Erməni vandalizminin qurbanına çevrilən, Qafqazın “Xirosiması” adlandırılan Ağdam xilas ediləcəyi günü səbirsizliklə gözləyirdi

Ağdam, 20 noyabr, Göyçək Mahmudlu, AZƏRTAC

Azərbaycanın tarixinin təqvimində qırmızı ilə yazılmış daha bir təqvim var: 20 noyabr. Həmin tarix Ağdamın Azərbaycan Ordusunun nəzarətinə keçdiyi gündür.

2020-ci ilin sentyabrın 27-də başlanan əks-hücum əməliyyatına düşmən cəmi 44 gün tab gətirə bildi. Hər gün ərazi bütövlüyümüzün kəndbəkənd bərpa olunduğu xəritə 44 gün ərzində tamamlandı. Otuz il ərzində ağır istehkamlar quran, özlərini qalib adlandıran və “yenilməzlik” donuna bürünən Ermənistan ordusunun uydurmaları 2020-ci ilin payızında Azərbaycan əsgərinin şücaəti sayəsində puça çıxdı. Ordumuz hər bir cəhətdən onlardan üstün idi. Əsas fərqimiz isə doğma torpaqlarımız naminə vuruşmağımız idi. Uzun illər öz sakinlərinə həsrət qalan, düşmən barbarlığının qurbanına çevrilən həmin torpaqlar xilas olacağı günü səbirsizliklə gözləyirdi. Həmin gün yetişəndə isə torpaq da, daş da, ağac da təbiət də - hər şey doğma insanlarına güc verdi. Bu savaşda canlı, cansız, mücərrəd olan nə varsa - hər şey bizim tərəfimizdə idi. Xeyirlə Şərin mübarizəsində İlahi ədalət gec də olsa bərpa olundu. Biz haqqımız olanı 44 gün ərzində nəinki düşmənə, onun havadarlarına qarşı bütün cəbhələrdə döyüşərək aldıq. Xalq-ordu-iqtidar birliyi dəmir yumruq kimi qarşısındakı bütün maneələri əzə-əzə irəlilədi. Bu müqəddəs yolda canımızdan canlar getdi, ən dəyərlilərimizi qurban verdik, lakin amalımıza çatdıq: biz adımıza layiq Zəfər qazandıq. Biz tarixi missiyamızı 44 günə yekunlaşdırdıq... Düşmən dizlərini yerə qoyaraq kapitulyasiya aktına imza atmalı oldu. Nəticədə Ağdam, Kəlbəcər və Laçın rayonları bir güllə atılmadan azad edildi.

2020-ci il noyabrın 20-də Ağdamda Zəfər Günəşi doğdu

Azərbaycanın hərbi-siyasi qələbəsinin təsdiqi olan 2020-ci il 10 noyabr tarixli üçtərəfli Bəyanata əsasən Azərbaycan Ordusu əvvəlcə Ağdam rayonuna daxil oldu. 27 il ərzində ermənilərin hər cür vandallığına məruz qalan, daşı-daş üstündə qalmayan, Qafqazın “Xirosiması” adlandırılan Ağdama 2020-ci ilin payızında doğma insanlarının hənirtisi ilə erkən bahar gəldi. Rəşadətli Azərbaycan Ordusu Ağdama girişi ilə nəinki düşməni, hətta neçə illərdir rayonu Günəşə həsrət qoyan qara buludları da qovdu. 2020-ci il noyabrın 20-də Ağdamda Zəfər Günəşi doğdu.

Düşmən nə qədər özünü məğlubedilməz olduğu barədə yalana inandırmağa çalışsa da, bu mümkün olmamışdı. Onlar bilirdilər ki, bir gün qorxduqları başlarına gələcək. Bunu naxələflərin işğal dövründə torpaqlarımıza qarşı törətdikləri vəhşiliklər də sübut edir. Barbarlar canlı-cansız nə varsa, hamısına qıyıblar, bizə olan nifrətlərinin heyfini daşdan, ağacdan, çaydan çıxıblar.

Əbəs yerə Ağdama “ruhlar şəhəri” deyilmirdi. Otuz il ərzində şəhərin öldürülən ruhu, xarabaya döndərilən kəndləri insanı vahiməyə salırdı. Təbiətə tutulan divan görənləri dəhşətə gətirirdi. Lakin 2020-ci il noyabrın 20-dən Ağdama yeni can, yeni nəfəs gəldi. Bütün təhlükələrə, risklərə baxmayaraq, rayonun azad edilməsindən cəmi üç gün sonra - 2020-ci il noyabrın 23-də Prezident, Silahlı Qüvvələrin Müzəffər Ali Baş Komandanı İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Ağdam şəhərində oldular. Dövlətimizin başçısının Ağdamda Azərbaycanın üçrəngli bayrağını qaldırması görüntülərini milyonlarla azərbaycanlı fəxr və böyük sevinclə izlədi. Həmin gün dövlətimizin başçısı çıxışı zamanı Ağdamın bərpa olunacağını bütün dünyaya duyurdu: “... Dağılmış Ağdam şəhəri erməni vəhşiliyinin şahididir. Biz Ağdam şəhərini bərpa edəcəyik, bütün kəndləri bərpa edəcəyik. Heç kimdə bu haqda şübhə olmasın. Bu, böyük iş olacaqdır. Əlbəttə ki, böyük zəhmət tələb edəcək. Amma necə ki, biz 44 gün ərzində birlik göstərmişik, əminəm ki, azad edilmiş torpaqlarımızın bərpası işində də birlik, əzmkarlıq göstərəcəyik. Bütün şəhərlərimizi bərpa edəcəyik, daha da gözəl şəhərlər olacaqdır. Şəhərlərimizdə qalan tarixi abidələri bərpa edəcəyik və bir daha gücümüzü göstərəcəyik”.

AZƏRTAC-ın müxbiri Vətən müharibəsi dövründə Ağdam istiqamətində aparılan əməliyyatlarda iştirak edən və hazırda xidmətini həmin rayonda davam etdirən hərbi qulluqçularla həmsöhbət olub. İki il ötməsinə baxmayaraq, hərbçilərimiz hələ də o günləri böyük qürur və fərəhlə xatırlayır, bu torpaqlarda xidmət göstərməkdən fəxr etdiklərini deyirlər.

Düşmən manevrlərimizə aldanaraq boşluqlara yol verdi ki, ordumuz bundan layiqincə yararlandı

Vətən müharibəsi iştirakçısı mayor Nicat Tağıyev deyib: “Müzəffər Ali Baş Komandan Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə qazanılmış Zəfər Azərbaycan tarixinə qızıl hərflərlə yazıldı. Vətən müharibəsi nəticəsində xalqımızın 30 illik yurd həsrətinə son qoyuldu. Bu gün fəxr edirik ki, azad olunmuş Ağdam torpağında xidmət edir, döyüş növbətçiliyini təşkil edirik”.

Ağdamda müdafiə döyüşündə iştirak etmiş baş leytenant Əlisgəndər Qurbanovun sözlərinə görə, 44 günlük Vətən müharibəsi dövründə tabe olduğu bölüyün döyüş zolağı Ağdam istiqaməti olub: “Mən Ağdamda müdafiə döyüşündə iştirak etmişəm. Bura vaxtilə müharibə ərəfəsində ermənilərin hava hücumundan müdafiə sisteminin olduğu yüksəklikdir. Onlar ərazidə hava hücumundan müdafiə qurğularını yerləşdirərək öz bölmələrini müdafiə edirdilər. Biz də onların yerini qabaqcadan aşkar edərək lazım olan artilleriya vasitələri ilə zərərsizləşdirdik. Əraziyə baxsaq, ümumiyyətlə strateji yüksəkliyə düşmən hakim idi. Biz isə sırf düşmənin ön xəttinin qarşısında düzəngahda yerləşmişdik. Məqsədimiz düşməni bu zolaqda aldatmaq, onların fikrini üzərimizə tam çəkmək, ordumuzun irəliləməsi üçün digər cinahlarda boşluqlar yaratmaq idi. Biz bunu bacardıq, düşmənin lazım olan güc-qüvvəsini öz üzərimizə, Ağdam zolağına çəkdikdən sonra müdafiə döyüşünə başladıq. Bu zaman onların say nisbəti bizim ordunun bölmələrinin say nisbətindən daha çox idi. Buna baxmayaraq, lazım olan artilleriya, tank atışları, manevrlər edərək düşmənin bu zolaqda diqqətini üzərimizə çəkərək digər cinahlarda boşluq yaratmağa məcbur etdik. Düşmən manevrlərimizə aldanaraq boşluqlara yol verdi ki, bundan da layiqincə yararlandıq. Ağdam rayonuna daxil olarkən əvvəlcə rayonda düşmənin hansı ön xətdə yerləşdiyi, necə möhkəmləndiyi, bizimlə döyüşü hansı zolaqdan apardığını öyrəndik. Məlum oldu ki, onlar sırf yeddi valdan ibarət ön xətdəki ərazidə yerləşmişdilər. Həmin ön xətlər vallar arasındakı minalanmış ərazilər idi. Yüksəkliklərdə pulemyot və minaatanlar üçün uzunmüddətli atəş nöqtələri, “Faqot” kompleksinin mövqeləri var idi ki, bunlar da sırf onların ön xəttinin üzərində qurulmuşdu. Qələbə ordumuza çox yaraşır. Bir hərbçi kimi döyüş növbəsinin mütəşəkkil təşkil edilməsində iştirakımıza görə qürur duyuruq. Qarabağ Azərbaycandır!”.

Ağdamda aparılan yenidənqurma və bərpa işləri

İşğal dövründə Ağdamda 10 min kvadratkilometrdən çox ərazi Ermənistan tərəfindən dağıdılıb. Törədilən bu vandallıq aktları ucbatından cəhənnəmi xatırladan Ağdamın cənnətə çevrilməsi istiqamətində işlərə başlanılıb. Ötən iki ildə Ağdam şəhərində bir sıra mühüm infrastruktur layihələri icra olunub. Ərazisinin çox hissəsi minalı sahə olsa da, təmizləmə işləri aparıldıqca bərpa-quruculuq tədbirləri də gecikdirilmir. Bütün şəhərlər kimi, Ağdamın da baş planı aparıcı beynəlxalq şirkətlər tərəfindən artıq hazırlanıb və təsdiqlənib. Qeyd edək ki, 2021-ci il mayın 28-də Prezident İlham Əliyevə Ağdam şəhərinin baş planı təqdim olunub.

Ötən il mayın 28-də Prezident İlham Əliyev tərəfindən Ağdam şəhərinin bərpasının təməl daşı qoyulub. Bununla yanaşı, ötən iki il ərzində “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin, Zəfər və İşğal muzeylərinin, Ağdam Sənaye Parkında fəaliyyət göstərəcək alternativ və bərpaolunan enerji mənbələri ilə qidalanan işıq dirəklərinin, digər qurğuların və xalça istehsalı müəssisələrinin, “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının və 209 mənzildən ibarət yeni yaşayış kompleksinin, 210 çarpayılıq Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməli qoyulub. Bərdə-Ağdam dəmir yolu gələn il istifadəyə veriləcək. Bundan başqa, dəmir yolu vağzalının tikintisi nəzərdə tutulur. Eləcə də Ağdam şəhərində min yerlik məktəb tikilir.

Ağdamda Qarabağ xanlığının banisi Pənahəli Xanın Sarayının yerləşdiyi İmarət Kompleksinin bərpası işləri davam edir. Həmçinin, Ağdamda tamaşaçı tutumu 15 min nəfər olan və şəhərin geniş infrastruktura malik guşəsində yeni stadion inşa edilir.

Bu il oktyabrın 4-də dövlətimizin başçısı və birinci xanım Ağdam rayonunun Eyvazxanbəyli kəndindəki Atçılıq Nəsilartırma Mərkəzinin, Ağdam rayonunun Xıdırlı və Kəngərli kəndlərinin, şəhərin daxili yol və kommunikasiya şəbəkəsinin, City Hotel Ağdam mehmanxanasının, keçmiş məcburi köçkünlər üçün inşa olunacaq 470 mənzildən ibarət yaşayış məhəlləsinin, şəhərin dəmir yolu və avtovağzal kompleksinin, rayonun Sarıcalı kəndinin təməlqoyma mərasimlərində, Xurşidbanu Natəvanın abidəsinin açılışında iştirak ediblər. Həmçinin Pənahəli Xanın Sarayı və İmarət Kompleksində görüləcək işlərlə tanış olublar.

Heydər Əliyev Fondu tərəfindən Ağdam Cümə məscidində bərpa-restavrasiya işləri aparılır. Tarixi-memarlıq abidələrinin bərpası, o cümlədən yaşıllıqların salınması işlərinə də diqqət ayrılır.

Həmçinin bu ilin oktyabrında Ağdamda “Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri” və “Yeni Şəhər Gündəliyi” - postmünaqişə dövründə bərpa və yenidənqurmanın aparıcı qüvvəsi kimi” mövzusunda Azərbaycan Milli Şəhərsalma Forumu keçirilib. Ölkəmizdə ilk dəfə məhz Ağdam şəhərində keçirilən bu Forum şəhərsalma sahəsində dünyanın müxtəlif ölkələrindən olan sahə mütəxəssislərinin təcrübələrinin bölüşülməsi və dayanıqlı inkişafın təmin edilməsi üçün əməkdaşlığın genişləndirilməsi baxımından nadir və uğurlu platforma olub.

İndi işğaldan azad olunmuş Ağdamda keçmiş məcburi köçkünlərin öz yurdlarına tezliklə qayıtması üçün dövlətimiz bütün potensialını səfərbər edib. İrimiqyaslı infrastruktur layihələri icra olunur.

Görülən işlər onu deməyə əsas verir ki, Ağdamın çal-çağırlı vaxtlarının geri dönməsinə çox müddət qalmayıb. Çox keçməyəcək ki, nəinki Ağdamda, azad edilmiş bütün ərazilərimizdə həyat yenidən qaynayacaq, körpələrin, uşaqların gülüş səsi illərdir torpaqlarımızın üzərinə çökmüş ölü sükutu pozacaq.