SİYASƏT
Arye Qut: Avrasiyada heç bir ölkənin İsraillə münasibətləri Azərbaycan qədər yaxın deyil
![Arye Qut: Avrasiyada heç bir ölkənin İsraillə münasibətləri Azərbaycan qədər yaxın deyil](/files/2021/3/1200x630/16400122666336036083_1200x630.jpg)
Bakı, 20 dekabr, AZƏRTAC
Bir neçə gün bundan əvvəl İsrailin Baş naziri Naftali Bennet Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin rəhbərliyi ilə görüşmək üçün özünün ilk rəsmi səfərini BƏƏ-yə edib. Lakin bu çətin məqamda bəzi ekspertlər fikirləşirlər ki, Baş nazir Bennet Azərbaycana səfər etsəydi, bu, daha yaxşı olardı. Çünki möhkəm təməllərə malik olan Azərbaycan-İsrail münasibətlərinin təşviqi “Avraam Sazişi”nin inkişafı üçün həlledici məna kəsb edir.
Bu barədə israilli jurnalist Raxel Avraam beynəlxalq münasibətlər sahəsində siyasi ekspert, Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin İsrail nümayəndəliyinin rəhbəri Arye Qutun nüfuzlu Kanada-İsrail media platforması olan “Thej.ca”ya müsahibə-məqaləsində yazır. Bildirilir ki, son 30 il ərzində İsrail və Azərbaycan möhkəm, etibarlı və strateji münasibətlər qurmağı bacarıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, İsrailin Azərbaycandakı səfiri Corc Dik qeyd edib: “Azərbaycan ilə münasibətlər 44 günlük Qarabağ müharibəsi zamanı sınaqdan keçirilib”. Səfir xatırladıb ki, 30 il bundan əvvəl İsrail Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan ilk ölkələrdən biri olub. Onun sözlərinə görə, bu ölkələr arasında münasibətlər daha qədim tarixə malikdir və bütün müsəlman ölkələri arasında ən çoxsaylı yəhudi icması Azərbaycan ərazisindədir.
İsrailin sabiq müdafiə nazirinin müavini Efraim Sne əlavə edib ki, 1993-cü ilin dekabrında Prezident Heydər Əliyevlə ilk görüşünü, sonrakı illərdə Azərbaycana çoxsaylı rəsmi və qeyri-rəsmi səfərlərini xatırlayarkən o, iki ölkə arasında mövcud olan dostluq və möhkəm tərəfdaşlıqdan böyük məmnunluq duyur.
Beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspert Arye Qut qeyd edir ki, Ermənistan bir neçə gün bundan əvvəl BMT-nin Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi tərəfindən Ermənistanın “hərbçilərin dərhal qaytarılması”, “Hərbi Qənimətlər Parkı”nın bağlanması” və “Azərbaycan tərəfindən hərbi cinayətlərin təhqiqatı” barədə iddialarını rədd etməsi faktına qəzəblənib. Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi, həmçinin Ermənistandan azərbaycanlılara münasibətdə irqi ayrı-seçkiliyin qızışdırılmasının qarşısının alınmasını tələb edib.
Arye Qut qeyd edir ki, İkinci Qarabağ müharibəsində Ermənistan tam geosiyasi və hərbi fiaskoya uğrayıb. “Şöhrət qazanmış erməni ordusu”nun imici 44 gün ərzində darmadağın edildi, bu işğalçı ordu tamamilə parçalandı.
“Mən işğaldan azad edilmiş ərazilərdə olmuşam. İlk andan məndə belə bir hiss var idi ki, işğalçı erməni ordusu azad edilmiş bu ərazilərdə yandırılmış torpaq taktikasını həyata keçirib. Praktiki olaraq, işğaldan azad edilən bütün ərazilərdə nə bir ev, nə bir uşaq bağçası və ya məktəb, nə də bir kitabxana və muzey yox idi. Bütün bu 27 il ərzində işğalçı erməni ordusu talançılıq və vandalizmlə məşğul olaraq Ağdam, Füzuli, Qubadlı, Cəbrayıl və Zəngilan kimi gözəl şəhərləri yer üzündən silib.
Əzəli torpaqlarından qovulan bir milyon azərbaycanlı qaçqının və məcburi köçkünün, erməni faşizminin və vandalizminin bütün dəhşətlərini yaşayan, sadə və talesiz insanların mövcudluğu erməni vandallarının bəşəriyyətə qarşı törətdikləri cinayətlərin canlı sübutudur.
Bu gün vaxtilə küçələrin və evlərin, məktəblərin və muzeylərin olduğu yerdə mən indi yalnız işğalçı erməni ordusunun yandırdığı qapı dirəklərini və sütunlarını, sökülmüş pəncərə çərçivələrini gördüm. Bütün xarabalıqlarda ağaclar bitib. “Əgər ermənilər bu torpaqları özününkü adlandırırlarsa, o halda niyə bu ərazilər kabus-şəhər kimi görünür, niyə onlar bu şəhərləri nəhəng sayda mina ilə və tank üçün tunellərlə qoyub gediblər, görəsən ermənilərdə Vətən belə kabus görünürmü?”, - deyə Arye Qut belə bir ritorik sualla müraciət edir.
Arye Qut bu faktlarla yanaşı, rəsmi Bakı ilə Təl-Əviv arasında strateji münasibətlərin uğurlu inkişafını qeyd edərək deyib: “Avrasiyada heç bir ölkə İsraillə Azərbaycan qədər möhkəm, səmimi, strateji və dostluq münasibətlərinə malik deyil. Azərbaycan İsraillə sıx, hərtərəfli və yaxın qardaşlıq münasibətlərini dəstəkləyir”.
Onun fikrincə, Ermənistan o faktla razılaşa bilmir ki, Azərbaycan regional mərkəz, İsrailin Cənubi Qafqazda mühüm strateji tərəfdaşıdır və bu tərəfdaşlıqdan keçmiş sovet blokunun heç bir digər ölkəsinin malik olmadığı hərtərəfli üstünlük əldə edir.
Lakin Arye Qut vurğulayıb ki, İsrail tərəfindən Azərbaycana bu cür münasibətin səbəbi var. O deyib: “Bir çox xalqlardan fərqli olaraq, azərbaycanlılar yəhudiləri heç vaxt əcnəbi hesab etməyib və onlara cəmiyyətin ayrılmaz hissəsi kimi yanaşırlar. Milli azlıqlara hörmət və dözümlülük Böyük İpək Yolu dövründən indiyədək ölkənin inkişafında həyati əhəmiyyətli rol oynayıb”.
Ekspertin sözlərinə görə, İkinci Qarabağ müharibəsi dövründə və müharibəyə qədər olan dövrdə, həmçinin müharibədən sonra İsrailin Azərbaycana verdiyi yardım və dəstək bir daha göstərdi ki, Azərbaycanla İsrail arasında sıx hərbi-texniki və strateji tərəfdaşlıq mövcuddur. Bu tərəfdaşlıq Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən də vurğulanıb. O bəyan edib ki, Azərbaycan yəhudiləri ölkənin ictimai-siyasi həyatında mühüm, dəyərli rol oynayır və Azərbaycan həqiqətlərinin dünyana çatdırılmasına böyük töhfələrini verirlər.
Qeyd etmək yerinə düşər ki, bu ilin noyabrında - Azərbaycanın Ticarət və Turizm nümayəndəliyi İsraildə rəsmi şəkildə fəaliyyətə başladığı vaxtda Azərbaycanın iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov açılış mərasimində deyib: “Biz strateji münasibətlərimizdə yeni mərhələyə çıxmışıq. Bizim əməkdaşlığımız möhkəm köklərə malikdir, münasibətlərimiz çoxsaylı əlaqələr sayəsində möhkəmlənib və genişlənib. Biz fəxr edirik ki, münasibətlərimiz böyük multikulturalizm və dözümlülük ənənələrinə əsaslanıb, yəhudilər və müsəlmanlar bir-birinə böyük hörmət və diqqətlə yanaşırlar. Bu, xalqlarımızın birgə uğurudur”.
İsrailli ekspert Arye Qutun fikrincə, Azərbaycan tolerantlığının və multikulturalizminin ən parlaq nümunəsi ölkənin yəhudi icmasına səmimi və qardaşlıq münasibətidir. O deyib: “Bu gün məşhur Qırmızı Qəsəbədə təqribən dörd min yəhudi yaşayır, üç məktəb və üç sinaqoq fəaliyyət göstərir. Bununla fəxr etmək olar. Burada ivrit dilinin öyrənilməsi, artefaktlar və iudaizmin maddi mədəniyyət nümunələri, Azərbaycan xalçalarının zəngin naxışları, müxtəlif mədəniyyətlərin və xalqların qaynayıb-qarışması, bütün bunlar mədəni və konfessiyalararası tolerantlığa verilən möhkəm və etibarlı töhfədir ki, Azərbaycan bu gün real şəkildə buna nail olub.
Tezliklə burada dünyada birinci Dağ Yəhudiləri Muzeyi rəsmi şəkildə açılacaq. Yaradılmasının təşəbbüskarları rusiyalı xeyriyyəçilər, vaxtilə Qırmızı Qəsəbədə yaşayan German Zaxaryayev, Qod Nisanov və Zarax İliyev olan nadir sərgi məkanı Azərbaycanın Quba rayonundakı Qırmızı Qəsəbənin Karçoq sinaqoqunun binasında yerləşəcək. Beləliklə, qədim Qırmızı Qəsəbə - Azərbaycanın əsl fəxridir. Burada yəhudilər və azərbaycanlılar əsrlərboyu sevgi və harmoniyada yaşayır, özlərini həqiqətən doğma qardaş hesab edirlər.
Ölkənin yəhudi icmasına səmimi və qardaşlıq münasibətləri Azərbaycan dözümlülüyünün və multikulturalizminin parlaq nümunəsidir. Arye Qut müsahibəsinin sonunda deyib: “Azərbaycan 25 min yəhudinin yaşadığı, İslam dünyasında ən böyük yəhudi icmasına malik ölkədir. Biz unutmuruq ki, İkinci Dünya müharibəsi dövründə Azərbaycan faşizmdən xilas olan 50 min Avropa yəhudisi üçün əsl sığınacağa, daha sonra isə Vətənə çevrilib”.