İƏT-in sammitinin Bakıda keçirilməsi təşkilatın Azərbaycanla əməkdaşlığını daha da dərinləşdirəcək - Ekspert rəyi

Bakı, 14 may, AZƏRTAC
Bildiyimiz kimi, cari ilin iyun ayında İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (ECO və ya İƏT) sammiti Bakı şəhərində keçiriləcək. Belə bir mötəbər tədbirin ölkəmizdə keçirilməsi Azərbaycan-ECO əməkdaşlığını daha da dərinləşdirəcək. Azərbaycan İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatına 1992-ci ildə üzv olub. Təşkilatın əsas məqsədi ortaq din və mentalitet birliyi olan üzv ölkələrin iqtisadi əməkdaşlığını artırmaqdır. Hazırda təşkilata 10 ölkə daxildir. Azərbaycanın təşkilata üzv olan ölkələrlə iqtisadi-ticari əlaqələri artan dinamika üzrə inkişaf etməkdədir. Belə ki, 2024-cü ilin göstəricilərinə görə, qardaş Türkiyə ilə olan iqtisadi ticarət həcmi 7,9 milyardı keçib. Ticarət həcmi Azərbaycanın bu ölkələrlə olan toplam ticarət dövriyyəsinin 77 faizini təşkil edir. Digər ölkələrin də payı məhz qonşuluq prinsipi üzrə bölünüb. Məsələn İranla ötənilki ticarət dövriyyəmiz 647 milyon dollar olub ki, bu da İƏT üzvləri ilə ticarət dövriyyəmizin 8,9 faizinə bərabərdir.
Bu sözləri AZƏRTAC-a açıqlamasında iqtisadçı ekspert Samir Heydərov söyləyib.
O bildirib ki, ötən il Qazaxıstanla illik ticarətimiz 470 milyon dollar və ya təşkilatdaxili toplam ticarətimizin 6 faizinə bərabər olub. Digər yaxın qonşumuz Türkmənistanla illik ticarət dövriyyəmiz isə 384 milyon dollar və ya ümumi dövriyyənin 4,9 faizinə bərabərdir. Özbəkistanla Azərbaycan arasında 2024-cü il üçün ticarət dövriyyəsi əvvəlki ilə nisbətən 40 faiz artaraq 252 milyon dollara yüksəlib. 2024-cü ildə Pakistan ilə ticarət dövriyyəmiz 22 milyon, Əfqanıstanla 800 min, Tacikistan ilə 7 milyon, Qırğızıstan ilə 4 milyon dollar olub.
“Göründüyü kimi, təşkilata üzv olan bir çox ölkələrlə ticarət dövriyyəmiz mövcud potensialı əks etdirmir. Buna da səbəb kimi qeyd olunan ölkələrdə logistika və nəqliyyat infrastrukturunun inkişaf etməməsi, enerji sahəsində investisiyaların qıtlığı və geosiyasi risklər ola bilər. Bu ölkələr çox nadir metallarla zəngindirlər. Əfqanıstan litium, nikel, kobalt, mərmər və nadir metallarla zəngindir ki, bu gün həmin metallardan yüksək texnoloji məhsulların istehsalında istifadə olunur. Əfqanıstan litium yataqlarına malik olmaqla hər zaman böyük güclərin diqqətini cəlb edib. Əbəs yerə bu ölkəni litiumun Səudiyyəsi adlandırmırlar. Litium bu gün litium-ion batareyalarının hazırlanmasında əsas maddə kimi istifadə olunur. Bu nadir sərvətin enerji saxlamaq qabiliyyəti var. Tacikistanda qızıl, gümüş, uran yataqları, alüminium oksid, civə və sair var. Qırğızıstan isə qızıl və gümüşlə yanaşı, polimetallarla zəngindir. Bir sözlə, region çox zəngin təbii sərvətlərə malikdir ki, bu da iqtisadi ticarət əlaqələrimizin yeni səviyyəyə yüksəlməsində nəzərə alına bilər”, - deyə S.Heydərov vurğulayıb.
Ekspert qeyd edib ki, litium gələcəkdə texnologiyada, enerjidə, nəqliyyatda yanacaq kimi istifadə olunacaq. Yəni, nefti əvəz edəcək. Bir sözlə, litiumsuz yaşıl enerjiyə keçid qeyri-mümkündür. Bu gün Ukraynada müharibənin alt qatında duran əsas səbəblərdən biri litium uğrunda mübarizədir. Çünki Ukrayna Avropada ən böyük litium yataqlarına malikdir. Necə ki, XX əsrin əvvəlində ölkələr neft uğrunda müharibə aparırdılar, indi də savaşların litium yataqları üzərində olduğunu müşahidə edirik.
Bu istiqamətdə Ələt Azad İqtisadi Zonasında Çinin BYD şirkəti ilə birgə elektrik batareyalarının istehsalı zavodunun tikintisi planlaşdırılır. Bununla da, gələcəkdə litiumun emalını əhatə etməklə istehsal zəncirində yeni bir mərhələnin əsasının qoyulması nəzərdə tutulur.
“Azərbaycan regional iqtisadi əməkdaşlığın dərinləşməsində maraqlıdır. Burada xüsusilə Prezident İlham Əliyevin uğurlu xarici diplomatiyasının mühüm istiqamətlərindən biri olan mehriban qonşuluq siyasətinin nəticələrini qeyd etmək lazımdır. İyunda keçiriləcək sammitdə də bu məsələlər müzakirə olunacaq və əməkdaşlığın yeni mərhələyə keçməsi üçün vacib məsələlərin həlli istiqamətində mühüm addımlar atılacaq”, - deyə Samir Heydərov vurğulayıb.