CƏMİYYƏT
TƏBABƏT YENİLİKLƏRİ
Adam yaşa dolduqca onun üzündə və bədənində qara ləkələr əmələ gələ bilər və çoxları bu ləkələri təmizləmək üçün əksər halda kosmetika cərrahlarına müraciət edirlər. Lakin bu xoşagəlməz təzahürlə mübarizənin başqa yolu da var. Bu, pəhriz saxlamaq yoludur. Hindistanlı həkim Manuhar bu barədə tövsiyələrini “Fyşn eyc” qəzetində dərc etdirmişdir.
İllər ötdükcə insanın orqanizmində maddələr mübadiləsində dəyişikliklər baş verir və qaraciyər zəhərlərlə o qədər yüklənir ki, onların hamısını orqanizmdən çıxara bilmir. Bunun nəticəsində üzdə və bədəndə iri çillərə oxşayan açıq xurmayı rəngdə ləkələr əmələ gəlir. Ləkələr illərlə formalaşır və onlardan qurtarmaq üçün də vaxt lazımdır.
Bəs Manuhar hansı pəhrizi təklif edir? İlk növbədə, şirniyyatdan, kofeindən, alkoqollu içkilərdən, tütündən və keyfiyyətsiz yeməklərdən imtina etmək gərəkdir. Qızardılmış, qovrulmuş əti və ərinmiş yağda hazırlanmış məhsulları da az yemək məsləhət görülür, çünki çox qızdırılan xörək yağının tərkibində dəri üçün zərərli maddələr olur.
Dərinin sağlam saxlanması üçün pəhrizi meyvə-tərəvəzlə zənginləşdirmək və onları əsasən çiy halda yemək yaxşıdır. Orqanizmdə kaliumu artırmaq üçün müntəzəm olaraq banan, kartof, soya paxlası, balqabaq və ispanaq yemək tövsiyə edilir. Kök və manqo beta-karotinlə zəngindir.
Badamda, günəbaxan tumunda, araxisdə, fındıqda, habelə bitki və soya yağlarında orqanizm üçün çox gərəkli olan E vitamini var. E vitamini antioksidantdır, dərinin qocalmasını ləngidir və onun toxumalarının yenidən əmələ gəlməsinə kömək edir. Sitrus meyvələri, papayya və üzüm orqanizmi C vitamini ilə təmin edir. Dərinin sağlam olmasına sink də kömək edir ki, onun da mənbəyi heyvan və quş ətidir.
Manuhar gündə azı 10 stəkan su içməyi də məsləhət görür.
X X X
Gündə 8 saatdan çox yatan insan ömrünü gödəldə bilər. Amerika həkimlərinin apardıqları tədqiqatın nəticələri bunu sübut edir. Tədqiqatda ABŞ-ın 35 yaşdan 102 yaşadək olan bir milyondan çox sakini iştirak etmişdir.
İTAR-TASS-ın verdiyi xəbərə görə, San-Diyeqodakı Kaliforniya Universitetinin əməkdaşları altı il aparılmış eksperiment nəticəsində bu qənaətə gəlmişlər ki, insan gündə 5-7 saat yatmalıdır. 8 saatdan çox və ya əksinə, 4,5 saatdan az yatanlar arasında ölüm riski birdən-birə 15 faiz artır. Eksperimentin müəllifi, professor Deniel Kripkenin dediyinə görə, “gündə 5,6 və ya 7 saat yatan adamlar narahat olmaya bilərlər. İnsanın gündə məhz 8 saat yatmalı olduğunu sübut edən dəlillər yoxdur”.
Lakin yuxunun müddəti məsələsi barədə yekdil rəy mövcud deyildir. Kripkenin opponenti, Milli Yuxu Fondu adlı qeyri-hökumət təşkilatının prezidenti Ceyms Uolş tədqiqatın nəticələrinə tənqidi yanaşmağa çağırmışdır. Onun rəyincə, yaşlı adamın özünü doyunca yatmış, dincəlmiş və fəal hiss etməsi üçün gündə 7,5-8,5 saatlıq yuxu lazımdır.
X X X
Bir qrup Avropa və Cənubi Afrika alimi malyariya ilə mübarizə üçün təsirli vaksin hazırlamışdır.
Qrupun rəhbəri, Fransa Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin doktoru Henri Vial təsdiq edir ki, Q25 adlanan yeni dərman əvvəlkilərdən qat-qat səmərəlidir. Hazırda işlədilən və xəstənin qanına keçən malyariya parazitlərinin fəaliyyətini ancaq zəiflədə bilən həblərdən fərqli olaraq, Q25 dərmanı onları iki günə tamamilə məhv edir. Onun dediyinə görə, yeni vaksin laboratoriya şəraitində meymunlarda sınaqdan çıxarılmış və yaxşı nəticələr əldə edilmişdir ki, bu da yaxın iki ildə ondan insanların müalicəsi üçün istifadə etməyə imkan verir. Yeni dərman inyeksiya yolu ilə, habelə həb kimi tətbiq edilə bilər.
H.Vial hesab edir ki, alimlərin bu yeni nailiyyətinin böyük əhəmiyyəti var, onun köməyi ilə malyariya kimi dəhşətli xəstəliyə qalib gəlmək mümkündür. Beynəlxalq Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, malyariyadan hər il dünyada, əsasən Afrika və Cənubi Asiya ölkələrində təxminən 3 milyon insan ölür.
X X X
Siqaret çəkmək ziyandır, lakin onun ziyanlılıq dərəcəsi hamı üçün eyni deyildir. Amerikalı siqaretçəkənlərin bir qrupunu - ağdərililər, etnik çinliləri və Latın Amerikası ölkələrindən olanları müayinə etmiş Kaliforniya universitetinin alimləri bu nəticəyə gəlmişlər.
Bu tədqiqatlar, ümumiyyətlə, Çin mənşəli amerikalılar, xüsusən də siqaret çəkənlər arasında ağ ciyər xərçəngi xəstəliyinə tutulma hallarının qat-qat az olmasının səbəbini müəyyənləşdirmək məqsədi ilə aparılmışdır. Kaliforniya həkimləri müəyyən etmişlər ki, Çin mənşəli adamların orqanizmi ağdərili siqaret çəkənin və Latın Amerikasından olan adamın orqanizminə nisbətən üçdə bir dəfə az nikotin mənimsəyir.
Eyni zamanda, tütünə aludə olan ispandilli amerikalılar orta hesabla ağdərili adamlardan daha az siqaret çəkirlər, lakin onların orqanizmi daha çox nikotin mənimsəyir.
Kaliforniya universitetinin həkimləri güman edirlər ki, onların əldə etdikləri nəticələr ilk növbədəinsanların siqaret çəkməkdən yaxa qurtarmasına kömək edəcək preparatlar istehsalçısı olan əczaçılıq şirkətlərini maraqlandırmalıdır. Onların fikrincə, əczaçılar siqareti atmaq arzusunda olan insanın irqi və etnik köklərini nəzərə alaraq dərman hazırlamaqla məşğul olmalıdırlar.
X X X
Afrika getdikcə daha çox QİÇS girdabına yuvarlanır. Bu təhlükəli xəstəliyin yayılmasının əsas səbəbi qitənin bir çox ölkələrində ardı-arası kəsilməyən silahlı münaqişələr, yoxsulluğun baş alıb getməsi, adi sanitar şəraitinin və tibbi yardımın olmamasıdır. Bu səbəblərə görə son on ildə afrikalıların ömrünün uzunluğu təxminən 15 il azalmışdır. Mütəxəssislərin proqnozlarına görə, 2005-ci ilə qədər afrikalıların çoxu 48 yaşınadək həyatla vidalaşacaq, Botsvana və Malavi kimi daha yoxsul ölkələrdə ömrün uzunluğu 40 ildən az olacaqdır.
Afrika Birliyi Təşkilatının rəsmi nümayəndəsi Laugens Aqubuzu Afrika əhalisinin problemlərinə dair Efiopiyada keçirilmiş konfransda belə acınacaqlı proqnozla çıxış etmişdir. O demişdir ki, QİÇS-dən və digər xəstəliklərdən daha çox qadınlar və uşaqlar əzab çəkirlər. Belə ki, Malidə və bəzi digər ölkələrdə körpələrin ən azı 10 faizi doğulandan sonra ölür.
X X X
Dünya Səhiyyə Təşkilatının təşəbbüsü ilə keçirilən “Tütünsüz Avropa uğrunda” beynəlxalq konfransda 51 dövlətin nümayəndələri, o cümlədən səhiyyə nazirləri iştirak etmişlər.
Polşanın səhiyyə naziri Mariuş Lapinski konfrans iştirakçılarına xəbər vermişdir ki, artıq bir neçə ildir ölkənin hökuməti siqaret çəkmə nəticəsində yaranan xəstəliklərlə mübarizədə yeni taktika həyata keçirir. Əgər 1960-70-ci illərlə təbabət bütün gücünü bu xəstəliklərin müalicəsinə yönəldirdisə, 90-cı illərin ortalarından etibarən əsas diqqət onların səbəbləri ilə, yəni siqaret çəkməklə mübarizəyə yönəldilmişdir.
DST-nin baş direktoru xanım Qru Harlem Brundtland forumdakı çıxışına bu sözlərlə başlamışdır: “Biz tütünlə müharibə aparırıq və hələlik bu müharibədə qalib gəlirik”. O, bu istiqamətdə Polşanın uğurlarını qeyd etmiş və Polşa hökumətinin siyasətini “çox sərt, Avropada ən sərt siyasətlərdən biri” kimi qiymətləndirmiş, məhz buna görə dəkonfrans Polşada keçirildiyini bildirmişdir.