Moskvada “Ənənələr və müasirlik” sərgisi açılıb

Moskva, 31 may, AZƏRTAC

Böyük sərgi salonunun bir guşəsində simasından nur yağan bir nəfər əyləşmişdi. Ona yaxınlaşan hər kəslə məmnuniyyətlə şəkil çəkdirir, imzasını paylaşırdı. Bu mənzərəni kənardan müşahidə edərkən düşünürdüm ki, hələ uşaqlıqdan yaradıcılığının vurğunu olduğum, əlçatmaz bir zirvə sandığım bu şəxsiyyət, sən demə, nə qədər sadə və səmimidir. Yəqin dahilər dahiliklərini qəbul etmədikləri üçün dahidirlər...

Ürək edib mən də yaxınlaşdım, hətta kiçik bir müsahibə də aldım. Uzun illər Azərbaycandan kənarda yaşasa da qəlbinin daim Vətənin nəbzi ilə bir vurduğunun şahidi oldum. O zaman Azərbaycanda növbəti prezident seçkiləri ərəfəsi idi. Özünə məxsus təmkin və mehribanlıqla: “Prezidentimiz İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Bakı və regionlar üçün nə qədər böyük işlər görüldüyünü qiymətləndirməmək mümkün deyil. İnanıram ki, xalqımız Prezidentimizin əməyini layiqincə qiymətləndirəcək, o da Azərbaycanın rifahına yönəlmiş siyasətini davam etdirəcəkdir”, -dedi. Bütün xalqlar kimi, Azərbaycan xalqının da tarixin mühüm dönəmlərində sıralarından olan böyük şəxsiyyətlərin sözünə ehtiyacı var. Tahir Salahov kimi...Allah heç xalqı ağsaqqalsız eləməsin!...

Tahir Salahov hələ sağlığında klassik zirvəsinə yüksəlmiş nadir sənət adamlarındandır. Rəssamlıq tarixinə “sərt üslub”un davamçısı kimi daxil olsa da müasir cərəyanlara laqeyd qalmayıb, zamanın nəbzini tutmağı daim bacarıb. Yaradıcılığının əsas mövzusu əmək və əmək adamlarıdır. Özünün də dediyi kimi, istər neftçi olsun, istərsə də bəstəkar və ya məmur, hər bir qəhrəmanını şəxsən tanıyıb. Tamaşaçısına əməyin əsil yaradıcılıq, yaradıcılığın isə gərgin əmək olduğunu aşılayıb. Tahir Salahovun əsərləri aktuallığını heç vaxt itirmir, illər ötsə də hər gələn nəsil üçün maraqlı və yenidir. Bu, bəlkə də bir çox tanınmış sənətkarların yaradıcılığına məxsus xüsusiyyətdir. Ancaq Tahir müəllimin əsərləri həm də öz dövrünü qabaqlayır. Bax bu, artıq dahiliyə işarədir. Hər dəfə onun rəngkarlıq, qrafika, səhnə tərtibatı janrlarında işlərini nəzərdən keçirərkən rəssamın sanki fantast yazıçı kimi əsrini qabaqladığını, hələ deyilməmişləri dediyini düşünürsən.

Elə bu günlər Moskvanın əfsanəvi “Manej” sərgi salonuna da Tahir Salahov fəlsəfəsinə bir də nəzər salmaq, ruhumuza dinclik verməyən suallarımıza cavab axtarmaq üçün toplaşmışdıq. “Ənənələr və müasirlik” sərgisi çərçivəsində ustadın yeni qrafika əsərləri və bənzərsiz eskizləri əsasında əllə toxunan xalçalar təqdim edilib.

Tahir Salahovun əsərlərində güclü, möhkəm iradəyə malik müxtəlif peşə sahiblərindən bəhs olunur, doğma Azərbaycanı, Neft Daşlarını, Naxçıvan dağlarını, Abşeronun isti qumlu sahillərini, hər daşında tarix yazılmış Qız qalasını əks etdirən əsərlərin isə ustadın yaradıcılığında xüsusi yeri var.

Tahir müəllimin hər rəsmində qırmızı çalar gözə çarpır. Qırmızı alov, qığılcım, məhəbbət və deməli ümid, başlanğıc, davam rəmzidir. Rəssam məşhur “Neftçi” əsərinin qəhrəmanını belə xatırladı: “Mən platformada idim. Artıq eskizlərim hazır idi. Bu vaxt o, qırmızı müştüyünü çıxardı. Belə səhnəni bilərəkdən qurmaq mümkün deyildi. İndi mən təkcə onun küləkdən cadar-cadar olmuş üzünə baxmırdım, həm də bu qırmızı müştüyün canlandırdığı səhnəyə heyran olmuşdum”.

Tahir müəllim əvəzsiz portret ustasıdır. Onun çəkdiyi portretlərdə insan ön plandadır, çünki onun üçün insan kainatın şah əsəridir. Ustadın “Heydər Əliyev”, “Qara Qarayev”, “Mstislav Rostropoviç”, “Dmitri Şostakoviç”, “Alagöz”, “Dunayevski”, “Şostakoviç”, “Aydan” kimi portret əsərləri dünyada məşhurdur.

“Aydan” demişkən, rəssamın qızı Aydan Salahova da tanınmış rəssamdır. Moskvada “Aydan qalereya”nın yaradıcısı və rəhbəridir. Onun əsərləri dünyanın ən məşhur muzeylərində sərgilənir. Bu ilin ilk günlərində Londonda Aydanın “Şərqin azad qadını” adlı sərgisi açılmışdı. Ateist və kübar dairələrə məxsus olan Aydan bu sərgisi ilə feminizm prinsipləri ilə İslam dəyərlərini birləşdirməyə, sanki bəşəriyyətin bu çətin məqamında iki bir-birinə zidd, eyni vaxtda da bir-birindən bəhrələnən böyük mənəviyyat müstəvisini - İslam və Xristian dinlərini birliyə çağırır.

Sərgiyə gələnlər arasında Moskvanın tanınmış sənət adamları, ictimai xadimlər var idi. Nisbətən yaşlı nəsil nostalji hisslər yaşamağa, xatirələrə dalmağa, gənclər isə bu günün suallarına cavab axtarmağa gəlmişdi. Ancaq hər iki nəsli Tahir Salahov yaradıcılığına maraq, sevgi, heyranlıq bir araya gətirmişdi. Çünki Tahir Salahov böyük bir zirvədədir və hər kəs bu zirvənin cazibə gücünü hiss etmək istəyirdi.

Azərbaycan dövləti görkəmli həmyerlimizin xidmətlərini həmişə yüksək qiymətləndirib, dəfələrlə ən yüksək mükafatlara layiq görüb. Ötən il Prezident İlham Əliyev Tahir Salahova Azərbaycanın ən ali mükafatını - Heydər Əliyev mükafatını təqdim etdi.

Tahir Salahovun əsərlərindən danışarkən bir portretlər silsiləsi diqqəti cəlb etməyə bilmir. Bu silsilə rəssamın anası Sona xanıma həsr olub. O, 1937-ci ildə “xalq düşməni” elan olunaraq güllələnmiş Laçın rayonunun birinci katibi, kommunist Teymur Salahovun xanımı idi. Həmin hadisədən sonra atasız qalmış beş övladını, o cümlədən bu yazının qəhrəmanını tək böyütmüşdü. Bu rəsmdə o, kürsüdə oturub həyat yoldaşının yolunu gözləyir, övladlarına, sevimli aqava bitkisinə qulluq edir...

Sərgini gəzdikcə düşündüm ki, nə yaxşı ki, Tahir Salahov var, nə yaxşı ki, onun böyük yaradıcılığı diqqətsiz qalmayıb və nə yaxşı ki, belə dahi azərbaycanlılar öz Vətənlərində də sevilir və qiymətləndirilirlər. Qoy Tahir Salahovun aqava bitkisi hələ uzun illər tənha qalmasın! Nə qədər ki, susəpən bizim əlimizdədi, qoymayaq aqavanı solmağa...

Fəridə Abdullayeva

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Moskva