Bakı, 11 aprel, AZƏRTAC

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Düşənbə və Astana səfərləri rəsmi Bakının qardaş ölkələrlə, quruculuq ideologiyasını irəli çəkən dövlətlərlə münasibətlərin inkişafına hədəflənməsini nümayiş etdirən çox mühüm hadisələrdir. Dövlətlərarası münasibətlərimizi inkişaf etdirməklə biz həm də ümumi beynəlxalq təhlükəsizliyin təminatına əhəmiyyətli töhfə veririk və təhlükəsizliyə dayağı möhkəmləndiririk. Digər tərəfdən, Tacikistan farsdilli dünyanın bir hissəsidir. Biz digər icmalara bir daha nümayiş etdiririk ki, bizim nə slavyandilli, nə də farsdilli dünya ilə problemimiz yoxdur.

Siyasi şərhçi Tofiq Abbasov bu fikirləri AZƏRTAC-a müsahibəsində bölüşüb.

Beynəlxalq “beyin” və tədqiqat mərkəzlərinin əksəriyyətinin, eləcə də müstəqil mütəxəssislərin Mərkəzi Asiya və Qafqazı tam bütöv kimi nəzərdən keçirdiyini qeyd edən ekspert vurğulayıb ki, bizim regionlar həqiqətən ortaq dəyərlərə malikdir, inteqrasiya trendlərinin inkişafı şəraitində yaxın qonşuluq isə onlara nəqliyyat-kommunikasiya sahəsində vahid konfiqurasiya yaratmaq və bir-birinin imkanlarından istifadə etmək fürsəti verir.

“Əgər Avropa məkanına inteqrasiyadan danışsaq, o halda şübhəsiz, Mərkəzi Asiya ölkələri də Azərbaycanın son dərəcə işlənib hazırlanmış və mobil, iki tərəfə çıxışı təmin edən nəqliyyat-kommunikasiya habından istifadəyə böyük tələbat hiss edə bilər. Azərbaycan, öz növbəsində, son illər Türkmənistan, Özbəkistan, Tacikistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan ilə əməkdaşlığın potensial yeni formatlarını fəal şəkildə işləyib hazırlayır. Bakının bütün bu mərkəzlərlə - Aşqabad, Daşkənd, Düşənbə, Astana, Bişkeklə siyasi dialoqu Mərkəzi Asiya regionunun Azərbaycanın siyasətində mühüm yerlərdən birini tutduğundan xəbər verir. Bizim xeyli ortaq layihələrimiz var, regionlarımızda təhlükəsizliyin təminatı planında ortaq fikirlərimiz çoxdur, buna görə də bir tərəfdən, daimi məsləhətləşmələr gedir, digər tərəfdən isə yüksəkvəzifəli şəxslərin qarşılıqlı səfərləri həyata keçirilir”, - deyə agentliyin müsahibi vurğulayıb.

Onun sözlərinə görə, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Düşənbə və Astanaya son səfərləri Tacikistan və Qazaxıstan ilə ikitərəfli münasibətlərimiz kontekstində çox mühümdür. Bu səfərlər Mərkəzi Asiya regionu ilə qarşılıqlı fəaliyyətin gücləndirilməsi proqramını harmonik şəkildə tamamlayır. T.Abbasov deyib: “Nəhayət, biz Ukrayna böhranı səbəbindən bu gün xüsusi dəyərə malik olan Orta dəhlizin inkişafı məsələsində oxşar baxışlara sahibik. Həm Tacikistanda, həm də Qazaxıstanda başa düşürlər ki, Azərbaycan olduqca mühüm coğrafi məkanda yerləşir: bir tərəfdən, Şərq-Qərb, digər tərəfdən, Şimal-Cənub nəqliyyat yolları. Ona görə də bu planlarda ortaq maraqlar çoxdur, icrası tələb olunan perspektiv ideyalar var”.

Bilavasitə Tacikistana toxunan T.Abbasov izah edib ki, Azərbaycan istər Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT), istərsə də Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) xətti ilə Düşənbə və Bişkek arasında arabir sərhəd insidentlərində özünü büruzə verən gərginliyi, silahlı münaqişələrə bir daha qayıtmamağı aradan qaldırmağa çalışan ölkələrdən biridir.

Siyasi şərhçi vurğulayıb: “Zənnimcə, Tacikistan Prezidenti Emoməli Rəhmon bu baxımdan Azərbaycana çox böyük ümidlər bəsləyir: birincisi, sınaqdan çıxmış tərəfdaş kimi, ikincisi, çox yüksək inteqrasiyalı ad-san qazanmış ölkə kimi, üçüncüsü - elə Tacikistanın özündə daxili proseslərin inkişafına səmərəli təsir göstərmək iqtidarında olan müttəfiq kimi. Çünki Tacikistan sənaye istehsalı və inteqrasiya proqramında bir qədər ləngiyir. Bu ölkə “yaşıl” enerjidən istifadə planlarına qoşula bilər: orada günəş, su ehtiyatları çoxdur, elektrik enerjisi istehsalında bərpaolunan mənbələr şəbəkəsinin yaradılması üçün çox böyük qidalayıcı mühit mövcuddur. Bəli, bizim əmtəə dövriyyəmiz o qədər də yüksək deyil, lakin bu baxımdan biznesin inkişafı və birgə layihələr üçün təməllər qurulmasından ötrü səmərəli platforma yaradılır. Digər tərəfdən, Tacikistan farsdilli dünyanın bir hissəsidir. Biz bir daha bütün dünyaya nümayiş etdiririk, istər slavyan dünyası, istərsə də farsdilli dünya ilə problemimiz yoxdur”.

O qeyd edib ki, Azərbaycan-Tacikistan münasibətlərində yeni mərhələ başlanır və bu mərhələ kəmiyyət göstəricilərinin keyfiyyət göstəricilərinə çevrilməsini vəd edir.

“Qazaxıstana gəlincə, bu ölkə bizim çoxdankı strateji tərəfdaşımızdır. Sosial-iqtisadi kompleksdə oxşar cəhətlərimiz çoxdur, biz xüsusən dördüncü sənaye inqilabının tələbləri çərçivəsində eyni məsələləri həll edirik. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan Qazaxıstan enerjidaşıyıcılarının qərb istiqamətinə nəqlinə də qoşulub. Biz bir-birinin sözünü dinləyən ölkələrik. Münasibətlərimizin genişlənməsi üçün hələ Heydər Əliyevin dövründən qabaqcadan lazım olan bütün şərait yaradılmışdı və biz faktiki olaraq buna nail olmuşuq”, - deyə ekspert əminliyini bildirib.

T.Abbasov əlavə edib ki, hər iki ölkə - Tacikistan və Qazaxıstan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) üzvüdürlər, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsində Azərbaycanı birmənalı şəkildə dəstəkləyiblər və indi də dəstəkləyirlər. Politoloqun sözlərinə görə, bu onunla bağlıdır ki, ölkəmiz haqqın-ədalətin tərəfdarıdır, heç kimin ərazisini işğal etməyib, ərazi iddiası irəli sürməyib, əksinə, erməni işğalçı qoşunlarının müvəqqəti yerləşdiyi ərazilərdə yurisdiksiyanın bərpasına öz hüququnu qoruyub. O deyib: “Astana və Düşənbə tərəfindən göstərilən sağlam yanaşma bir daha nümayiş etdirdi ki, bizim münasibətlər hazırkı dövrün aktual problemləri kontekstində qurulur. Hazırda Prezident İlham Əliyev mövcud olan etibarlı münasibətlərin təməlini möhkəmlədir. Düşənbə və Astanaya səfərlər Azərbaycanın qardaş ölkələrlə, quruculuq ideologiyasını irəli çəkən dövlətlərlə münasibətlərin inkişafına hədəflənməsini nümayiş etdirən çox mühüm hadisələrdir. Dövlətlərarası münasibətlərimizi inkişaf etdirməklə biz ümumi beynəlxalq təhlükəsizliyin təminatına da əhəmiyyətli töhfə veririk və təhlükəsizliyə dayağı möhkəmləndiririk”.