Bakı, 17 sentyabr, AZƏRTAC

Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinin əməkdaşı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Leyla Rəşidin “Media konvergensiyası: mərhələlər, formalar, inkişaf meyilləri - immersiv və süni intellektə əsaslanan jurnalistika” sərlövhəli elmi məqaləsi (Media convergence: stages, forms, development trends - immersive and artificial intelligence-based journalism) “Web of Sience” elmmetrik bazasında indekslənən “AD ALTA: Journal of Interdisciplinary Research” impakt faktorlu jurnalda çap edilib.

Bu barədə AZƏRTAC-a məlumat verən Leyla Rəşid bildirib ki, məqalədə elmi-praktik araşdırmaların nəticələri əsasında media-kommunikasiya sistemində baş verən konvergensiya prosesi, səviyyələri, istiqamətləri, təsirləri, konvergent medianın yeni inkişaf tendensiyaları müəyyən edilib.

Məqalədə informasiya texnologiyaları, artırılmış reallıq, virtual reallıq və süni intellekt texnologiyalarının jurnalistika ilə konvergensiyası zamanı baş verən dəyişikliklər paradiqması, media kommunikasiya sistemində xəbər konfiqurasiyasının yeni formaları araşdırılıb, immersiv jurnalistikanın xüsusiyyətləri təyin edilib. Media konvergensiyasının yeni mərhələsi kimi jurnalistikada artırılmış reallıq, virtual reallıq, süni intellektin tətbiqi tədqiq olunub. Müasir jurnalistikada süni intellektin tətbiqi, robot jurnalistikası, dron jurnalistikası, alqoritmik xəbərlərin xüsusiyyətləri, hüquqi, etik aspektləri təhlil olunub, perspektivləri göstərilib.

Konvergent jurnalistika təkcə texnoloji proses kimi deyil, yeni forma və janrlara malik spesifik konfiqurasiya kimi, onun inteqrasiya olunmuş istehsal, çoxsahəli peşəkarlıq, multiplatformada çatdırılması və fəal auditoriya kimi analitik strukturu müəyyən edilib.

Tədqiqat nəticəsində müəyyən edilib ki, müxtəlif media platformalarını və konfiqurasiyaları bir araya gətirən konvergensiya bütövlükdə müasir informasiya cəmiyyətinin ümumi xüsusiyyətidir. Media konvergensiyası prosesi media şirkətlərinin konvergensiyasından tutmuş media məzmununun təqdimat formalarının sintezinə qədər medianın və jurnalistikanın bütün sahələrini əhatə edir. Bundan əlavə, auditoriyanın psixoloji portreti passiv istehlakçılardan müasir texniki vasitələrlə informasiya məkanına təsir edən aktiv iştirakçılara çevrilir.

Məqalədə qeyd olunur ki, süni intellektin müxtəlif jurnalist təcrübələrinə tətbiqi genişləndikcə və inkişaf etdikcə, jurnalistlər və maşınlar arasında qarşılıqlı əlaqə artacaq və beləliklə, təşkilatın yenidən formalaşdırılmasına ehtiyac yaranacaq. Jurnalistikanın süni intellektə yaxınlaşması nəticəsində süni intellektə əsaslanan jurnalistikanın inkişafı cari avtomatlaşdırılmış mətn xəbərlərinin tələb olunan audio və videoya genişlənməsinə imkan verəcək, yeni kommunikasiya kanalları vasitəsilə biznes model dəyişikliklərini təşviq edəcək. Eyni zamanda, xəbərlərin qeyri-xətti struktursuz istehlakı üstünlük təşkil edəcək, xəbər istehsalına koqnitiv töhfəni artıra bilən daha az fəal jurnalistlərlə peşəkar profil dəyişikliyi baş verəcək. Gələcəkdə bu proses təkcə media, informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sistemini deyil, həm də bu sistemlə bağlı müxtəlif sahələri birləşdirə bilər.

Müəllif media konvergensiyasının perspektivini izah edərkən bildirir ki, bu prosesin özəyi və zamanla inkişafı dedikdə gələcəkdə bütün medianın vahid və birnövlü transformasiyası anlamına gəlməməlidir. Təəccüblü deyil ki, media konvergensiya prosesi divergensiya (dəyişkənlik) proseslərini, o cümlədən konvergen kommunikasiya sektorunda müşahidə olunan yeni diferensiasiyanı (tamın müxtəlif forma, təbəqələrə ayrılması) izləyir.