ELM VƏ TƏHSİL
Arxeoloq alim Masallıda Atropatena dövrünə aid tapıntılar üzərində tədqiqat aparıb
Bakı, 18 dekabr, AZƏRTAC
AMEA Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Anar Ağalarzadə Masallı rayonunda elmi ezamiyyətdə olub.
Bu barədə AZƏRTAC-a institutdan məlumat verilib. Bildirilib ki, məqsəd Masallı rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində saxlanılan “Muğan arxeoloji mədəniyyəti”nə aid materialların, eyni zamanda, 2022-ci ildə rayonun Əminli kəndi ərazisində Atropatena dövrünə aid tapıntıların üzərində elmi tədqiqatlar aparmaq olub. Ötən il rayonun Əminli kəndi ərazisində sakinlərdən birinin həyətyanı sahəsində təsərrüfat işləri aparılarkən təsadüfən aşkarlanmış küp qəbirə əsasən müəyyən edilib ki, ərazi böyük nekropoldur. Kənd sakinlərinin dediyinə görə, XX əsrin 80-90-cı illərində ətrafda yaşayış evləri tikilən zaman bu tip çoxlu sayda küplər üzə çıxıb və təəssüflər olsun ki, qəbirlər dağıdılıb.
Qeyd edilib ki, Əminli qəbrinin dəfn avadanlığı içərində Sarmat-Alan və Parfiya mənşəli məmulatlar aşkarlanıb. Bəzəklərdən iki ədəd tunc sırğa qalın halqavari məftildən olub kəskin rütubətin təsirindən ciddi korroziyaya məruz qalıb. Digər əşya da qalın tunc məftildən düzbucaqlı formada hazırlanmış kəmər başlığıdır. Sadə formalı kəmər başlığının eni və uzunu simmetrik olub 3,5 santimetrdir. İnsan skeletinin yanından tapılmış 1 ədəd dəmir xəncər rütubətin təsirindən güclü korroziyaya uğrayıb. Əminli küp qəbrindən tapılan xəncər sarmat tiplidir və onun oxşarlarına Mərkəzi Asiyada, Qara dənizin şimal sahilləri və Krımda, Don və Dnepr çaylarının ətrafındakı sarmat abidələrində, Şimali Qafqaz, Dağıstan və eləcə də Azərbaycanın Sarmat-Alan dövrünə aid arxeoloji abidələrdə kifayət qədər rast gəlinir.
Xəncərin yanında olan 1 ədəd sümük dəstəkli bıçaq da maraqlı tapıntıdır. Sümük dəstəyin üstündəki həndəsi və nəbati təsvirli naxışlar maraq doğurur. Hər iki tərəfin sonluğunda batıqlardan ibarət bircərgəli naxışlardan sonra rombşəkilli təsvirlər verilib. Belə oxşar texnikalı naxışlar və rombvari təsvirlər Krım yarımadasındakı Fanaqoriya şəhərinin son antik dövr təbəqəsindən və sarmat dövrünə aid Karpat-Mədənçi abidəsindən aşkar edilmiş piksidlərin (parfümeriya qablarının) üzərindən məlumdur.
Əminli küp qəbrindəki insan skeletinin ağız hissəsindən 1 ədəd sikkə də aşkar olunub. Sikkə rütubətin təsirindən çox güclü aşınmaya məruz qalıb. Pulun üzərində numizmat, dosent Akif Quliyev tədqiqat aparıb. Onun fikrincə, bu, aşağı əyarlı və Ekbatan zərbi olan Parfiyaya məxsus gümüş draxmadır. Bu sikkə Qotarsın draxmaları tipində imitasiya kimi hazırlanıb və tədavüldə istifadə edilib.
“Ezamiyyət müddətində rayonun Bədalan və Məmmədoba kəndlərinin ərazisində də böyük ölçülü kurqanlar qeydə alınıb. Həmin kurqanlar bir-birindən təqribən 1 kilometr aralıda salamat vəziyyətdə olub, diametrləri təxminən 50 metr, hündürlükləri 5-6 metrə çatır. Bölgənin Tunc-İlk Dəmir dövrünə aid dəfn adətlərinin izlənilməsi üçün bu kurqanların qazılmasının böyük əhəmiyyəti var. Nəzərə alsaq ki, XX əsrin 60-70-ci illərində bölgədə təsərrüfat işləri zamanı dağılmış kurqanlardan zəngin dəfn avadanlıqları üzə çıxıb və zaman-zaman rayon muzeylərinə təhvil verilib. Lakin bu günə qədər bu tip heç bir nəhəng kurqanda əsaslı şəkildə qazıntıların aparılmaması bölgənin bəhs olunan dövrün dəfn adətləri haqqında kifayət qədər məlumat vermir. Odur ki, rayon ərazisində gələcəkdə arxeoloji qazıntıların aparılması zəruridir”, - deyə məlumatda bildirilir.