Bakı, 8 iyul, AZƏRTAC

Hazırda ölkəmizdə hava şəraiti olduqca isti keçir. Belə günlərdə xüsusilə uşaqlara qarşı diqqət artırılmalıdır. Uşağın bədəninin termorequlyasiyasının xüsusiyyətləri səbəbindən olduqca təhlükəli bir vəziyyət – istivurma və ya günvurma inkişaf edə bilər.

AZƏRTAC xəbər verir ki, Azərbaycan Tibb Universitetinin Uşaq xəstəlikləri kafedrasının professoru, tibb elmləri doktoru Hüseyn Qabulov istivurma ilə günvurma arasındakı fərqlər, uşaqları günvurmadan qoruma üsulları, istivurmanın körpələr üçün təhlükəlilik dərəcəsi və əlamətləri barədə məlumat verib.

-Hazırda ölkədə günvurma ilə əlaqədar vəziyyət necədir?

-Yay mövsümündə isti havaya məruz qalmağın təsirləri ilə əlaqədar pediatrlara müraciətlərin sayında kəskin artım müşahidə olunur. Bu yay da istisna deyil. Hazırkı vəziyyəti və yay mövsümünün qızmar günlərinin hələ qabaqda olmasını nəzərə alaraq, uşaqları istivurmadan və onun ağır nəticələrindən mümkün qədər qorumaq üçün valideynlərə bir neçə tövsiyələr və məsləhətlər vermək istərdim. Məsələ burasındadır ki, bu problemlə bağlı elektron məlumatlar da daxil olmaqla, mediada bir çox fərqli informasiya mövcuddur. Lakin bu materialları təhlil edərkən, bəzi məqalələrin və tövsiyələrin tam düzgün olmadığı və bəzən uşağa hətta zərər verə biləcəyi ortaya çıxır.

Təbii ki, açıq havada olmaq imkanından yararlanmaq sağlamlığın açarlarından biridir. Ancaq, eyni zamanda, isti günlərdə diqqətli olmağı unutmamalıyıq. Unutmamalıyıq ki, əgər uşaq uzun müddət istidə və ya günəş şüaları altındadırsa, istivurma və ya günvurma baş verə bilər. Bu, olduqca təhlükəli vəziyyətdir və ilk növbədə, beyin, ürək-damar, tənəffüs sistemi və digər orqanlara təsir edir.

- İstivurma ilə günvurma arasındakı fərq nədir?

- İstivurma uzun müddət xarici mühitdə qalma nəticəsində bütün bədənin həddindən artıq istiləşməsindən yaranan vəziyyətdir. Eyni zamanda, istivurma orqanizmin ümumi isinməsi, bədən hərarətinin yüksəlməsi və nəticədə vacib funksiyaların pozulmasına səbəb olur.

İstivurmanın bir növü olan günvurma, günəş şüaların birbaşa baş nahiyəsinə vurması nəticəsində reallaşır.

Hər iki vəziyyət o halda baş verir ki, uşaq uzun müddət istiyə (istivurmaya) və ya birbaşa günəş şüasına (günvurmaya) məruz qalır, bu da həyati vacib orqanların funksiyalarının pozulmasına səbəb olur.

İstivurmanın ağırlıq dərəcəsi təkcə ətraf mühitin temperaturundan deyil, eyni zamanda, istiliyin orqanizmə təsir müddətindən də asılıdır. İstivurmanın inkişafına təkan verən digər amillər arasında ətraf mühitin yüksək rütubəti, küləksiz hava, mayenin az qəbulu, günəş altında həddindən artıq fiziki fəaliyyət və s. qeyd etmək olar. Bol və yüksək kalorili qida məhsulları, piylənmə və ya artıq çəki (həddindən artıq dərialtı piyin olması istinin xarici mühitə ötürülməsini çətinləşdirir) də bədən isinməsinin inkişafına səbəb olan amillərdir.

- İstivurmanın əsas əlamətləri hansılardır?

- İstivurma ümumi zəiflik, bədən hərarətinin 39-41 dərəcəyə qədər yüksəlməsi, başgicəllənmə, başağrısı ilə xarakterizə olunur. Uşağın iştahası azalır, nəticədə o, yeməkdən imtina edir, dərisi qızarır və quruyur, nəbz sürətlənir və nəfəs darlığı müşahidə olunur. Vəziyyətin şiddətindən asılı olaraq ürək bulanması, qusma və ishal inkişaf edə bilər. Ağır hallarda müxtəlif orqan və sistemlərinin zədələnməsini göstərən qıcolmalar və huşun itirilməsi, burun qanaması, görmə pozuntusu və digər simptomlar müşahidə olunur.

- Uşaqda istivurma olduğu zaman nə etmək lazımdır?

- İstivurma olduğuna şübhələnirsinizsə, dərhal həkimə müraciət edin. İlkin yardım ondan ibarətdir ki, uşağı kölgəyə və ya sərin otağa aparmaq, onu sıxan paltarları çıxarmaq, yarıoturaq vəziyyətdə uzatmaq, başı yan tərəfə əymək (qusma olduğu təqdirdə boğulma baş verməsin) lazımdır. Ondan başqa, uşağın hərarəti artdığı təqdirdə üzünü və sinəsini otaq temperaturunda olan su ilə silməli, başına, boyunun yan tərəflərinə soyuq kompres qoymaq lazımdır. Kompreslər məhz sərin olmalıdır. Eyni zamanda, ona fasilə ilə bol miqdarda maye vermək lazımdır.

- Uşaqların günün istənilən vaxtında gəzintiyə həvəsli olmasını nəzərə alaraq, yay aylarında istivurmadan qaçmaq mümkündürmü? Bu barədə nə tövsiyə edərdiniz?

- Körpəni birbaşa günəş şüalarına məruz qalmasından qorumaq məqsədilə, ilk növbədə, onun başını və ya bədənini panama və ya dəsmal ilə örtmək lazımdır. Ondan başqa, istivurmanın qarşısını almaq üçün çimərlikdə üzmək ilə qum vannasının qəbulunu növbə ilə etmək, günəş şüasını (vannası) az doza ilə qəbul etmək məqsədəuyğundur. Həmçinin təmiz və sərin maye qəbul etmək məsləhətdir. Açıq havada, xüsusilə isti yay günlərində günəşin altında olmağınız səhər 10-na kimi və axşam 6-dan sonra tövsiyə olunur. Həmçinin yüngül yumşaq materiallardan hazırlanan paltarı geyinmək məsləhətdir.

Həddindən artıq fiziki fəaliyyətin (yarışlar, uzun gəzintilər və s.) məhdudlaşdırılması vacibdir. Rasiona meyvə-tərəvəz məhsulları daxil olmalıdır. Xüsusilə gündüz saatlarında və günəş şüası qəbulunun planlaşdırıldığı zaman yağlı qidalar və ət məhsullarından uzaq durmaq lazımdır.

Qazsız içkilərə və şəkərsiz kompotlara üstünlük verməyiniz tövsiyə olunandır.

Yuxarıda göstərilən profilaktik tədbirlərə riayət etsək, istivurma təhlükəsi körpələrinizdən yan keçəcək və yay mövsümü onların inkişaf edən orqanizmini gücləndirməyə kömək edəcək.