Bakı, 12 iyun, AZƏRTAC

AMEA-nın Şəki Regional Elmi Mərkəzinin və Şəki “Yuxarı Baş” Milli Tarix-Memarlıq Qoruğunun birgə təşkilatçılığı ilə görkəmli yazıçı-dramaturq, ictimai xadim Rəşid bəy Əfəndiyevə həsr olunmuş “Maarif fədası” adlı elmi-praktik konfrans keçirilib.

AMEA-dan AZƏRTAC-a bildirilib ki, Şəki Dövlət Regional Kollecində təşkil edilən konfrans Rəyasət Heyətinin müvafiq qərarına əsasən keçirilib.

Tədbiri giriş sözü ilə açan Şəki Regional Elmi Mərkəzinin elmi işlər üzrə direktor müavini Fərhad Əzizov Rəşid bəy Əfəndiyev kimi dünyəvi miqyasda tanınan şəxsiyyətin işığına toplaşmaqdan böyük fəxarət hissi keçirdiyini qeyd edib. “Dahi şəxsiyyətlərin fəaliyyəti uzun müddət tədqiqat obyekti olur”, - deyən F.Əzizov bu baxımdan gənc nəslin inkişafında yeri olan R.Əfəndiyevin yaradıcılığının əhatəli və təqdirəlayiq olduğunu bildirib.

Mərkəzin elmi katibi Elşən Abdurahmanov “Rəşid bəy Əfəndiyevin tərcümeyi-halı dövrün ictimai-siyasi və mədəni vəziyyətinin öyrənilməsində mənbə kimi” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib. O bildirib ki, tərcümeyi-halda Şəkinin məscid və mədrəsələri, bu mədrəsələrdə istifadə olunan tədris proqramları, müdərrislər, rus məktəbləri, əhalinin həmin məktəblərə münasibəti, teatrın təşkilinə ictimai münasibət və s. mədəni-təhsil məsələləri ilə yanaşı, Şəki qəzasında, həmçinin Azərbaycanda baş verən ictimai-siyasi vəziyyətin müəyyən nüansları müfəssəl şəkildə şərh olunub.

Şəki Regional Elmi Mərkəzinin Folklorşünaslıq və el sənətləri şöbəsinin aparıcı elmi işçisi dosent Ulduz Mürşüdova “Rəşid bəy Əfəndiyevin yaradıcılığında qadına münasibət” adlı məruzəsində qeyd edib ki, Rəşid bəyin qadına münasibəti onun bədii yaradıcılığından qırmızı xətlə keçir. O, R.Əfəndiyevin qadınlar haqda fikirlərini səsləndirərək onun qadına münasibətini təhlil edib.

Rəşid bəy Əfəndiyevin ev-muzeyinin direktoru Vəfa Qasımzadə “Rəşid bəy Əfəndiyevin ev muzeyi” adlı çıxışında muzeyin 1992-ci ildən fəaliyyətə başladığını, 2013-2014-cü illərdə yenidən restavrasiya olunduğunu bildirib. O, otaqların sayı, interyeri və eksteryeri haqqında məlumat verib və konfrans iştirakçılarını muzeyə dəvət edib.

Rəşid bəy Əfəndiyev adına Şəki Tarix-Diyarşünaslıq və Etnoqrafiya Muzeyinin direktoru Vüqar Mustafayev isə “Rəşid bəy Əfəndiyevin pedaqoji fəaliyyəti” adlı məruzəsində Əfəndiyevin pedaqoji fəaliyyəti, yeni əlifba yaratmaq cəhdləri, tərcüməçilik fəaliyyəti, həmçinin “Bəsirətül-ətfal” əsərində müəllifin pedaqoji görüşləri haqqında məlumatları iştirakçılarla bölüşüb.

Tədbirdə “Rəşid bəy Əfəndiyevin dini görüşləri” mövzusunda çıxış edən Şəki Regional Elmi Mərkəzinin əməkdaşı Habil Xəlilov “Qurani-Kərim”in bir çox surələrindən nümunə gətirib, Rəşid bəy Əfəndiyevin “Müxtəsər şəriyyət” əsərini təhlil edib.

Mərkəzin Tarixi irs və etnoqrafiya şöbəsinin elmi işçisi Reyhan Mənəfova nitqində “Qonşu-qonşu olsa, kor qız ərə gedər əsərinin ideya-bədii xüsusiyyətləri” haqqında bəhs edib. Qeyd edib ki, əsərin əsas ideyası qızların maariflənməsi, təhsilə cəlb edilməsidir. 1913-cü ildə yazılan bu əsərin əsas süjet xəttini isə Qəbələdən gələn Qaçaq bəy adlı tacirin Şəkidə ailə qurması təşkil edir. Əsər bədii cəhətdən zəif olmasına baxmayaraq, Şəkidə olan ictimai, siyasi mühitin, dövrün etnoqrafik elementlərinin, Şəki dialektinin öyrənilməsi və araşdırılması, həmçinin erməni xislətinin üzə çıxarılması baxımından əhəmiyyətlidir. Məruzəçi, həmçinin diqqətə çatdırıb ki, R.Əfəndiyevin əsərlərini qələmə almasında dahi Azərbaycan dramaturqu M.F.Axundzadəni örnək götürüb, ondan ilham alıb.

Şəki “Yuxarı baş” Milli Tarix Memarlıq Qoruğunun elmi işçisi Zəminə Rəsulova “Rəşid bəy Əfəndiyevin əsari-ətiqələr adlandırdığı Şəki abidələrinin müasir vəziyyəti” adlı məruzəsində abidələrin müasir vəziyyətindən bəhs edib, onların ilk mühafizəçisinin də məhz müəllifin özü olduğunu vurğulayıb. Ümummilli Lider Heydər Əliyevin nüfuzu və səyi nəticəsində Şəki Xan Sarayının Dünya Bankının dəstəyi ilə təmir edildiyini qeyd edib.

Tədbirin yekununda görkəmli maarifçi haqqında film nümayiş olunub və Rəşid bəy Əfəndiyevin ev-muzeyi ziyarət edilib.