Bakı, 3 iyun, AZƏRRTAC

Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (BEA) “Hökumətlərin enerji xərcləri” hesabatının son versiyasına əsasən, 2020-ci ildən bəri hökumətlər tərəfindən təmiz enerji sərmayəsini dəstəkləmək üçün ayrılan vəsaitin məbləği 1,34 trilyon dollara çatıb. Lakin son altı ayda təxminən 130 milyard dollar məbləğində yeni xərclər açıqlanıb. BEA qeyd edib ki, son bir ildə bu sahədə investisiyaların həcmində qismən azalma müşahidə olunur.

AZƏRTAC xəbər verir ki, BEA-nın hesabatında deyilir: “Bu yavaşlama qısamüddətli ola bilər, lakin Avstraliya, Braziliya, Kanada, Avropa İttifaqı və Yaponiyada bir sıra əlavə sərmayə paketləri nəzərdən keçirilir. Artıq hökumət xərcləri təmiz enerji investisiyalarının sürətli artımında və təmiz texnologiya təchizatı zəncirlərinin genişlənməsində mərkəzi rol oynayır və hər ikisini qarşıdakı illərdə yeni zirvələrə aparmağa hazırlaşır. Xüsusən, təmiz enerji texnologiyalarının yerli istehsalının gücləndirilməsinə yönəlmiş istehsal sahələri üçün birbaşa təşviqlər hazırda təxminən 90 milyard dollar təşkil edir.

Eyni zamanda, hökumətlər istehlakçılar üçün enerji qiymət şoklarını idarə etmək üçün xərcləri artırmaqda davam edir. 2022-ci ilin əvvəlindən, qlobal enerji böhranı başlayandan bəri hökumətlər əvvəlcədən mövcud dəstək proqramları və subsidiyalara əlavə olaraq qısamüddətli istehlakçıların əlçatanlığı tədbirlərinə 900 milyard dollar ayırıblar. Bu sərfəlilik xərclərinin təxminən 30 faizi son altı ayda açıqlanıb”.

Hesabatda bildirilir ki, bu tədbirlər istifadəçilər üçün qiymət artımlarını tənzimləməkdə böyük rol oynayıb, lakin buna baxmayaraq, enerji böhranı bir çox insanın büdcəsinə ziyan vurub. BEA-nın birlikdə dünya əhalisinin təxminən 60 faizini təşkil edən 12 ölkədə son istifadəçi qiymətləri ilə bağlı son məlumatlarına əsasən, enerjidaşıyıcılarının qiymətləri nominal əmək haqqı artımını üstələdiyi üçün orta ev təsərrüfatı 2022-ci ildə öz gəlirinin daha yüksək hissəsini enerjiyə sərf edib. Orta hesabla, əsas iqtisadiyyatlardakı ev təsərrüfatları gəlirlərinin 3 faizdən 7 faizə qədərini evlərini qızdırmaq və soyutmaq, elektrik cihazlarını yandırmaq və yemək bişirmək üçün xərcləyir. Bu xərclər aşağı gəlirli ev təsərrüfatları üçün daha yüksəkdir. Əksər böyük iqtisadiyyatlarda enerjiyə xərclənən gəlirin payı hökumətlərin müdaxilələri sayəsində 1 faizdən də az artıb.

BEA diqqətə çatdırıb ki, inkişaf etməkdə olan bazarlarda və iqtisadiyyatlarda ev təsərrüfatlarının xərclərində ən böyük artım nəqliyyat və ərzaq sahələrində olub. Hökumətlərin müdaxiləsi olmasaydı, bu daha yüksək olardı. Məsələn, İndoneziyada orta ev təsərrüfatlarının ümumi enerji xərcləri 2022-ci ildə əlçatanlıq dəstəyi sayəsində azalıb, əks halda, bu göstəricilər üç dəfə artardı.

2023-cü il üçün erkən rəqəmlər enerjinin topdansatış qiymətlərinin azaldığını göstərir. “Bununla belə, pərakəndə satış qiymətlərinin bu qədər tez düşəcəyi ehtimalı yoxdur. Yüksək qiymətlər artıq təmiz enerji texnologiyalarını, xüsusən də 2022-ci ildə rekord satışlar göstərən elektrik nəqliyyat vasitələri və istilik nasoslarını daha rəqabətqabiliyyətli edir. Qiymətlərin artması davam etdikcə, təmiz enerji texnologiyalarının mənimsənilməsi daha da sürətlənəcək və yeni enerji mənbələrinin ortaya çıxması prosesi sürətlənəcək”, -deyə hesabatda vurğulanıb.