Bakı, 26 sentyabr, AZƏRTAC

Yüksək texnologiyalara əsaslanan cəmiyyətdə mühəndis peşəsinin nüfuzu, əhəmiyyəti və məsuliyyəti getdikcə artır.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə AMEA-nın vitse-prezidenti, İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun baş direktoru, akademik Rasim Əliquliyev məlumat verib.

R.Əliquliyev bəşər tarixində baş verən və mühəndis peşəsi ilə bilavasitə bağlı olan sənaye inqilablarını da xarakterizə edib: “I Sənaye İnqilabı buxar maşınının, II Sənaye İnqilabı elektrikin, III Sənaye İnqilabı elektronikanın, kompüterin və internetin, IV Sənaye İnqilabı isə süni intellekt, əşyaların interneti və s. texnologiyaların meydana gəlməsi və inkişafı ilə əlaqədardır. Son zamanlar V və VI sənaye inqilablarının çox da uzaqda olmadığından bəhs edilir. Dünyada baş verən rəqəmsal transformasiyalar, yaşıl transformasiyalar yeni texnologiyaların, bilik və ixtisasların yaranmasına gətirib çıxarır. Artıq ölkəmizdə IV Sənaye İnqilabının tələblərinə uyğun olaraq, yeni nəsil kadrların hazırlanmasına xüsusi diqqət yetirilir”.

Akademik qeyd edib ki, mühəndislərin ixtiraları bütün sivilizasiyanın inkişafını yüksək səviyyəyə gətirib çıxardı. Müasir dövrdə alimlərin, mühəndislərin intellekti hesabına çoxlu sayda innovasiyalar yarada biləcək texnologiyalar kəşf edilir. Lakin bəşəriyyətin inkişafına xidmət edən həmin ixtiralar artıq insanların yaşadığı ekosistemə də böyük təhlükələr yaradır. İqlim dəyişikliyi, qlobal istiləşmə, təbii ekotarazlığın pozulması, təbiətdə gedən digər anomal proseslər və s. mühəndislərin xoş məramla yaratdıqları ixtiralara qarşı müəyyən institusional, funksional və qlobal tədbirlərin həyata keçirilməsini zəruri edir, mənfi təsirlərin azaldılması üçün yaşıl texnologiyalar, yaşıl mühəndislik, yaşıl innovasiyalar və s. daha da aktuallaşır.

“Bir neçə onilliklər öncə inşaat, avtomobil, elektrik və s. mühəndisliklərdən bəhs edilirdi. Artıq mühəndislik elmi-texnoloji çərçivədən kənara çıxıb. Bunun səbəbi texnologiyaların insanların bütün fəaliyyət sahələrinə nüfuz etməsidir. Bu gün informasiya-kommunikasiya texnologiyaları və digər qabaqcıl texnologiyaların tətbiq olunmadığı elə bir sahə yoxdur. Bunun da nəticəsində sosioloji, qeyri-maddi mühitlə maddi mühit konvergensiya olunur. Texnoloji biliklər, təfəkkür tərzi insan fəaliyyətinin hər bir sferasına nüfuz edir və texnoloji inqilabların gətirdiyi reallıqlara uyğun olaraq, yeni mühəndislik istiqamətləri: sosial, siyasi, maliyyə, bilik, informasiya, dil, proqram, data mühəndislikləri və s. kimi yeni peşələr meydana çıxır”, - deyə akademik R.Əliquliyev qeyd edib.

AMEA-nın vitse-prezident diqqətə çatdırıb ki, müasir dövrdə bütün dünyada additiv texnologiyalar, süni intellekt, əşyaların interneti, kiberfiziki sistemlər, 3D sənayesi, rəqəmsal əkiz, əlavə olunmuş reallıq, virtual reallıq və s. kimi qabaqcıl texnologiyalar geniş yayılmaqdadır. Bu da yeni texnologiyalardan istifadə etmək, onlarla təhlükəsiz davranmaq üçün minimal biliklərə, vərdişlərə yiyələnməyi tələb edir. Deməli, hər kəsdə ümumi mədəniyyətin tərkib hissəsi kimi texnoloji mədəniyyət və mühəndis təfəkkürü formalaşmalıdır.

“Şübhəsiz ki, bu çağırışlar, innovasiyalar bütün peşə sahibləri qarşısında mühüm vəzifələr qoyur, adekvat insan resurslarının hazırlanmasını, müvafiq istiqamətlərdə yeni tədqiqatların aparılmasını, normativ-hüquqi bazanın yaradılmasını zəruri edir”, – deyən R.Əliquliyev Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən ölkədə texnoloji inkişafın təmin olunması məqsədilə yaşıl cəmiyyətin, yaşıl iqtisadiyyatın formalaşması, yaşıl enerji əsasında “ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” konsepsiyalarının, eləcə də, inklüziv texnologiyaların tətbiqi, rəqəmsal transformasiyalara əsaslanan infrastruktur layihələrinin icrası istiqamətində məqsədyönlü işlər aparıldığını diqqətə çatdırıb.

Vitse-prezident hazırda Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən bu istiqamətdə geniş institusional islahatlar aparıldığı haqqında da məlumat verib: “Elm və Təhsil Nazirliyinin təşəbbüsü ilə həyata keçirilən dövlət proqramlarının böyük əksəriyyətində mühəndisliyin bu və ya digər istiqaməti ilə bağlı olan məsələlər yer alıb. Təqdirəlayiq haldır ki, Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən yalnız ölkənin intellektual potensialının, elm və ali təhsil müəssisələrinin fəaliyyətinin gücləndirilməsinə deyil, eyni zamanda, dünyanın aparıcı dövlətlərində ölkəmiz üçün yeni olan qabaqcıl ixtisaslar üzrə mühəndislərin hazırlanmasına xüsusi diqqət yetirilir. Hesab edirəm ki, bütün bu addımlar dünyada gedən qlobal texnoloji çağırışlara uyğun olaraq, yeni nəsil kadrların hazırlanması yaxın zamanlarda öz bəhrəsini verəcək”.

Akademik Azərbaycanın suverenliyinin əsas dayaqlarından biri olan texnoloji suverenliyin gücləndirilməsi üçün ölkənin prioritetlərinin müasir dünyanın reallıqlarına uyğunlaşdırılması, elm və təhsilin qarşısında dayanan vəzifələrin icrası istiqamətində məqsədyönlü işlərin yerinə yetirilməsinin zəruriliyini qeyd edib. Eyni zamanda, Azərbaycanda biliklər iqtisadiyyatının formalaşdırılması, xarici ölkələrdən asılılığın azaldılması, milli intellektual məhsulların istehsalı və ölkənin bu istiqamətdə potensialının inkişaf etdirilməsinin əhəmiyyətini vurğulayıb.