CƏMİYYƏT
İkinci Dünya müharibəsi veteranı Fatma Səttarova: Müharibə illərini hər zaman xatırlayıram
Qələbənin 75 illiyində Fatma Səttarovanın 100 yaşı tamam olub
Bakı, 6 may, AZƏRTAC
Bir neçə gün sonra İkinci Dünya müharibəsində faşizm üzərində Qələbənin 75-ci ildönümü tamam olacaq. Azərbaycan faşizm üzərində tarixi Qələbəyə mühüm töhfələr verib. Bu şanlı Qələbədə böyük payı olan Azərbaycan xalqı cəbhəyə 600 mindən çox oğul və qızını yola salıb. Onların təxminən yarısı döyüş meydanlarından geri qayıtmayıb.
2020-ci il xüsusən 1941-1945-ci illərin Böyük Vətən müharibəsini görmüş insanların hər biri üçün əlamətdar ildir. Gəncliyini faşizmə qarşı mübarizədə - cəbhədə ağır döyüş yolları keçmiş, Leninqrad mühasirəsində sağ qalmış, hərbi zavodlarda çalışmış, hospitallarda yaralıları xilas etmiş müharibə veteranları bu il Qələbənin 75 illiyini qürur hissi ilə qarşılayırlar. İllər keçdikcə bu veteranların sayı getdikcə azalır. Ona görə də bu gün Qələbə Gününü qeyd edənlərin xatirələri xüsusilə qiymətlidir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, İkinci Dünya müharibəsi veteranlarından biri də 98 yaşlı Fatma Səttarovadır. Onu bütün Azərbaycan ictimaiyyəti və xalqı yaxşı tanıyır. Böyük Vətən müharibəsi veteranı F.Səttarova ziyalı kimi ölkəmizin ictimai-siyasi, mədəni həyatında böyük xidmətlər göstərir, gənclərin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsi işində yaxından və fəal iştirak edir. O, müharibə illərində çox əzab-əziyyət çəkib. Müxtəlif hospitallarda xidmət edib, həmçinin Leninqradın blokadasında və Moskva ətrafında gedən döyüşlərdə iştirak edib. F.Səttarova müharibədən sonra Vətənə qayıdaraq ali təhsil alıb və müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. Alman faşizminə qarşı döyüşlərdə şücaətlər göstərən Fatma xanım yüksək təhsili, geniş dünyagörüşü ilə fərqlənir. Uzun illər dövlət qurumlarında çalışdığı dövrlərdə o, səmərəli fəaliyyəti ilə bunu dəfələrlə sübuta yetirib. Onun müharibə illərindən heç bir şəkli qalmayıb. Bir neçə il əvvəl mənzili qarət olunanda ordenləri ilə birgə şəkilləri, müharibədən ailəsinə göndərdiyi məktubları da oğurlanıb. İndi müharibə illəri, sadəcə, onun xatirələrində qalıb.
Fatma Səttarova 1922-ci ildə Bakıda dünyaya gəlib. Ailənin tək övladı olsa da, müharibənin başlandığı ilk aylarda 1941-ci ildə 18 yaşında Böyük Vətən müharibəsində tibb bacısı kimi könüllü surətdə cəbhəyə yollanıb. 1940-cı ildə Bakıda Tibb Texnikumundan yenicə məzun olmuş, 1941-ci ilin yanvarında ərə getmişdi. Beş ay sonra isə İkinci Dünya müharibəsi başlayıb. Texnikumda hərbi kafedra olub. Məktəbi qurtaranda F.Səttarovaya diplomla yanaşı, hərbi rütbə və hərbi bilet də veriblər. Cəmi bir neçə aydan sonra onun həyatı tamamilə dəyişir. İyunun 22-də Almaniyanın Sovet İttifaqına hücum etməsi elan olunur. O vaxt Fatma xanım həyat yoldaşı Məhəmmədlə birlikdə hərbi komissarlığa gəlib könüllü cəbhəyə getmək istədiklərini deyiblər. F.Səttarova cəbhəyə gedəndə əri Pyotr Montin adına maşınqayırma zavodunun direktoru idi. Müharibə başlayanda bu zavod profilini dəyişərək hərbi təyinatlı silah-sursat istehsalına keçmişdi. Zavodun işçiləri isə arxa cəbhənin iştirakçıları olub. Ona görə də Məhəmməd Bakıda qalıb, Fatma xanım isə şəfqət bacısı kimi cəbhəyə gedib.
Cəbhədə keçirdiyi günlər barədə danışan F.Səttarova deyir ki, müharibənin zülmünü ancaq onu yaşayan bilər: “Müharibəyə gedəndə çox gənc idim, lakin orada çoxsaylı ölümlərin şahidi oldum. Bunları xatırlamaq çox çətindir, cəbhə yollarını, ağır xəsarət almış əsgərləri artilleriyanın atəşləri altında döyüş meydanından çıxarmağımızı, hərbi hospitallardakı günləri unutmaq mümkün deyil. O vaxtdan neçə illər keçsə də, müharibəni unutmaq olmaz. O zamanlar hər kəs onun qarşısında doğma Vətəni düşməndən müdafiə etmək vəzifəsi dayandığını bilirdi”.
Bu qəhrəman qadın Böyük Vətən müharibəsi dövründə 1941-1942-ci illərdə Moskva uğrunda döyüşdə iştirak edib. Müharibə ilə yanaşı, F.Səttarova da o vaxt böyümüşdü, təcrübəli tibb bacısı idi. Ağır döyüşlərdən birində səngərdən zəif inilti səsləri gəlib. Tibb bacısı kimi borcunu yerinə yetirən F.Səttarova cəbhə yollarında çoxlu sayda yaralıların həyatını xilas edib. O vaxt Moskva ətrafında döyüş meydanında onun özünü də yerin altından çıxardıblar. O, səngərdə olarkən tanklar onun üstündən keçib.
O vaxt almanlar Leninqradı mühasirəyə almışdılar. Ordu getdikcə irəliləyirdi. F.Səttarova ordu ilə birgə Ladoqa gölü ilə hərəkət edib şəhərə daxil olub. Alman təyyarələri hər tərəfi bombalayıblar. F.Səttarova dörd ay yarım mühasirədə olan Leninqraddan o biri sahilə Ladoqa gölü üzərindən salınmış “Həyat yolu” körpüsü ilə ərzaq, dava-dərman daşınması və bərələrin keçirilməsi zamanı döyüşlərdə neçə-neçə insanın həlak olmasının şahidi olub. Bütün bunlara baxmayaraq o, sağ qalıb. O vaxt Leninqradın müdafiəçiləri Neva üzərində qala kimi dayanıblar və faşistlərə təslim olmayıblar, qurbanlar veriblər. Qızcığaz Leninqradın mühasirəsi günlərində dəfələrlə ölümlə üzbəüz olub. Sovet ordusu blokadanı açandan sonra təcrübəli tibb bacısı yaralıları gəmilərlə Ladoqa gölü vasitəsilə Leninqraddan çıxarmağa başlayıb. Onu isə Stalinqrad cəbhəsinə göndəriblər. F.Səttarova sovet ordusu ilə birlikdə Berlinə qədər gedib. Macarıstana çatanda orada xəstələnib və 1945-ci ilin fevralında Tibbi Komissiyanın qərarı ilə ordudan tərxis olunub. Yaralılardan ibarət eşelonu müşayiət edərək fevralda doğma Bakıya qayıdıb. Cəmi üç ay sonra mayın 9-da sovet ordusu faşizm üzərində Qələbə qazanıb. Berlində Reyxstaq üzərində Qələbə bayrağı sancılmasının elan edildiyi günü xatırlayanda indi də onun gözlərində sevinc hiss edilir. Müharibəni unutmaq olmur. Çünki müharibənin zülmünü ancaq yaşayan bilər.
Müharibədən sonra yeni həyata başlayıb və səhiyyə sistemində işləməyib. Müharibə illərində qan tökülməsini, insanların şikəst olmasını, ölməsini çox görüb. Bakı Dövlət Universitetində İqtisadiyyat fakültəsində təhsil alıb. Ulu öndər Heydər Əliyevlə bir dövrdə oxuyub. Ümummilli Lider o vaxt Tarix fakültəsində qiyabi oxuyurdu. Sonralar da onuna görüşəndə universitet xatirələrilərini bir-birilərinə danışardılar. F.Səttarova ərini tez itirib, çox çətinlik çəkib, uşaqları özü böyüdüb. İkinci Dünya müharibəsi veteranının 4 övlad, 11 nəvə, 25 nəticəsi var. Bütün həyatı boyu işləyib, uzun illər rəhbər vəzifələr tutub. Yaşadığı bütün çətinliklərə baxmayaraq taleyindən razıdır. Hazırda ictimai həyatda və müxtəlif tədbirlərdə fəal iştirak edir.
Yubiley ilində - Qələbənin 75 illiyində Fatma Səttarovanın 100 yaşı tamam olub. Ancaq sənədlərə görə o, iki il cavandır. Bu, həmin illər üçün adi hadisədir. O, 1920-ci ilin yanvarında Bakıda anadan olsa da, doğum haqqında şəhadətnaməni yalnız iki ildən sonra veriblər. O vaxt valideynlər uşağı doğulduğu vaxt qeydiyyata aldırmırdılar. Yalnız onların evinə yoxlama üçün gələndə qızın doğum haqqında şəhadətnaməsinin olmadığı müəyyənləşib. Ona görə, balaca Fatma iki yaşında ikən özü atası ilə birgə doğum haqqında şəhadətnamə almağa gedib. Lakin onlara iki il əvvəlki tarixlə doğum haqqında şəhadətnamə verməyiblər. Beləliklə, sənədlərə görə F.Səttarovanın indi 98 yaşı, əslində isə 100 yaşı var.
F.Səttarova, o cümlədən Rusiyada Böyük Qələbənin 75 illiyi münasibətilə keçirilmiş MDB ölkələrindən olan Böyük Vətən müharibəsi iştirakçıları olmuş veteran qadınlar martda “Qalxan və qızılgül” Ümumrusiya illik ictimai mükafatının təqdim edilməsi ilə bağlı mərasimə də dəvət edilib. Fatma xanıma Moskvada iki medal - “1941-1945-ci illərin Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi” və “Vətənin fəxri” medalları ilə təltif olunub.
Fatma Səttarova Respublika Veteranlar Təşkilatının keçirdiyi tədbirlərdə fəal iştirak edir
F.Səttarova müharibə və əmək veteranı kimi hazırda da Respublika Veteranlar Təşkilatının keçirdiyi tədbirlərdə fəal iştirak etməklə, onun tanıdılmasında əməyini və gənclərin Vətənə, dövlətə sədaqət ruhunda tərbiyəsində biliyini əsirgəmir. Onun həyatı bu gün gənc nəslin Azərbaycanın layiqli vətəndaşları kimi yetişməsində dəyərli nümunələrdən biridir. Tez-tez cəbhə bölgələrində olub, əsgərlərlə görüşən F.Səttarova Azərbaycanı MDB ölkələrində İkinci Dünya müharibəsi ilə bağlı keçirilən tədbirlərdə layiqincə təmsil edərək ölkəmiz, o cümlədən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı həqiqətlərin beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırılmasında fəal rol oynayıb.
Prezident İlham Əliyev hazırda Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarına daim diqqət və qayğı ilə yanaşır, onların sosial məsələlərinin və problemlərinin həllinə çalışır, veteranların yubileyləri təntənəli şəkildə qeyd edilir. Bu sahədə Azərbaycan MDB dövlətləri ilə müqayisədə ilk sıralardadır. Respublika Veteranlar Təşkilatında Böyük Vətən müharibəsinin iştirakçıları, o cümlədən F.Səttarovanın 95 illik yubileyinin 1997-ci ildə geniş qeyd olunması bu diqqət və qayğının bariz təzahürüdür.
Vətəni İkinci Dünya müharibəsində layiqincə təmsil etməsinə görə qürur duyduğunu vurğulayan Fatma Səttarova hər zaman veteranların qayğısına qalan, onların ehtiyacları ilə maraqlanan ulu öndər Heydər Əliyevin layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevə və xanımı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyevaya keçirilən bütün tədbirlərdə veteranlar adından daim minnətdarlığını çatdırır.
Qəhrəmanımızın keçdiyi həyat yolu, təcrübəsi Azərbaycan gənclərinə nümunədir və bu gün veteranlarımızın mövqeyi gənclərimiz üçün vacibdir. Gənclərimiz veteranların həyat və təcrübəsindən daim faydalanmalıdırlar. Veteranlarımız və gənclərimiz Prezident İlham Əliyevin ətrafında sıx birləşməli, ona dəstək olmalıdırlar.
Ölkəmiz fəxr etməlidir ki, İkinci Dünya müharibəsi illərində Vətənə hədsiz sevgi, şücaət, faşizm üzərində Qələbəyə sonsuz inam və əsl mərdlik nümayiş etdirən istedadlı veteran qadınlarımız da var.