istəyib. Bəstəkarın “Əbədiyyət” simfoniyasının yaranması bu dediklərimizə əyani misaldır.

Heydər Əliyevin Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı ilə ölkəmiz arasında qurub-möhkəmləndirdiyi əlaqələr təkcə ziyarət sahəsi ilə məhdudlaşmayıb, diplomatiya, iqtisadiyyat, ticarət, elm və təhsil, mədəniyyət, media, idman və gənclər kimi başqa sahələri əhatə edir. Krallığın Azərbaycandakı səfirliyinin ölkə ictimaiyyətinin müxtəlif sahələr üzrə nümayəndə heyətlərini vaxtaşırı dost ölkəyə səfərə göndərməsi dostluq, əməkdaşlıq ənənələrinə əyani nümunədir.

Səudiyyə Ərəbistanı-Azərbaycan parlamentlərarası dostluq qrupunun üzvləri 2014-cü ildə, Kral Əbdüləziz adına Fondun baş direktoru 2016-cı ildə, Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının səfiri, habelə səfirliyin mədəniyyət attaşesi 2017-ci ildə, Kral Abdullah bin Əbdüləziz adına Ərəb dilinə xidmət üzrə beynəlxalq mərkəzin nümayəndə heyəti 2019-cu ildə AMEA-nın akademik Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunda qonaq olublar.

İki ölkə arasında əməkdaşlıq əlaqələrini tarix, ədəbiyyat, din, ilahiyyat, mədəniyyət, şərqşünaslıq, regionşünaslıq, fəlsəfə, multikulturalizm, tolerantlıq, sosiologiya, ekologiya, folklorşünaslıq, tibb, memarlıq və digər elm sahələrində mühüm mənbələr və mövzular üzrə inkişaf etdirmək labüddür. Beləliklə, iki ölkə arasında elmi əlaqələrin inkişafına ciddi əsaslar var və Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100-cü ildönümünün qeyd olunduğu bu günlərdə onun Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı ilə sistemli hala gətirdiyi və yüksək inkişafına nail olduğu dostluq, əməkdaşlıq münasibətləri körpüsünün elm və təhsil sütunlarını yaradıb möhkəmləndirmək tarixi irsə layiqli töhfə olar.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin Azərbaycanla müsəlman dünyasının dayağı Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı arasında yaratdığı dostluq münasibətlərini Prezident İlham Əliyev 20 ildir ki, uğurla davam etdirir. Məsələn, Prezident İlham Əliyevin Səudiyyə Ərəbistanı Krallığına 2005-ci ildə həyata keçirdiyi səfər ölkələrimiz arasında əlaqələrin dinamik inkişafında böyük əhəmiyyət kəsb edir. Krallığın İnkişaf Fondu ilə Vəlvələçay-Taxtakörpü kanalının tikinti layihəsinin maliyyələşdirilməsi məqsədilə 18 milyon dollar həcmində kredit, ölkələrimiz arasında investisiyaların təşviqi sazişi imzalanıb. Prezident İlham Əliyev Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı ilə müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq münasibətlərini daha da inkişaf etdirib, iki ölkə arasında dostluq, müsəlman birliyi və həmrəyliyinə nail olub. Hər il Azərbaycandan minlərlə müsəlmanın Ümrə və Həcc ziyarətlərinə getməsi dini-mənəvi baxımdan olduğu kimi, İslam sivilizasiyasının ən qədim və inkişaf baxımından ən müasir ölkəsi Səudiyyə Ərəbistanını da tanımaq üçün geniş imkanlar yaradır. Eyni zamanda, Səudiyyə Ərəbistanında keçirilən Azərbaycan günləri, qarşılıqlı mədəniyyət tədbirləri ölkələrimiz və xalqlarımız arasında dostluq münasibətlərini daim canlandırır. Beləcə, bu il anadan olmasının 100-cü ildönümü qeyd olunan Azərbaycan xalqının Ulu Öndəri Heydər Əliyevin dünyanın İslam məbədi və ən zəngin ölkəsi Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı ilə qurub yaratdığı dostluq, həmrəylik, əməkdaşlıq körpüsü ilbəil möhkəmlənir.