Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

REGİONLAR

Qərbi azərbaycanlı: Tarixi torpaqlarımıza qayıdış beynəlxalq sənədlərdə təsbit olunan hüququmuzdur

Qərbi azərbaycanlı: Tarixi torpaqlarımıza qayıdış beynəlxalq sənədlərdə təsbit olunan hüququmuzdur

Qazax, 28 yanvar, Vüsalə Cənnətova, AZƏRTAC

Ötən əsrdə Qərbi Azərbaycanın dörd bir yanında olduğu kimi, Göyçə mahalının Çəmbərək rayonundakı Toxluca kəndində də bu torpaqların əsl sahibi olan azərbaycanlılar dəfələrlə etnik təmizləməyə məruz qalıblar. Neçə-neçə nəsillər ayrı-ayrı zaman kəsiyində eyni taleni, eyni ağrı-acını yaşamağa məhkum ediliblər. Yurd həsrəti ilə dünyadan köçənlər də çoxdur, ürəyi Qərbi Azərbaycanla döyünüb, ona qovuşacağı günü səbirsizliklə gözləyənlər də. 1957-ci ildə Göyçə gölündən 5 kilometr şimalda yerləşən Toxlucada dünyaya göz açan Süleyman Bayramov da doğma kəndinin həsrətini çəkir.

AZƏRTAC-ın bölgə müxbiri ilə həmsöhbət olan Qərbi azərbaycanlı tarixi həqiqətlərə söykənən ədalətin qalib gələcəyinə əmindir. Onun sözlərinə görə, Ermənistan Azərbaycan xalqının əsrlər boyu öz dədə-baba torpaqlarında – Qərbi Azərbaycanda yaşaması, zəngin maddi-mənəvi irs yaratması faktını danmağa çalışsa da, bu, mümkün deyil.

“1988-ci ilin dekabrında baş verən deportasiyaya qədər Çəmbərəkdə rayon mərkəzindən sonra ən böyük yaşayış məntəqəsi olan kəndimizdə 3200-ə yaxın azərbaycanlı yaşayıb. Toxluca Ocaq, Kirkitli və Çal dağları ilə əhatə olunub. Kəndin bünövrəsinin VII əsrdə qoyulduğu ehtimal olunur. Kəndin adı 1728-ci il tarixli “İrəvan əyalətinin icmal dəftəri”ndə, Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilib”, - deyən Süleyman Bayramov bildirir ki, Toxluca toponiminin Azərbaycan dilində “dağlıq yer” anlamında olan “dağlıqca” sözünün fonetik forması əsasında əmələ gəlməsi fikri var. Kənddə zamanında Anağızoğlu, Dərəyurd, Düzyurd, Taxça, Əyricə, Dərəkom, Ayıdərəsi, Quzey, Xırmanlı, Kərəmbiçən, Qurdlubulaq, Biçənək adlı qışlaqlar olub. Toxlucadakı yer adları da bu torpaqların tarixən öz əzəli sahiblərinə, yəni azərbaycanlılara məxsusluğundan xəbər verir.

“Türk mənşəli toponimlərdən başqa, kəndimizin qədimliyinə dəlalət edən faktlardan biri də ərazisindəki oğuz qəbirləridir. Kənd sakini Cəfər Əli oğlu 1936-cı ildə kəndin yuxarısında, Çal dağının ətəyində ev tikəndə özüldən çıxan qəbir daşları, boyu uzun insan skeletlərinin qalıqları kəndin qədimliyinin və oğuz türklərinə mənsubluğunun sübutu olub. Ərazidə alban abidələrinin qalıqları da vardı. Qəbiristanlığımızda da köhnə qəbirlər olub”, - deyə o bildirir.

Süleyman Bayramovun sözlərinə görə, təbiəti gözəl olan Toxlucanın əhalisi mehriban və zəhmətkeş olub. İnsanlar milli bayramları qeyd edib, adət-ənənələri yaşadıblar, elmə, biliyə, mədəniyyətə hörmətlə yanaşıblar. “Kəndimizdə qardaşım İbrahim Bayramov, Həsən Bayramoğlu, Hüseyn Əhmədov kimi çox sayda ziyalılar doğulub, boya-başa çatıb. Rayon mərkəzindəki 18 nömrəli Yol-Tikinti İdarəsinin, Başkənd xalça fabrikinin filiallarının fəaliyyət göstərdiyi Toxlucada böyük orta məktəb binası, mədəniyyət evi, ATS, tibb məntəqəsi, aptek də vardı. Əhali əkinçiliklə, heyvandarlıqla, arıçılıqla da məşğul olub”.

Qərbi azərbaycanlı xoşagəlməz xatirələrin yaddaşına silinməz izlərlə yazıldığını deyir. Babasından eşitdiyi dəhşətli hadisələrin sonradan özü də şahidinə çevrilib: “1919-cu ildə ermənilər kəndimizə hücum ediblər. Toxluca igidləri düşmən hücumlarına sinə gəriblər. Buna baxmayaraq, arası kəsilməyən hücumlar nəticəsində əhali, o cümlədən babam İdris Kalvaqasımov doğma yurdu tərk etməli olub. Kəlbəcərə üz tutan babamgil 1921-ci ildə geri qayıdıblar. Babam deyərdi ki, hələ İrəvanda ermənilərin sayı çox az idi, onlara da yağış yağanda “Çölə çıxmayın, yer çirklənər” deyərdilər”.

Müsahibimiz ermənilərin azərbaycanlılara qarşı kinini hələ lap uşaq yaşlarından hiss edib. “Balaca idim, Artur adlı ermənidən eşitmişdim ki, Suriyadan gələn atasının azərbaycanlıları görməyə gözü yoxdur. Bizə türk deyirdilər, məhsul satmamağa çalışırdılar. Erməni həkimlərin etdiyi əməliyyatlar nəticəsində Sənəm adlı qadın ölmüşdü, sovxozumuzun müdirinin qızı isə şikəst oldu. Bütün bunlar qəsdən edilirdi. Diş həkimləri keyidici dərmanlardan istifadə etmirdilər. Hərbi xidmətdən qayıtdıqdan sonra mənə, eləcə də digər gənclərimizə iş vermirdilər”, - deyən müsahibim bildirir ki, ermənilərin kəndə gələrək qədim yerlərin şəkillərini çəkməsinin, bulaqlara, abidələrə zərər verməsinin, mənəvi və maddi dəyəri böyük köhnə xalçaları, mis qabları dəyər-dəyməzinə almasının əsl səbəbini sonradan anlayıb.

Ermənilər öz niyyətlərini 1988-ci ilin sonralarında açıq şəkildə büruzə verməyə başlayıblar. Rayon mərkəzinə aparan nəqliyyat vasitələri fəaliyyətini dayandırıb, mağazada ərzaq satılmayıb, kəndin ziyalılarına öz yurdlarını tərk etmələri barədə xəbərdarlıq edilib, hədə-qorxu gəliblər. “Qardaşım Toxluca kənd orta məktəbinin direktoru, kənd sovetinin deputatı idi. Ona və digər ziyalılara kənd əhalisinin təhlükəsizliyinə təminat verilmədiyi bildirilmişdi. Kişilər gecə-gündüz evlərə keşik çəkirdilər, lakin sonda əhali mal-mülkünü də qoyub, kəndi tərk etməli oldu. İnsanlar pərişan halda Qazaxa, Tovuza, Bakıya üz tutdular. 80 yaşlı babam yenidən deportasiyaya məruz qaldı”, - deyə Süleyman Bayramov qeyd edir.

Müsahibimiz onu da bildirir ki, Qərbi Azərbaycana qayıdış onun və soydaşlarının bütün beynəlxalq sənədlərdə təsbit olunan təməl hüququdur. Hər bir Qərbi azərbaycanlı tarixi torpaqlamıza, Qərbi Azərbaycana Qayıdış Konsepsiyasını dəstəkləyir və öz dədə-baba yurduna ləyaqətli, təhlükəsiz şəkildə qayıdışın reallaşacağına əmindir.

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Misir XİN: Fələstinlilər Qəzzada qalmalıdırlar

Üç girov azad edilərək İsrail hərbçilərinə verilib

Şalva Papuaşvili: Aİ-nin ATƏT/DTİHB-nin qanunlarla bağlı gələcək hesabatlarını nəzərə almağa çağırması ikiüzlülükdür

Yaşadığı evdən 3000 manatlıq oğurluq edən kirayənişin polis tərəfindən saxlanılıb

Tibb ixtisasının açılması Qarabağ Universitetinin beynəlxalq reytinqini artıracaq – ekspert

İrakli Kobaxidze: Xarici agentliklər və xaricdən maliyyələşən QHT-lər ölkədə dörd dəfə inqilab etmək istəyiblər

İlin ilk “Kənddən şəhərə” həftəsonu yarmarkasından REPORTAJ

Naxçıvanda məktəblilər arasında II kimya-biologiya olimpiadasının final turu keçirilib

Hərbi dənizçilərimiz “AMAN-25” çoxmillətli təlimi və dialoqunda iştirak edirlər

Sinqapurun “GovInsider” təşkilatının saytında Azərbaycanın DOST modeli barədə məqalə dərc edilib

Gürcüstan ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı bəzi qanunları sərtləşdirir

Ağsuda sosial şəbəkədə investisiya və yatırım adı altında dələduzluq edən şəxs saxlanılıb

USAID-in ölkəmizdə fəaliyyətinin dayandırılması ilə bağlı qərar çox müsbət addımdır - ŞƏRH

Proqnoz: Sabah qar yağacaq

Türkiyədə İŞİD və PKK üzvləri saxlanılıb

Beynəlxalq Aerokosmik və Rəqəmsal İnnovasiyalar Forumu gənclərin bu sahəyə marağını artıracaq

Aleksandr Kovalenko: Bu çətin şəraitdə Azərbaycanın Ukraynaya dəstəyi əvəzsizdir VİDEO

Bakıda yanğın təhlükəli restoranın fəaliyyəti dayandırılıb

Polis Oğuzda 8 kiloqram narkotik vasitə aşkarlayıb

Qara dənizə mazut axıdılması nəticəsində 84 delfin tələf olub

Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi hava şəraiti ilə bağlı hərəkət iştirakçılarına müraciət edib

Xankəndidə şagirdlər zərərli vərdişlərin fəsadları barədə məlumatlandırılıb

Türkiyədən Antarktikaya növbəti elmi-araşdırma səfəri başlayıb

Beynəlxalq hava limanı: Uçuşların təhlükəsizliyi tam təmin olunur, bütün reyslər cədvəl üzrə həyata keçirilir

Beynəlxalq Türk Akademiyası ilə əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edilib

FHN: Ötən gün 33 yanğına çıxış olub, 9 nəfər xilas edilib

USAID-in fəaliyyətinin dayandırılması sabitliyi pozmaq cəhdlərinin qarşısının alınması deməkdir - ŞƏRH

Xətai rayonunda əl qumbarası aşkarlanıb

“Talassemiyasız həyat naminə 20 il: Nadir xəstəliklər” mövzusunda konfrans keçirilib

Sosial Xidmətlər Agentliyi: Yanvar ayında 6 uşaq övladlığa, 2 uşaq himayədar ailəyə verilib

Polis əməkdaşları vətəndaşlardan 1 qumbara, 10 tüfəng götürüblər

Bakıda Beynəlxalq Aerokosmik və Rəqəmsal İnnovasiyalar Forumu keçirilib VİDEO

Ötən gün ümumi çəkisi 20 kiloqrama yaxın narkotik vasitə aşkar olunaraq götürülüb

Qəbələdə “Qış nağılı” Beynəlxalq Musiqi Festivalının açılışı olub FOTO

Keçən il 5663 aztəminatlı şəxsə pulsuz hüquqi yardım göstərilib

Şimal bölgəsində dörd yeni məktəb binası inşa olunur

Ötən il Vəkillər Kollegiyasının Rəyasət Heyətinə 1116 şikayət daxil olub

Ötən gün cinayət törətməkdə şübhəli bilinən 52 nəfər saxlanılıb

Paytaxtda “Kənddən şəhərə” həftəsonu yarmarkası açılıb VİDEO

Hazırda ölkəmizdə 2503 vəkil fəaliyyət göstərir

Azərbaycan nümayəndə heyəti Türkiyədə yaşıl enerji sahəsində dördtərəfli əməkdaşlıq iclasında iştirak edib

Rusiya ABŞ-a ən çox gübrə ixrac edən ikinci ölkə olub

MN: Hərbi hissələrdə görüşə müvəqqəti məhdudiyyət qoyulub

Dağlıq rayonlara qar yağır, bəzi ərazilərdə güclü şimal-qərb küləyi əsir - FAKTİKİ HAVA

AZAL-dan bütün istiqamətlərə 25 faiz endirim kampaniyası

Hava şəraiti ilə əlaqədar sərnişin və yük qatarlarının sürət həddi endirilib

Yeni nevroloji tədqiqat qorxu reaksiyalarını idarə edən beyin bölgələrini müəyyənləşdirib

Alyaskada itmiş təyyarədə olan 10 nəfərin hamısı ölüb YENİLƏNİB

Şolts: NATO-nun Qrenlandiyada mövcudluğu artırılmalıdır

Məşhur avtomobil istehsalçısı “Porsche” böhranla üzləşib

Tramp Putinlə danışıqlar aparmaq niyyətində olduğunu açıqlayıb

Böyük Britaniyada diabet xəstələrinin sayı rekord həddə çatıb

Yaponiyalı mütəxəssis: Egey dənizindəki seysmik aktiv bölgədə 7,5 bal gücündə zəlzələ ola bilər

Dağ velosipedi üzrə Avropa çempionatı Höteborqda keçiriləcək

Bundesliqa: “Bavariya” Münxendə “Verder Bremen”in qapısından üç cavabsız top keçirib

İtaliya ABŞ-ın Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə tətbiq etdiyi sanksiyalara qarşı çıxmayıb

ABŞ hərbi xərcləri azaltmaq niyyətindədir

“Bloomberg”: Aİ Suriyanın enerji sektoruna qarşı sanksiyaları dayandıra bilər

Araşdırma: Tütün və alkoqolun azaldılması xərçəng hallarının qarşısını ala bilər

Tamar Çiburdanidze: USAID dezinformasiyalar yaymaqla hibrid müharibə aparırdı

Zaqatalada avtomobil aşıb, iki nəfər yaralanıb

İtaliya sahillərində güclü zəlzələ olub

Tramp USAID-in fəaliyyətini saxtakarlıq və korrupsiya kimi qiymətləndirib

İsrail fevralın 8-də 183 fələstinli məhbusu azad edəcək

Azərbaycanlı rejissor Qazaxıstanda türkiyəli dramaturqun pyesini səhnələşdirib

Tramp gələn həftə Zelenski ilə görüşməyi planlaşdırır

“Azərişıq” ASC Medianın İnkişafı Agentliyi ilə birgə Zəngilana mediatur təşkil edib

Şəkidə fərdi yaşayış evində yanğın baş verib

İsveç hökuməti odlu silahlara lisenziya verilməsi qaydalarının sərtləşdirilməsini təklif edir

® Yeni bir dövrün başlanğıcı: Bir ekosistem ictimaiyyətə təqdim olundu

Türkiyəli ekspert: Paşinyanın ziddiyyətli bəyanatı Ankara ilə aparılan danışıqlara zərbə vurur

Sülh və insanlıq əleyhinə, müharibə və digər ağır cinayətlərdə təqsirləndirilən erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam etdirilib VİDEO

USAID-in taleyi: Konqresdə böyük mübarizə gözlənilir - ŞƏRH

Azərbaycan və Karib Ölkələri Birliyi arasında əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edilib

Britaniyada “TikTok” məhkəməyə verilib

Azərbaycanla Ermənistan arasında itkin düşmüş şəxslərin taleyinin müəyyənləşdirilməsinə dair fikir mübadiləsi aparılıb

® “Unibank” işğaldan azad edilmiş ərazilərimizə ilk güzəştli biznes krediti ayırıb

İzmirdə Azərbaycan ilə Türkiyənin iş adamları birgə fəaliyyət imkanlarını müzakirə ediblər

Adi və güzəştli ipoteka kreditləri üzrə müraciətlərin sayı açıqlanıb

“DeepSeek” xidmətinin istifadəsinə məhdudiyyət qoyulub

Prezident İlham Əliyev Bakıda metronun “Gənclik” stansiyasının yaxınlığında yaradılan yeni parkın açılışında iştirak edib VİDEO

Ərdoğan: 2028-ci ildən sonra yeni bir İstanbul, yeni bir Türkiyə inşa edəcəyik

Ağdamda cəsur əsgər Rahib Məmmədovun xatirəsi anılıb

Serbiya-Macarıstan neft kəmərinin tikintisinə ilin sonu başlanacaq

Xarici İşlər Nazirliyinin 2025-ci il üzrə əsas prioritetləri müzakirə olunub

® “Biznes proseslərində güvən, sürət və innovasiya” adlı innovativ rəqəmsallaşma həlləri mövzusunda konfrans keçirilib

XII Qlobal Bakı Forumuna həsr olunmuş rəsmi qəbul keçirilib

Britaniya hökuməti “Apple” istifadəçilərinin şifrələnmiş məlumatlarına giriş tələb edib

Almaniyada ixracın və sənaye istehsalının həcmi azalıb

Beynəlxalq tədbirin iştirakçıları Azərbaycanda kosmik hava fəaliyyətləri barədə məlumatlandırılıb

Mirsalam Qənbərov: Nəqliyyat infrastrukturunun yaxşılaşdırılması zamanı ətraf mühit normalarına diqqət yetirilməlidir

Müstəqilliyimiz əbədidir: Gənclər Azərbaycanın gələcəyidir

Biləsuvarda Milli Qəhrəman Mübariz İbrahimova həsr olunan sərgi açılıb

Qəbələnin iki kəndində həkim məntəqəsi əsaslı təmir olunub

Andras Laszlo: USAID və ona bağlı fondlar bir çox ölkələrin siyasətinə müdaxilə edib

Avropa çempionatı: Azərbaycan millisinin seçmə mərhələdəki oyunlarının təqvimi açıqlanıb

İlon Maskın AfD-yə dəstəyindən sonra Almaniyada “Tesla” avtomobillərinin satışları xeyli azalıb

BSU-da müasir avadanlıqlarla təchiz olunmuş mərkəz və laboratoriyalar tələbələrin istifadəsinə verilib

Fransanın Mərkəzi Afrika Respublikasında yeni təzyiq aləti - humanitar proqramlar və QHT-lər

Əmanətlərin Sığortalanması Fondu bu günədək ödədiyi kompensasiyanın məbləğini açıqlayıb