Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

DÜNYA

ÜST: Qlobal xərçəng yükünün artacağı proqnozlaşdırılır

ÜST: Qlobal xərçəng yükünün artacağı proqnozlaşdırılır

Bakı, 5 fevral, AZƏRTAC

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Xərçənglə Mübarizə Proqramının rəhbəri, cərrahi onkologiya mütəxəssisi Andre İlbavinin açıqlamalarına əsasən, qlobal xərçəng yükünün qarşıdakı 20 il ərzində iki dəfə artacağı proqnozlaşdırılır. Xərçəng hazırda dünyada ən çox ölümə səbəb olan ikinci xəstəlikdir və hər beş nəfərdən biri bu xəstəliyə yoluxur.

AZƏRTAC Anadolu Agentliyinə istinadla xəbər verir ki, xərçəng anormal hüceyrələrin nəzarətsiz böyüməsi ilə xarakterizə edilən geniş bir xəstəlik qrupu olmaqla yanaşı, demək olar ki, istənilən orqan və ya toxumada meydana çıxa bilər. Hazırda 200-dən çox xərçəng növü mövcuddur və onlar meydana gəldiyi toxumaya əsasən adlandırılır. Türkiyədə həm kişilər, həm də qadınlar arasında ən çox rast gəlinən xərçəng növü dəri xərçəngidir. Kişilərdə ağciyər, prostat, kolon, düz bağırsaq, mədə və mədəaltı vəzi xərçəngləri daha çox rast gəlinən növlər arasındadır. Qadınlarda isə döş, ağciyər, bağırsaq, düz bağırsaq, uşaqlıq boynu, yumurtalıq, mədə və mədəaltı vəzi xərçəngləri daha geniş yayılıb.

Xəstəliyin erkən aşkarlanması ölüm riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Mütəxəssislər xərçəngin ilkin əlamətlərinə qızdırma, yorğunluq, ağrı, bədənin müxtəlif hissələrində müşahidə edilən kütlələr, qanaxmalar, öskürək, xoruldama, həmçinin dəri, bağırsaq və sidik ifrazatında dəyişikliklər kimi simptomların daxil olduğunu bildirirlər. Əlavə olaraq, gözlənilməz arıqlama da potensial xərçəng əlaməti kimi qeyd olunur. Xərçəngin yaranmasına təsir edən amillər dəyişməz (yaş, cins və genetik faktorlar) və dəyişdirilə bilən (tütün və alkoqol istifadəsi, hava çirkliliyi, qeyri-sağlam qidalanma, fiziki hərəkətsizlik və artıq çəki) faktorlar olmaqla iki əsas qrupa bölünür. A.İlbavinin sözlərinə görə, xərçəngin təxminən 5-10 faizi genetik risk faktorları ilə əlaqəlidir, lakin tütün istifadəsi xərçəngdən ölüm hallarının 20-25 faizinə səbəb olur. İlkin profilaktika xərçəngin qarşısının alınmasında mühüm rol oynayır. Sağlam çəkinin qorunması, balanslı qidalanma, tütün və alkoqol istifadəsindən çəkinmə, fiziki aktivliyin artırılması, yuxu keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması və stress səviyyələrinin idarə edilməsi xəstəliyin qarşısının alınması üçün əsas tövsiyələr sırasındadır. Günəş şüalarından qorunmaq, kimyəvi maddələrə və radiasiyaya məruz qalmağı məhdudlaşdırmaq, həmçinin Hepatit B və HPV peyvəndi almaq da effektiv profilaktik tədbirlər arasındadır. İkinci dərəcəli profilaktika, xərçəngin erkən diaqnozuna yönəlmiş müayinə və testləri əhatə edir. HPV testi, uşaqlıq boynu xərçəngi müayinəsi, mamoqrafiya, kolonoskopiya və genetik testlər bu prosesin əsas hissələridir. Erkən diaqnoz ölüm nisbətlərini azaltmağa kömək edən əsas strategiyalardan biri hesab olunur. Üçüncü dərəcəli profilaktika isə xəstəliyin uzunmüddətli təsirlərini minimuma endirmək məqsədi daşıyır. Bu mərhələdə cərrahiyyə, radioterapiya, kemoterapiya, hormon terapiyası, genetik və hədəf terapiya kimi müalicə üsulları tətbiq olunur. Son illərdə xərçəng müalicələrində immunoterapiya, fərdi yanaşmalar və müasir diaqnostik metodlar diqqət mərkəzindədir. Xərçəng nisbətləri ölkələrin inkişaf səviyyəsi ilə sıx bağlıdır. Avropa, Şimali Amerika və Okeaniya regionlarında xərçəngin yayılma göstəriciləri yüksək olduğu halda, Afrikada bu göstəricilər daha aşağıdır. A.İlbavinin sözlərinə görə, yüksək gəlirli ölkələrdə tütün və spirt istifadəsi, fiziki hərəkətsizlik və qeyri-sağlam qidalanma kimi faktorlar xərçəng yükünün artmasına səbəb olur. Lakin bu ölkələr infeksiyaya bağlı xərçəng növlərinin qarşısını almaq baxımından daha yaxşı göstəricilərə malikdirlər. Xərçəng yükünün artmasının səhiyyə sistemlərinə ciddi təzyiq göstərəcəyi bildirilir. Xüsusilə, xərçəngin idarə edilməsi və müalicəsi üçün yetərli infrastruktura malik olmayan ölkələr bu artımdan daha çox təsirlənəcək. Əgər vaxtında müvafiq tədbirlər görülməzsə, xərçəng müalicəsinin yüksək maliyyətləri və səhiyyə sistemlərində bərabərsizliklər ciddi problemlərə səbəb ola bilər. A.İlbavi bildirib ki, bəzi ölkələrdə xərçəng yükünün qarşıdakı 20 il ərzində iki dəfə artması gözlənilir və bu artımın əsasən xərçənglə mübarizə proqramlarının yetərincə inkişaf etmədiyi ölkələrdə müşahidə ediləcəyi ehtimal olunur.

Xərçəngin qlobal miqyasda yükünün artması ilə bağlı proqnozlar erkən diaqnoz və effektiv profilaktika tədbirlərinin vacibliyini bir daha vurğulayır. Xüsusilə, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə xərçənglə mübarizə strategiyalarının gücləndirilməsi və səhiyyə sistemlərinin bu artıma uyğun şəkildə təkmilləşdirilməsi həyati əhəmiyyət kəsb edir. Profilaktik tədbirlərin genişləndirilməsi və erkən diaqnoz imkanlarının artırılması, xərçənglə bağlı ölüm hallarının azaldılmasında mühüm rol oynaya bilər.

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Heydər Əliyev Fondu nüfuzlu beynəlxalq mükafata layiq görülüb

Dövlət Uşaq Filarmoniyası “Qırmızı Papaq” tamaşası ilə çıxış edib

Almaniyada radikal sağa qarşı etirazlar davam edir

“Min bir gecə” baleti yeni quruluşda Omanda təqdim edilib

Hacıqabulda zəlzələ baş verib

Astana ilə Aktau arasında: Gecikən jurnalistin qeydləri

FIFA azərbaycanlı futbolçunun şikayətini təmin edib, Türkiyə klubu təzminat ödəyəcək

Etibar İbrahimov: Şah dili brendinin formalaşmasına və məşhurlaşmasına nail olmuşuq

“Qarabağ Universitetinin Klinikası” azad edilmiş torpaqlarda yüksək keyfiyyətli tibbi xidmətlərin göstərilməsində mühüm rol oynayacaq – RƏY

Mərkəzi Seçki Komissiyasının iclası keçirilib VİDEO

"Neftçi" İngiltərə çempionunu transfer edib

BƏƏ Dünya Hökumətlər Sammitinə ev sahibliyinə hazırlaşır

Dmitri Sitkovetski: Azərbaycanda özümü evimdəki kimi hiss edirəm

Romada fermerlər traktorlarla etiraz aksiyası keçiriblər

Yeni texnologiya elektrik enerjisinin idarə olunmasında mühüm bir dövrün başlanğıcı ola bilər - TƏDQİQAT

Bu gündən Mingəçevir-Şuşa və əks istiqamətdə avtobus reysi fəaliyyətə başlayıb

Yeniyetmə voleybolçuların Azərbaycan birinciliyi keçirilir

Çexiyalı siyasətçi: Aİ tənqidi mövqeləri boğur, fərqli baxışları nifrətlə mübarizə adı altında məhdudlaşdırır

Abşeron Milli Parkına dəniz akvatoriyalı xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazisi statusu verilməsi planlaşdırılır

Fərhad Bədəlbəyli: Bu soyuq qış günlərində musiqisevərlərə isti, xoş ovqat bəxş edəcəyik

Şuşa-Ağdərə-Kəlbəcər rayonlarının ərazisini əhatə edən yeni milli park yaradılacaq

Çexiyanın keçmiş Baş naziri: Avropa İttifaqı intihara bərabər siyasət yürüdür

ABŞ İsrailə 7,41 milyard dollar dəyərində hərbi məhsulların satışına icazə verib

“Ordu” İdman Klubu Basketbol Liqasında növbəti qələbəsini qazanıb

Fransanın dörd qeyri-şəffaf həbsxanasında 9 mindən çox miqrant qanunsuz saxlanılıb

USAID: Qlobal inkişaf aləti, yoxsa geosiyasi təsir vasitəsi? TƏHLİL

Abşeron Milli Parkının yaradılmasının 20 ili tamam olur

“Vergi və hesabatlılıq” işçi qrupunun növbəti iclası keçirilib

Qazaxıstanda “Divanü lüğat-it-türk” Beynəlxalq sərgisi açılıb

İngiltərədə 319 uşaq psixi sağlamlıq müalicəsi üçün 35 min 845 günü evindən uzaqda keçirib

Astanada türk xalqlarının musiqi konserti - “TAMYR” keçirilib

Kəngərli rayonu ərazisində hərbi sursat tapılıb VİDEO

Çində torpaq sürüşməsi nəticəsində 30 nəfər dağıntı altında qalıb VİDEO

Türkiyə ordusu Suriyanın şimalında 13 terrorçunu məhv edib

Şolts: ABŞ tariflər tətbiq edərsə, Avropa Komissiyası cavab verəcək

Vado Şakarişvili: USAID sülhün deyil, müharibələrin, antidemokratiyanın, korrupsiyanın beşiyi olub

Misir XİN: Fələstinlilər Qəzzada qalmalıdırlar

Üç girov azad edilərək İsrail hərbçilərinə verilib

Şalva Papuaşvili: Aİ-nin ATƏT/DTİHB-nin qanunlarla bağlı gələcək hesabatlarını nəzərə almağa çağırması ikiüzlülükdür

Yaşadığı evdən 3000 manatlıq oğurluq edən kirayənişin polis tərəfindən saxlanılıb

Tibb ixtisasının açılması Qarabağ Universitetinin beynəlxalq reytinqini artıracaq – ekspert

İrakli Kobaxidze: Xarici agentliklər və xaricdən maliyyələşən QHT-lər ölkədə dörd dəfə inqilab etmək istəyiblər

İlin ilk “Kənddən şəhərə” həftəsonu yarmarkasından REPORTAJ

Naxçıvanda məktəblilər arasında II kimya-biologiya olimpiadasının final turu keçirilib

Hərbi dənizçilərimiz “AMAN-25” çoxmillətli təlimi və dialoqunda iştirak edirlər

Sinqapurun “GovInsider” təşkilatının saytında Azərbaycanın DOST modeli barədə məqalə dərc edilib

Gürcüstan ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı bəzi qanunları sərtləşdirir

Ağsuda sosial şəbəkədə investisiya və yatırım adı altında dələduzluq edən şəxs saxlanılıb

USAID-in ölkəmizdə fəaliyyətinin dayandırılması ilə bağlı qərar çox müsbət addımdır - ŞƏRH

Proqnoz: Sabah qar yağacaq

Türkiyədə İŞİD və PKK üzvləri saxlanılıb

Beynəlxalq Aerokosmik və Rəqəmsal İnnovasiyalar Forumu gənclərin bu sahəyə marağını artıracaq

Aleksandr Kovalenko: Bu çətin şəraitdə Azərbaycanın Ukraynaya dəstəyi əvəzsizdir VİDEO

Bakıda yanğın təhlükəli restoranın fəaliyyəti dayandırılıb

Polis Oğuzda 8 kiloqram narkotik vasitə aşkarlayıb

Qara dənizə mazut axıdılması nəticəsində 84 delfin tələf olub

Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi hava şəraiti ilə bağlı hərəkət iştirakçılarına müraciət edib

Xankəndidə şagirdlər zərərli vərdişlərin fəsadları barədə məlumatlandırılıb

Türkiyədən Antarktikaya növbəti elmi-araşdırma səfəri başlayıb

Beynəlxalq hava limanı: Uçuşların təhlükəsizliyi tam təmin olunur, bütün reyslər cədvəl üzrə həyata keçirilir

Beynəlxalq Türk Akademiyası ilə əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edilib

FHN: Ötən gün 33 yanğına çıxış olub, 9 nəfər xilas edilib

USAID-in fəaliyyətinin dayandırılması sabitliyi pozmaq cəhdlərinin qarşısının alınması deməkdir - ŞƏRH

Xətai rayonunda əl qumbarası aşkarlanıb

“Talassemiyasız həyat naminə 20 il: Nadir xəstəliklər” mövzusunda konfrans keçirilib

Sosial Xidmətlər Agentliyi: Yanvar ayında 6 uşaq övladlığa, 2 uşaq himayədar ailəyə verilib

Polis əməkdaşları vətəndaşlardan 1 qumbara, 10 tüfəng götürüblər

Bakıda Beynəlxalq Aerokosmik və Rəqəmsal İnnovasiyalar Forumu keçirilib VİDEO

Ötən gün ümumi çəkisi 20 kiloqrama yaxın narkotik vasitə aşkar olunaraq götürülüb

Qəbələdə “Qış nağılı” Beynəlxalq Musiqi Festivalının açılışı olub FOTO

Keçən il 5663 aztəminatlı şəxsə pulsuz hüquqi yardım göstərilib

Şimal bölgəsində dörd yeni məktəb binası inşa olunur

Ötən il Vəkillər Kollegiyasının Rəyasət Heyətinə 1116 şikayət daxil olub

Ötən gün cinayət törətməkdə şübhəli bilinən 52 nəfər saxlanılıb

Paytaxtda “Kənddən şəhərə” həftəsonu yarmarkası açılıb VİDEO

Hazırda ölkəmizdə 2503 vəkil fəaliyyət göstərir

Azərbaycan nümayəndə heyəti Türkiyədə yaşıl enerji sahəsində dördtərəfli əməkdaşlıq iclasında iştirak edib

Rusiya ABŞ-a ən çox gübrə ixrac edən ikinci ölkə olub

MN: Hərbi hissələrdə görüşə müvəqqəti məhdudiyyət qoyulub

Dağlıq rayonlara qar yağır, bəzi ərazilərdə güclü şimal-qərb küləyi əsir - FAKTİKİ HAVA

AZAL-dan bütün istiqamətlərə 25 faiz endirim kampaniyası

Hava şəraiti ilə əlaqədar sərnişin və yük qatarlarının sürət həddi endirilib

Yeni nevroloji tədqiqat qorxu reaksiyalarını idarə edən beyin bölgələrini müəyyənləşdirib

Alyaskada itmiş təyyarədə olan 10 nəfərin hamısı ölüb YENİLƏNİB

Şolts: NATO-nun Qrenlandiyada mövcudluğu artırılmalıdır

Məşhur avtomobil istehsalçısı “Porsche” böhranla üzləşib

Tramp Putinlə danışıqlar aparmaq niyyətində olduğunu açıqlayıb

Böyük Britaniyada diabet xəstələrinin sayı rekord həddə çatıb

Yaponiyalı mütəxəssis: Egey dənizindəki seysmik aktiv bölgədə 7,5 bal gücündə zəlzələ ola bilər

Dağ velosipedi üzrə Avropa çempionatı Höteborqda keçiriləcək

Bundesliqa: “Bavariya” Münxendə “Verder Bremen”in qapısından üç cavabsız top keçirib

İtaliya ABŞ-ın Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə tətbiq etdiyi sanksiyalara qarşı çıxmayıb

ABŞ hərbi xərcləri azaltmaq niyyətindədir

“Bloomberg”: Aİ Suriyanın enerji sektoruna qarşı sanksiyaları dayandıra bilər

Araşdırma: Tütün və alkoqolun azaldılması xərçəng hallarının qarşısını ala bilər

Tamar Çiburdanidze: USAID dezinformasiyalar yaymaqla hibrid müharibə aparırdı

Zaqatalada avtomobil aşıb, iki nəfər yaralanıb

İtaliya sahillərində güclü zəlzələ olub

Tramp USAID-in fəaliyyətini saxtakarlıq və korrupsiya kimi qiymətləndirib

İsrail fevralın 8-də 183 fələstinli məhbusu azad edəcək