Moskva, 24 oktyabr, AZƏRTAC

“Valday” Beynəlxalq Diskussiya Klubu Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin “Qarabağ Azərbaycandır və nida işarəsi” sözlərini ilk dəfə bütün dünyaya bəyan etdiyi platformadır. İndi Qarabağ uğrunda döyüşlərə şanlı odumuz bu şüarla gedir. Düz bir il əvvəl, oktyabrın 3-də “Valday” Beynəlxalq Diskussiya Klubunun XVI illik iclasının plenar sessiyasında Prezident İlham Əliyev Ermənistanın baş nazirinin “Qarabağ Ermənistanın hissəsidir və nöqtə” bəyanatının yalan olduğunu vurğulayaraq “Qarabağ tarixi, əzəli Azərbaycan torpağıdır. Beləliklə, Qarabağ Azərbaycandır və nida işarəsi” demişdi. Həmin vaxt dünya Qarabağ danışıqlarının fayda vermədiyini, Azərbaycanın daha Ermənistanın sırtıq bəyanatlarına sözlə deyil, işlə cavab verəcəyini artıq anlaşmışdı.

Bu il oktyabrın 22-də “Valday” Beynəlxalq Diskussiya Klubunun XVII iclası keçirildi. Bu dəfə də həmin platformadan Azərbaycan üçün əhəmiyyətli fikirlər səslənib.

Rusiya Prezidenti Vladimir Putin diskussiyalar zamanı suallara cavabında Dağlıq Qarabağda gedən proseslərə də münasibətini bildirib. O, britaniyalı yazıçı Anatoli Levinin suallarına cavab verərək, hazırda bölgədə hərbi əməliyyatların başlamasının səbəblərindən danışarkən bildirib ki, həm Azərbaycan, həm də Ermənistan ilə münasibətlər onun ölkəsi üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Bununla V.Putin ermənilərin Rusiyanın gözündə imtiyazlı xalq olması barədə xülyalarına son qoyub. O xatırladıb ki, Rusiyada 2 milyondan çox erməni və 2 milyona yaxın azərbaycanlı yaşayır və bu insanları Rusiya ilə həm iqtisadi, həm də humanitar bağlar birləşdirir.

“Ermənistan da, Azərbaycan da bizim üçün bərabərhüquqlu tərəfdaşlardır. Orada insanların həlak olması bizim üçün böyük faciədir. Biz həm Ermənistan, həm də Azərbaycan ilə bərabər münasibətlər qurmaq istəyirik”, - deyə Rusiya Prezidenti bildirib.

Daha bir mühüm məqam “Valday”da Qarabağ müharibəsinin dini zəmini ilə bağlı söz-söhbətlərə son qoyulmasıdır. Vladimir Putin bildirib ki, Rusiya əhalisinin 15 faizi, başqa sözlə, 22 milyona yaxın vətəndaşı müsəlmandır və bu baxımdan da Azərbaycan Rusiyaya yad ölkə deyil.

Rusiya Prezidenti Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün pozulmasının yolverilməz olduğunu diqqətə çatdıraraq vurğulayıb ki, Azərbaycanın ərazisinin əhəmiyyətli hissəsini itirməsi ilə bağlı vəziyyət əbədi davam edə bilməz. V.Putin deyib: “İllərdir biz vəziyyəti uzunmüddətli tarixi perspektivdə sabitləşdirmək üçün bu böhranın nizama salınmasının ən müxtəlif variantlarını təklif etmişik. Mən indi təfsilatlara varmayacağam, lakin inanın ki, bu, mövqelərin yaxınlaşdırılması üçün aparılan gərgin işi olub. Bəzi məqamlarda elə gəlirdi ki, artıq az qalıb, bir addım da atsaq, qərar tapa biləcəyik. Təəssüf ki, bu, baş vermədi və bu gün biz münaqişənin həllinin ən pis variantı ilə üzbəüzük”.

Qeyd edək ki, bir neçə il əvvəl Minsk qrupunun vasitəçiliyi ilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin “Kazan prinsipləri” əsasında həllinin yaxın olması və tezliklə mərhələli həllinə nail olunacağı barədə bir çox nüfuzlu siyasətçilər və politoloqlar məlumat vermişdi. Lakin Ermənistanda çevrilişin baş verməsi və “küçə” siyasətçisi Paşinyanın hakimiyyətə gətirilməsi bu planları alt-üst etdi. Beləliklə, erməni xalqı özü müharibəyə imza atdı.

Bu günlərdə Rusiya Federasiya Şurasının sədri Valentina Matviyenko TASS agentliyinə müsahibəsində də həmin məqama toxunub. O bildirib ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə dair danışıqlar prosesi, əlbəttə, çox uzanıb. V.Matviyenko deyib: “Bu yara daim qanayır və bununla bağlı təşviş anlaşılandır. Lakin razılığa gəlməyin mümkün olduğu danışıqlar platforması işlənib hazırlanmışdı. Artıq qərar qəbul edilməsi üçün danışıqlar aparılırdı. İndi dərinliyə varmaq istəmirəm, ancaq bəzi səbəblər üzündən danışıqlar yarımçıq qaldı. Bu, danışıqları sona çatdıra bilməyən siyasətçilərin vicdanına yazılmalıdır”. Heç şübhəsiz ki, V.Matviyenko burada erməni tərəfini nəzərdə tutur.

ATƏT-in Minsk qrupunun vasitəçiliyi ilə aparılan sülh danışıqlarına toxunan Rusiya lideri “Valday” diskussiyaları zamanı xatırladıb ki, bu qrupa ABŞ, Fransa və Rusiya həmsədrlik edir. V.Putin vurğulayıb ki, üç həmsədrdən Qarabağ münaqişənin tezliklə həll olunmasını ən çox onun ölkəsi arzulayır. O deyib: “Bu, təkcə bizim gözlərimiz önündə baş vermir, həm də geniş mənada, bizim insanlar, dostlarımız, bizim qohumlarımızla baş verir. Buna görə də biz elə bir mövqe tutmağa çalışırıq ki, həmin mövqe bizə hər iki tərəfin etimadını qazanmağa və münaqişənin həllində mövqelərin yaxınlaşdırılması üçün vasitəçi kimi əhəmiyyətli rol oynamağa imkan versin. Biz çox istərdik ki, bu kompromis tapılsın”.

V.Putin, həmçinin ABŞ-da aparılan danışıqlara da böyük ümid bəslədiyini qeyd edib.

Rusiya Prezidenti diskussiyada sualları cavablandırarkən Türkiyə ilə münasibətlərə də toxunub. O, Rəcəb Tayyib Ərdoğan kimi tərəfdaşla işləməyin xoş olduğunu vurğulayıb. V.Putin deyib ki, Türkiyə ilə ticarət mübadiləsinin həcmi hazırda 20 milyon dollara yaxındır və Türkiyənin bu əməkdaşlığı davam etdirmək əzmində olduğundan xəbərdardır. Rusiya dövlətinin başçısı Türkiyə Prezidentinin müstəqil siyasət yürütdüyünü diqqətə çatdıraraq, Avropanın uzun illər “Şimal axını” layihəsini hələ də başa çatdıra bilməməsini, lakin türklərlə qısa zamanda “Türk axını” layihəsini gerçəkləşdirdiyini misal gətirib.

“Ərdoğan dedi ki, biz bunu reallaşdıracağıq və biz bunu etdik”, - deyən V.Putin hərbi sahədə də Türkiyə ilə əməkdaşlığın uğurlu olduğunu qeyd edib.

Rusiya Prezidenti Cənubi Qafqazda Türkiyə ilə mövqelərinin əlaqələndirilməsindən danışarkən artıq 30 il davam edən danışıqların nəticə vermədiyini anladığını əlavə edib.

Fəridə Abdullayeva

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Moskva