Bakı, 7 fevral, Tamilla Məmmədova, AZƏRTAC

Beynəlxalq ticarət və idarəetmə konsaltinq şirkəti “SBI Markets”in təsisçisi və baş icraçı direktoru Sem Bardenin AZƏRTAC-a eksklüziv müsahibəsini təqdim edirik.

- Cənab Barden, Azərbaycanda investisiya mühitini necə qiymətləndirirsiniz və beynəlxalq investorları cəlb etmək üçün daha nələr edilməlidir?

- Burada cəlbedici investisiya imkanları var. Xarici sərmayə ilə bağlı qanunvericilik dəqiq müəyyən edilmiş və ədalətlidir. İnkişaf etməkdə olan bazar kimi Azərbaycan müsbət investisiya mühiti nümayiş etdirir. Neft-qaz sektorunda güclü iqtisadi bazaya malik olan hökumət çox güman ki, qeyri-neft-qaz sektorunda artımı təşviq edən və ixrac imkanlarını genişləndirən təşəbbüsləri dəstəkləyəcək və bu da öz növbəsində investisiyaların gəlirliliyini artıra bilər.

- Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində Azərbaycanın rolu nədən ibarətdir?

- Azərbaycan Avropaya ən böyük xam neft tədarükçüləri arasında 10-cu yerdədir. Eyni zamanda, Azərbaycanın neft ixracının 70 faizi Avropaya, qalan 30 faizi isə Asiyaya gedir. Azərbaycan həm də İtaliyaya ən böyük xam neft tədarükçüsüdür ki, bu ölkə də Aİ-də üçüncü ən böyük neft idxalçısıdır. Bu, Azərbaycanın İtaliya üçün strateji əhəmiyyətini göstərir.

- 2025-ci ildə dünyada və Azərbaycanda neftin qiyməti ilə bağlı proqnozlarınız necədir?

- Azərbaycanda neftin qiyməti dünya neft bazarlarından asılı olacaq. Hazırda qlobal bazarda neft qıtlığı yoxdur, lakin qiymət, logistika və təchizatın səmərəliliyini təhrif edən amillər var. Bunlara sanksiyalar, tədarükün kəsilməsi riskləri və xüsusilə Ukrayna və Yaxın Şərqdə, o cümlədən İsrail və İrandakı vəziyyətin gərginləşməsi təhlükəsi daxildir. Bu amillər 2025-ci ildə neft bazarına ciddi təsir göstərə bilər. Uzun müddət neftin qiyməti bir barel üçün 70 dollar civarında idi. Bununla belə, ABŞ Prezidenti Donald Trampın andiçmə mərasimi ərəfəsində qiymətlərin yüksəlməsi müşahidə olunur, çünki onun siyasətləri, xüsusən də Yaxın Şərqdəki qeyri-müəyyənlik möhtəkirləri qısa müddətdə qiymətləri artırmağa sövq edir. Prezident Tramp Ukrayna və İsraildə gərginliyin azaldılmasına kömək edə bilsə və ya heç olmasa münaqişələri pisləşdirməsə, 2025-ci ildə neftin orta qiyməti çox güman ki, bir barel üçün 75 dollar civarında olacaq.

- 2024-cü ildə Azərbaycan hansı iqtisadi nailiyyətlərə imza atıb?

- 2024-cü ildə Azərbaycanda 4 faizdən çox iqtisadi artım qeydə alınıb - bu, faktdır. Maraqlıdır ki, bu artım neft-qaz sektorunda artımın olmaması fonunda baş verib. İqtisadi inkişafda dövlət xərcləri və investisiyalar mühüm rol oynayıb. 2025-ci ildə iqtisadi tərəqqinin əsas göstəricisi qeyri-neft sektorunun neft sektorunu üstələyən artımı olacaq ki, bu da iqtisadiyyatın şaxələndirilməsini və karbohidrogenlərdən asılılığın azalmasını göstərəcək.

- Kriptovalyutanın Azərbaycan iqtisadiyyatındakı yerini necə qiymətləndirirsiniz?

- Azərbaycanda bank sektoru nisbətən kiçikdir və kriptovalyutaların nüfuzetmə səviyyəsi aşağıdır. Ölkədə rəqəmsal valyutaların inkişafı çox güman ki, regiondakı ümumi tendensiyaları izləyəcək. Qarşıdakı illərdə kriptovalyuta bazarının genişlənəcəyi şübhəsizdir.

- Bərpaolunan enerji mənbələrinin inkişafı Azərbaycan iqtisadiyyatına və beynəlxalq aləmdəki mövqeyinə necə təsir edə bilər?

- Azərbaycanda bərpaolunan enerji mənbələrinin inkişafı potensialı əhəmiyyətli olaraq qalır. Yerli bərpaolunan enerji istehsalı artdıqca, ixrac üçün mövcud təbii qazın payı artır və bu, ölkənin ixracyönümlü iqtisadiyyatını daha da gücləndirir. Eyni zamanda, bu, daxili bazarı bərpaolunan mənbələrlə aşağıkarbonlu elektrik enerjisi ilə təmin edir. Bu istiqamətdə mühüm addım Azərbaycanın 2024-cü ilin noyabrında COP29 konfransına uğurla ev sahibliyi etməsi oldu.

- Dayanıqlı enerjiyə keçid kontekstində iqtisadiyyatın hansı sektorları Azərbaycan üçün əsas artım drayverləri ola bilər?

- Azərbaycanda əsas bərpaolunan enerji mənbələri günəş və külək enerjisidir. Ölkə günəş enerjisindən yaşıl hidrogen hasil etmək üçün istifadə etməyi planlaşdırır ki, bu da enerjiyə keçid strategiyasının əsas elementi olacaq.

- Qlobal iqtisadiyyat kontekstində Azərbaycanın hazırkı vəziyyətini necə qiymətləndirirsiniz?

- Azərbaycanın coğrafi mövqeyi və strateji əhəmiyyəti onu regionda mühüm oyunçuya çevirir. Rəsmi Bakı İsrailin əsas neft tədarükçüsüdür. Qlobal iqtisadi nöqteyi-nəzərdən Azərbaycan qonşu ölkələr və əsas tərəfdaşlarla qarşılıqlı iqtisadi əlaqələri inkişaf etdirməklə “Ticarət vasitəsilə sülh” strategiyasından istifadə edə bilər. Bu, regional əməkdaşlığı və iqtisadi sabitliyi gücləndirə bilər.