Bakı, 2 mart, AZƏRTAC

Martın 2-də Azərbaycan Respublikasının Dövlət Dil Komissiyası yanında Monitorinq Mərkəzi tərəfindən “Televiziyaların dili monitorinq aynasında” adlı tədbir keçirilib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbir 12 televiziya kanalında aparılmış monitorinqin nəticələrinin ictimaiyyətə açıqlanması məqsədilə təşkil olunub.

Tədbiri açan Mərkəzin direktoru professor Sevinc Əliyeva bildirib ki, dövlət dilinin tətbiqinə nəzarət, kütləvi informasiya vasitələrində, internet resurslarında və reklam daşıyıcılarında ədəbi dil normalarının qorunmasının təmin olunması əsas fəaliyyət istiqamətləri kimi qurumun Nizamnaməsində öz əksini tapıb. Mərkəz ölkə rəhbərinin fərman və sərəncamları, eləcə də dövlətin dil siyasətindəki əsas prinsipləri rəhbər tutaraq doğma dilin qorunması və nüfuzunun yüksəldilməsi məqsədilə kompleks tədbirlər həyata keçirir. Kütləvi informasiya vasitələrində ana dilinin tətbiqi vəziyyətinin öyrənilməsi və mövcud çatışmazlıqların aşkar edilməsi üçün monitorinqlər aparılır, nəticələr ictimaiyyətə geniş şəkildə təqdim olunur.

Professor Sevinc Əliyeva diqqətə çatdırıb ki, Mərkəz tərəfindən aparıcıların və müxbirlərin nitqi monitorinqə cəlb edilmiş və televiziyaların dilinin praktik vəziyyətini əks etdirən 4800 dil faktı “Televiziyaların dili monitorinq aynasında” adlı kitabda öz əksini tapıb. Bəzi aparıcıların televiziyaya “fərdi” üslub gətirmək cəhdi, alınma sözlərdən yersiz istifadə, yad intonasiyanın tətbiqi, dilimizə xas olmayan cümlə tipləri kimi xarakterik nöqsanlar vurğulanıb.

Sevinc Əliyeva bildirib ki, bu monitorinqlərin aparılmasında məqsəd yalnız qüsurların müəyyən edilməsi deyil, həm də onların aradan qaldırılmasıdır.

Tədbirdə radioların monitorinqinin başa çatması və hazırda gündəlik qəzetlərin monitorinqinin aparılması barədə də məlumat verilib.

Cərimələrlə bağlı suallara da aydınlıq gətirən Mərkəzin direktoru qeyd edib ki, aparılan monitorinqlərin nəticələri ilə bağlı müvafiq qurumlara xəbərdarlıq etdikdən sonra eyni xətalara təkrar yol verilərsə, cərimələrin tətbiqi qaçılmaz olacaq.

“Televiziyaların dili monitorinq aynasında” adlı məruzə ilə çıxış edən direktor müavini dosent Gülarə Əmirova televiziya kanallarında aparılan monitorinqin nəticələri ilə bağlı statistik məlumatı tədbir iştirakçılarının diqqətinə çatdırıb. Bildirilib ki, qeydə alınmış 6000 dil faktından 4753-ü hesabata daxil edilib, onlardan 1017-si orfoepik, 233-ü orfoqrafik, 1346-sı leksik, 651-i qrammatik, 1506-sı isə üslub və ifadə səhvidir. Dosent aparıcı və müxbirlərlə yanaşı ekspert və qonaqların nitqinin də monitorinqə cəlb olunduğunu, titrlərdə və dublyaj filmlərində yol verilmiş xarakterik səhvlərin də kitaba daxil edildiyini vurğulayıb. Televiziyalarda ayrı-ayrı səslərin, söz və ifadələrin, qrammatik formaların yanlış tələffüzü, vurğunun yerində işlənməməsinin adi hala çevrildiyi qeyd olunub. Məruzədə monitorinq zamanı leksik vahidlərin aid olmadığı mənada işlədilməsi, söz və ifadələrin lüğəvi mənalarının müəlliflər tərəfindən tam mənimsənilməməsi və ya onların lüzumsuz şəkildə mətnə daxil edilməsi kimi ciddi nitq nöqsanları da diqqətə çatdırılıb. Ədəbi dil normalarının pozulması fonunda ən çox üslubi səhv və xətalara yol verilməsi təəssüf doğuran məqam kimi dəyərləndirilib.

Sonra AMEA-nın vitse-prezidenti akademik İsa Həbibbəyli, Mətbuat Şurasının sədri Əflatun Amaşov, Audiovizual Şuranın aparat rəhbəri Fazil Novruzov, görkəmli yazıçı Seyran Səxavət, Bakı Dövlət Universitetinin professoru Qulu Məhərrəmli, AMEA Dilçilik İnstitutunun şöbə müdiri Sayalı Sadıqova, “Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” QSC-nin sədr müavini Rafiq Həşimov və başqaları çıxış ediblər.

Çıxışlarda Azərbaycan dili ahəngliliyi və nizamlılığı baxımından dünya dilləri içərisində özünəməxsus dil kimi səciyyələndirilib, milli varlığımız və kimliyimizin göstəricisi olan ana dilinin saflığının qorunması istiqamətində Mərkəzin fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilib. Monitorinq Mərkəzinin Müşahidə Şurasının üzvləri, görkəmli dilçi alimlər və ziyalıların, media nümayəndələrinin yaxından iştirak etdiyi müzakirədə kütləvi informasiya vasitələrində yazılı və şifahi nitqdə yol verilən nöqsanların aradan qaldırılması ilə bağlı tövsiyə və təkliflər səsləndirilib.

Tədbirdə Dövlət Dil Komissiyası yanında Monitorinq Mərkəzinin əməkdaşları, Müşahidə Şurasının üzvləri, AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun aparıcı alimləri, dövlət qurumlarının əməkdaşları, televiziya kanallarının rəhbər və məsul şəxsləri, tanınmış aparıcılar və digər fəxri qonaqlar iştirak ediblər.