Bakı, 27 oktyabr, AZƏRTAC

Vyana qeyri-adi rəngarəng və çoxsimalı şəhərdir. 600 ildən çox müddətdə Habsburqlar imperiyasının mərkəzi olmuş şəhər indi Avstriya Respublikasının paytaxtıdır. Zəngin tarixi sayəsində Vyanada və onun ətrafında çoxlu sayda görməli yerlər qalıb, şəhərin tarixi mərkəzi isə UNESCO tərəfindən Dünya Mədəni İrsi Siyahısına daxil edilib. Turistləri Vyanaya cəlb edən dəbdəbəli saraylar, yüzlərlə muzey, sərgi pavilyonları, teatrlar, konsert meydançaları və incəsənətlə təmasda olmağın digər çoxsaylı imkanlarıdır. Buna görə də haqlı olaraq Vyananı Avropanın mədəni paytaxtı adlandırırlar. Vyana, həmçinin dadlı şirniyyatı, gözəl bağları, təmiz ekologiyası və birbaşa krandan içilməsi mümkün olan təmiz suyu ilə məşhurdur.

Bunun şəxsən şahidi olmaq üçün Vyanaya yollanırıq.

Belveder, Rinqştrasse və sovet memorialı

Hazırda bir neçə aviaşirkət Bakıdan Vyanaya birbaşa uçuşlar təklif edir. Lakin biz Bakıdan Avstriyanın paytaxtına getməyin daha sərfəli yolunu seçdik – Budapeştdən tranzitlə. “Wizz Air” aviaşirkətinin Bakı-Budapeşt təyyarəsinə biletin qiyməti 49 avrodur. “BusExpress” şirkətinin avtomobilləri ilə Budapeştdən Vyanaya getmək isə bundan da ucuzdur – adambaşına 39 avro. Artıq Macarıstanda, Heviz şəhərində olduğumuzdan Vyanaya məsafə 200 kilometrdən də qısa idi. Elə buradan da yola düzəldik.

“BusExpress” şirkətinin sürücüsü bizi düz vaxtında, səhər saat 8-də Hevizdəki otelin qapısından götürdü. İki saat yarıma Avstriyanın baş şəhərinə çatdırmağa söz verdi. Belə də oldu. Yolun böyük hissəsi Macarıstanın mənzərəli yerlərindən keçirdi, odur ki, vaxtın necə ötdüyünü sezmədik. Tezliklə Avstriya ilə şərti sərhədi adladıq və qırx dəqiqə sonra Vyanada qaldığımız ilk otelin - “Daniel”in parklama yerində əşyalarımızı avtobusdan boşaldırdıq. “İlk” sözünü elə-belə işlətmədik, çünki planlaşdırılan üç gecədən yalnız birini bu oteldə keçirdik.

Beləliklə, dördulduzlu “Daniel” oteli ekssentrik dizaynı ilə seçilir: əl-üzyuyan çanaq otağın içərisindədir, duş otağı şəffafdır, binanın damında deformasiyaya uğramış kater (yəqin ki, art-obyektdir) və arı pətəkləri qoyulub. Yeri gəlmişkən, səhər yeməyində süfrəyə bu pətəklərdən yığılan bal gətirilir. Dizayn dizaynılığında qalsın, kiçik otaqda heç çaydan da yox idi. Mehmanxananın yeganə mübahisəsiz üstünlüyü onun Vyana mərkəzi dəmir yol vağzalının və möhtəşəm Belveder saray kompleksinin yaxınlığında yerləşməsidir. Avstriya paytaxtı ilə tanışlığı da bu saraydan başladıq.

Barokko dövrünün bu şah əsəri iki saraydan (yuxarı və aşağı Belveder) ibarətdir. O, şahzadə Savoylu Oygenin (1663-1736) – məşhur sərkərdə və rəsm qədir-qiyməti bilicisinin yay iqamətgahı olub. Bu gün hər iki sarayın binalarında orta əsrlərdən müasir dövrədək Avstriya incəsənəti toplusu yerləşir. O cümlədən Yuxarı Belveder sarayı Qustav Klimt və digər tanınmış rəssamların əsərlərinin dünyada ən böyük kolleksiyası ilə fəxr edə bilər. Aşağı Belveder sarayı yaşayış otaqlarının və təntənəli zalların feodal əzəmətini saxlayıb. Saraylarda təqdim edilən ekspozisiyalara baxmaq üçün bilet almaq lazımdır. Amma sarayın qarşısında salınan böyük bağ və park komplekslərində müftə gəzmək olar. Turistlər zərif fəvvarə və heykəllər fonunda şəkli çəkdirməyi xoşlayır, yerli sakinlər isə burada səhər idman qaçışı edirlər.

Park kompleksini seyr etdikdən sonra Vyananın tarixi mərkəzinə yönəldik və yolda bizim üçün çox gözlənilməz bir abidə - sovet ordusu qəhrəmanlarının xatirə memorialı ilə üzləşdik. Bu böyük kompleks 1945-ci ildə ikinci Dünya müharibəsində Vyana uğrunda döyüşlərdə həlak olmuş 17 min sovet əsgərinin xatirəsinə ucaldılıb. Maraqlıdır ki, abidənin qayğısına qalmaq vəzifəsi antihitler koalisiyası üzrə müttəfiqlər və Avstriya Hökuməti arasında 1955-ci ildə imzalanmış dövlət müqaviləsinə daxil edilib.

Nəhayət, Vyananın əsas küçəsi olan Rinqştrasseyə gəlib çıxırıq. Bu, dağıdılan qala divarının yerində XIX əsrdə salınan dairəvi küçə Köhnə Şəhəri üzük qaşı kimi əhatəyə alır və ən əhəmiyyətli memarlıq abidələrinin cəmləşmə mərkəzidir. XIX əsrin ikinci yarısında inşa edilmiş Dövlət Opera Teatrı, parlament, bələdiyyə, Burqteatr, universitet, Tətbiqi İncəsənət Muzeyi və Vyana Birjasının binalarını qeyd etmək kifayətdir. Həmçinin neo-Renesans üslubunda inşa edilmiş İncəsənət Tarixi Muzeyi və Təbiətşünaslıq Muzeyini xüsusi diqqətə layiqdir. Onlar özündə təkcə böyük bədii və təbii xəzinələri əks etdirmir, həm də memarlıq şedevrləridir.

Üçquruşluq opera, imperatriçə üçün ştrudel və şəkərə batırılmış bənövşələr

Belə qərar verdik ki, üç gün ərzində bütün görməli yerləri gəzib-dolaşmaq mümkün deyil, amma məşhur Vyana Dövlət Opera Teatrına baş çəkmək mütləq lazımdır. Xüsusilə kiçik “kələyi” öyrəndikdən sonra. Məsələ ondadır ki, hər axşam tamaşanın başlamasından 80 dəqiqə əvvəl xüsusi kassa açılır və orada operaya bileti 3-4 avroya almaq olar! Opera Teatrının rəhbərliyi “İncəsənət xalq üçündür” şüarına belə anlam verir və onu var gücü ilə həyata keçirir. Bu qiymətə alınan biletlə tamaşaçı parterdə və ya balkondakı ayaqüstü yerlərə giriş imkanı əldə edir. Xəyalımızda ucuz bilet almaq kilometrlərlə uzanan növbə və basırıqla birgə canlandı. Lakin xoşbəxtlikdən bu kimi vəziyyət əsla müşahidə olunmurdu. “Korsar” baletinə bilet satılırdı və tamaşanın başlamasına bir saat qalmış növbədə cəmi on-on beş nəfər dayanmışdı. Tez bilet alıb teatr binasına girdik.

1869-cu ildə inşa edilmiş Opera Teatrı ikinci Dünya müharibəsi zamanı xeyli zədələnmişdi və 1955-ci ildə bərpa edilib. Binanın interyeri bu cür teatrlara yaraşacaq dərəcədə təmtəraqlıdır. Təsadüfi deyil ki, gündüz saatlarında binada fərdi ekskursiyalar təşkil olunur. Giriş foyesi, ön pilləkən, çay otağı, mərmər zal, çay salonu, Şvind foyesi, Qustav Maler zalı və tamaşa salonunun tərtibatına saatlarla baxmaq olar. Ətraf qızılı rəngdədir, divarlar və tavanlarda rəsmlər, məxmər və büllur göz qamaşdırır. Tamaşa başlanmazdan əvvəl Opera Teatrının binasına göz gəzdirmək və foto çəkmək olar. Çoxları belə də edir. Amma elə ki zalda işıqlar sönür və pərdələr qalxır, kameranı yığışdırmaq məsləhətdir – çəkiliş qadağandır və sayıq nəzarətçilər buna ciddi nəzarət edirlər. Baletə birinci akta qədər baxıb, teatrı tərk etdik və gecə gəzintisinə çıxdıq.

Bir çox digər Avropa şəhərlərində olduğu kimi, Vyana mağazaları çox tez, saat altı və ya yeddidə bağlanır. Axşam saatlarında kafe, restoran və klublar açıqdır. Şəhərdə bir az gəzdikdən sonra belə qərara gəldik ki, Vyanada səfərdə olub Vyana ştrudelini dadmamaq bağışlanmaz olardı. Mehmanxanamızın yaxınlığında gözümüzə “Zeitgeist” otelinin birinci mərtəbəsində yerləşən “Pergola” adlı restoran sataşdı. İçəridə adam çox idi, demək olar ki, bütün masalar tutulmuşdu. Nə etmək olar, avropalılar axşamı restoranlarda keçirməyi xoşlayırlar! Bizim üçün də yer tapıldı. Qaymaq və vanil souslu alma ştrudelinin dadı damağımızda qaldı. Hamıya məsləhət görürük: ştrudellə bərabər, “melanj” (avstriyalılar kapuçinoya belə poetik ad veriblər) sifariş verməyi də unutmayın.

Ümumiyyətlə, ən incə şirniyyat və desertlərlə ad çıxarmış Vyana lap çoxdan bütün dünya şirnisevərlərinin görüş yeridir. İki əsr boyu fəaliyyət göstərir məşhur “Demel” qənnadı mağazasına da baş çəkdik. Bu, keçmiş sarayyanı qənnadı müəssisəsi şəkərə batırılmış bənövşələr də olmaqla, Avstriya imperatriçasını fantastik təamlarla təchiz edib. Zərif bədən quruluşuna baxmayaraq, xalqın hələ də nəvazişlə Sisi adlandırdığı Bavariyalı Elizabet şirniyyatı dəlicəsinə sevərdi.

Bu gün də “Demel” markası desertlər və qəhvənin yüksək keyfiyyət zəmanətçisidir. Qənnadı mağazasındakı kafeteriyada oturmaq üçün uzun növbədə dayanmalısan, buna isə səbrimiz çatmadı. Pirojnalar alıb oteldə dadına baxdıq - əla!

Eyniadlı oteldə yerləşən “Zaxer” qənnadı mağazasına da baş çəkmək lazım idi. Bu xalis Vyana müəssisəsində 1832-ci ildə məşhur “Zaxer” tortu icad edilib. Amma deyəsən, artıqlaması ilə şirniyyat yemişdik, odur ki, “Zaxer”i dadmağı sonraya saxladıq.

Dunay çayının sahilində yerləşən Vyana muzeyləri ilə məşhurdur. Köhnə şəhərdə qarşımıza “Haus der Musik” – “Musiqi Evi” çıxdı. Güman edildiyi kimi, bu, musiqi alətlərinin darıxdırıcı sərgisi yox, möhtəşəm musiqi və səslər dünyasına maraqlı səyahətə dəvət edən altımərtəbəli müasir interaktiv muzeydir. Məsələn, birinci mərtəbədə musiqili pilləkən var, onunla qalxdıqca ixtiyarsız olaraq bu və ya digər notu səsləndirirsən. Fürsətdən istifadə edib sadə bir melodiyanı da səsləndirmək olar. İkinci mərtəbədə ayrıca otaq səs-küylərin prenatal qavrayışına həsr olunub. Burada çağanın ana bətnində səslər aləmini necə qəbul etdiyini eşitmək olar. Sonosferdə öz səsinlə eksperiment aparmaq və yeni alətlərdə çalmaq mümkündür. Səslər qalereyası kosmosun, Nyu-York küçələrinin uğultusunu və ya təbiət səslərini eşitməyə imkan verir. Üçüncü mərtəbə insanı Haydn, Motsart, Bethoven və digər bəstəkarların həyat və yaradıcılığı ilə tanış edərək, Vyana klassik dünyasına aparıb çıxarır. Xüsusi “Virtual rejissor” qurğusu sizə Vyana Filarmoniyası Orkestrinin dirijoru olmaq imkanı yaradır.

Qulaqlarımızı cingildədib, əyani zövqlər üçün Müasir İncəsənət Muzeyinə - “Mumok”a getdik. O, dünyanın ən böyük mədəni komplekslərindən biridir və Vyana Muzey Məhəlləsində yerləşir. Muzeydə müasir sənət nümunələri ilə qonşuluqda Endi Uorhol, Klas Oldenburq, Pablo Pikasso, Yoko Ono, Günter Brus və Gerhard Rixterin əsərləri təqdim edilir. Kolleksiyaya təxminən 9 min əsər daxildir: rəsm əsərləri, heykəllər, instalyasiya, təsvirlər, qrafika, foto, video, film, memarlıq modelləri və mebellər. Sonuncu mərtəbədə Vyana akionizmi – beynəlxalq avanqardın inkişafına radikal Avstriya töhfəsi ilə tanış ola bilərsiniz. XX-XXI əsrlərin incəsənətini xoşlayırsınızsa, “Mumok” sizə mütləq maraqlı görünəcək.

Son söz əvəzi

Vyana səfərinin son günündə bəlkə də ən maraqlı səyahət imperatrica Elizabetin keçmiş yay iqamətgahı Şönbrunn saray kompleksinə oldu. Barokko üslublu bu kompleksin bir hissəsi gözəl park, kiçik Palma Evi və dünyanın ən qədim zooparkıdır. Həmin günün axşamı Vyananın mərkəzindəki 250 yaşlı attraksion parkı – Praterə yollandıq! Məhz burada şəhərin rəmzlərindən biri – nəhəng Müşahidə Çarxı quraşdırılıb. Bütün bunlar barədə reportajımızın növbəti hissəsində söz açacağıq.

Yeri gəlmişkən, Vyanada su həqiqətən təmiz və dadlıdır. Onu birbaşa krandan içmək olar, şəhərin bir çox yerlərində isə pulsuz su avtomatları quraşdırılıb, odur ki, turistlərin təşnəsi olmayacaq!

Emil Eyyubov

Məxsusi AZƏRTAC üçün

Foto: Vitali Nəzərəliyev