Bakı, 26 sentyabr, AZƏRTAC

Elm və Təhsil Nazirliyinin akademik Əli Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutunun alimləri Türkiyənin Atatürk və Bartin Universitetləri ilə birlikdə canlı orqanizmlərin bəzi patoloji proseslərinin yeni nəsil inhibitorlarını yaradıblar. Bu maddələr damarların və kapilyarların genişlənməsi və tıxanmasının qarşısını almaq qabiliyyətinə malik potensial dərman təsirinə malikdir.

Bu barədə AZƏRTAC-a institutdan məlumat verilib. Bildirilib ki, sintez edilmiş birləşmələrin fermentlər və onların izoformaları üzrə inhibitor fəallığı geniş tədqiq olunub, molekulyar dokinq simulyasiyası aparılıb. Yeni molekulların fermentlərlə qarşılıqlı təsirindən qeydə alınan göstəricilər standart dərman maddələri ilə müqayisədə ən yüksək biokimyəvi aktivliyə malik olduğunu təsdiqləyib. Xüsusən, karbon anhidraz izoenzimin yeni inhibitorları retinal kapilyarları genişləndirmək və kapilyar tıxanma kimi bəzi patoloji proseslərin qarşısını almaq qabiliyyətinə malikdir.

Bununla yanaşı, Portuqaliyanın Lissabon Universitetinin əməkdaşları ilə fərqli əvəzolunmuş və halqa böyüklüyünə sahib pirazol əsaslı birləşmələrin yeni metal komplekslərinin sintezi və onların katalitik fəallıqları tədqiq edilib. Müasir fiziki-kimyəvi analiz üsulları ilə struktur təhlilləri aparılıb, həmin yeni birləşmələrin beynəlxalq axtarış proqramları ilə dünya ədəbiyyatlarında indiyə qədər məlum olmadıqları təsdiqlənib. Pirazol əsaslı komplekslərin stirolun benzaldehidə peroksid oksidləşməsində katalitik fəallığı öyrənilən zaman ənənəvi katalizatorlardan fərqli olaraq optimal şəraitdə dörd yeni kompleksin katalitik təsirindən məqsədyönlü məhsul kimi benzaldehidin çıxımının 80 faizə qədər artdığı müəyyənləşib.

Bakı Dövlət Universitetinin Analitik kimya kafedrası və Fizika Problemləri Elmi-Tədqiqat İnstitutu ilə isə zərif üzvi sintez üsulları və kompüter kimyasının ən son imkanlarından istifadə etməklə N-əvəzli tiokarbamidlərin ilk dəfə olaraq metal kompleksləri alınıb. Müasir fiziki-kimyəvi analiz üsulları ilə yeni metal komplekslərin quruluşu təsdiqlənib, sabit strukturları ilə xarakterizə olunan həndəsi, enerji və elektron parametrləri müəyyən edilib. Model reaksiyalar vasitəsilə sintez edilmiş komplekslərin karbohidrogenlərin oksidləşməsinin qarşısını effektiv olaraq aldığı müəyyənləşib.

Əldə edilən mühüm nəticələr “Web of Science” bazasına daxil olan yüksək impakt faktorlu jurnallarda dərc olunub, qısa müddətdə onlara dünya alimləri tərəfindən 100-ə yaxın istinad göstərilib.